Ronald van den Boogaard - Algemeen (571)

Algemeen (571)

Details: Categorie: Algemeen (571); Gepubliceerd: 24 januari 2024

Verward, verdrietig, komisch

Marga de Graaf woont sinds enige tijd in een appartement te Stadskanaal. Naast haar 93-jarige moeder, die aan het dementeren is. Mantelzorg noemen mensen dat. Moeder kan lekker haar eigen gang gaan. Marga en haar man Anno ook.
En toch zijn ze heel dichtbij.
Het leidt soms tot verrassende situaties. Vermoeiend, hilarisch, verdrietig, zielig, verward, komisch. Wisselende stemmingen dus. Marga houdt het allemaal bij en schrijft erover

Vijf in de klok

Heb je nog boodschappen nodig mam?
‘Ja, graag een krop sla. Ik ga weer eens zelf koken, heb ik zin in.’

De sla ligt vervolgens een week werkloos in de koelkast, de bladeren kleuren bruin en worden snotterig. Rijp om weg te gooien. Maar dat is niet de bedoeling. Eten gooi je niet weg. De verlepte randen worden er af gesneden - het overgebleven hart maakt moeder aan met azijn, ze bakt er aardappelen bij - aangevuld met appelcompôte uit glas en een stukje zwart aangebrand vlees. Ze vond het heerlijk. Zei ze.

Ze heeft de smaak te pakken, zo leuk om weer eens zelf te koken. Ik houd mijn hart vast, zal ze het gas wel goed uitdraaien? Zal ze geen voedselvergiftiging oplopen? Ik laat het los, moeder voelt zich groots - zie je dat ik nog zelf kan koken…. De volgende dag ga ik toch maar poolshoogte nemen. Rond haar etenstijd - half vijf ’s middags - er staan een paar pannetjes op het gasfornuis. Ik licht de deksels. In een koekenpan kijken mij drie beschimmelde aardappelschijfjes aan, daarnaast staat een grote juspan met een ienieminie stukje onbestemd vlees erin en een klein koekenpannetje met een restje verlepte sla van gisteren aangemaakt met azijn - klaar om op te bakken. Menutip voor Thérese en Jonnie Boer…..gebakken gefermenteerde ijsbergsla….
Dit toneelstukje ‘ kijk mij eens’…. wordt me nu toch al te gortig. Tijd om in te grijpen. Mam dit kan echt niet, hier word je ziek van. Een beteuterde blik is mijn loon. Hup, alles in de prullenbak en bij ons lekker mee-eten. Hutspot. Kom maar.

Dan gaat mijn telefoon over. Een vrouwenstem meldt zich, ‘goedemiddag, ik kom u vertellen dat er in Woonzorgcentrum Parkheem een kamer beschikbaar is voor uw moeder.’ Ik val stil, schrik er van - nu al? Ze kan er volgende week intrekken. Zo zit je maanden te wachten en zo word je overvallen door, ja door wat eigenlijk, goed nieuws?

Mag ik de klok alsjeblieft 5 jaar terugdraaien. Kan ik even met mijn vader praten.

Er gaat van alles door me heen. Ja, natuurlijk is de aanstaande verhuizing van mijn moeder goed nieuws - hiervoor heb ik al die telefoongesprekken gevoerd, een hele santenkraam aan formulieren ingevuld, slapeloze nachten gehad. Maar nu het zover is slaat de angst me om het hart. Hoe zal moeder reageren op dit bericht, ik zal haar moeten gaan vertellen dat ze haar vertrouwde huis vaarwel mag (moet) gaan zeggen. Zelf voel ik me verdrietig, zal mijn moeder dat ook zijn? Dat heb ik het liefst, dan kunnen we samen huilen om alles - en misschien kunnen we het dan ook voor elkaar krijgen samen onze schouders er onder te zetten en een gezellige kamer voor haar inrichten. Of wordt ze boos en gaat ze protesteren. We gaan het zien.

Ondertussen overleggen Anno en ik met vrienden die ervaring hebben met dementerende ouders. Hoe kunnen we moeder zo goed mogelijk inlichten en meenemen in deze ‘grote’ oversteek. Maar ja, geen situatie is gelijk. Na vele overpeinzingen bedenk ik dat we hulp mogen vragen van de Casemanger Dementie bij Buurtzorg. Hij is helaas afwezig, vrij. Ja, dat zal je altijd zien. Gelukkig vind ik een lieve collega van hem bereid privé contact met hem te leggen en krijg ik al vlot een verlossend telefoontje. ‘Ik kom maandag bij je - we overleggen, dan gaan we aansluitend samen naar je moeder. Ik vertel haar dat ze gaat verhuizen en vervolgens begeleiden we haar samen verder.’ Fijn zo. Beter zo. Hoop ik.

Vrienden & Familie. Als je geluk hebt. Dat hebben we. Altijd welkom. Hulp indien nodig. De één zorgt voor dit, de ander voor dat. Lol. Spraakbaak. Spellen. Eten. Borrelen. Telefoontje. Mail. Combi.

Vriendin Helma en ik besluiten de slaapkamerspecialist ‘Prins Heerlijk Wonen’ in Stadskanaal blij te maken. Moeders eigen bed mag namelijk niet meeverhuizen. In het woonzorgcentrum staat een nieuw bed voor haar klaar waarop een matras ligt dat omhuld is met iets latex-achtigs tegen nachtelijke ongelukjes en overige lekkages.

Wij zien moeder graag voor ons in een warm zacht gespreid bedje. Met een wollen schapenvacht van 1.00m x 2.00m, een fleurig zacht dekbedovertrek, molton en hoeslaken verlaten wij binnen een kwartier de winkel. Nog even een paar fijne hemdjes en Sloggi’s kopen bij de oude vertrouwde firma Santing. Klaar. Gearmd en glibberend glijden we over de besneeuwde trottoirs - met onze buit voor mam - naar de auto.

We stoppen het verse beddengoed in de wasmachine/droger - morgen gaan we samen naar Parkheem om het bed opmaken.

Nu zit de vijf in de klok.

Mijn moeder en ik 1: Mantelzorger

Mijn moeder en ik 2: Een Tringetje

Mijn moeder en ik 3: De Naaidoos

Mijn moeder en ik 4: ......Bla, bla, bla, bla, bla....

Mijn moeder en ik 5: Van Vleugelnoot tot Beukenhaag

Mijn moeder en ik 6: Een spoor van bloed

Mijn moeder en ik 7: Voorspelbare telefoontjes

Mijn moeder en ik 8: De vlam in de pan

Mijn moeder en ik 9: De Week van Zorg en dwang

Details: Categorie: Algemeen (571); Gepubliceerd: 16 januari 2024

Verward, verdrietig, komisch

MAANDAG 8 JANUARI

Moeder krijgt vandaag belangrijk bezoek. Doorslaggevend bezoek. Aangezien mijn moeder totaal geen ziekte-inzicht heeft, geen ondersteunende hulp wil aanvaarden om veilig thuis te blijven wonen en bovendien 24-uurs zorg nodig heeft - is er nog slechts één uitweg om haar tegen zichzelf te beschermen.

Een medewerker van het CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg) komt onderzoeken of moeder opgenomen kan worden volgens artikel 21. In de Wet Zorg en Dwang heet dat: geen bereidheid, geen verzet.

De Wet Zorg en Dwang vind ik een akelige naam, ze roept bij mij nare associaties op - alsof ik mijn moeder wil dwingen in een woonzorgcentrum te gaan wonen. Terwijl ik alleen maar het aller-comfortabelste en veiligste voor haar wens. Blijkbaar kunnen wij als familie, thuiszorg en huisarts haar niet op een andere manier begeleiden dan via deze wet. Het liefst zou ik deze wet een nieuwe naam geven - de Wet Bescherming Ouderen of zoiets.

Om kwart over elf zitten we met elkaar bij moeder aan de koffie. De CIZ-medewerker, de casemanager dementie, Anno en ik. Moeder vindt al dit bezoek reuze gezellig en gaat zitten grollen en grappen. Wij proberen uit te leggen waarom we er zijn. Dit gaat moeizaam. Maar toch zegt ze op een gegeven moment ‘als de mensen om mij heen vinden dat het beter voor mij is dat ik naar een verzorgingshuis ga, dan moet dat - maar dan wil ik wel daar naar toe waar de bingo is.’

De CIZ-medewerker is niet voor niks uit Hardenberg gekomen. Het gesprek wordt afgerond en bij de deur zegt ze tegen me dat ze gezien heeft dat mijn moeder een lieve oude dame is maar niet gemakkelijk om voor te zorgen. ‘Hier heb je vast een hele kluif aan.’ Dat klopt. Ik ben de dochter en geen professional. Twee dagen later ontvang ik post van het CIZ, in de brief lees ik het volgende:

Het CIZ vind het noodzakelijk dat de cliënt wordt opgenomen in een Wzd-geregistreerde accommodatie omdat haar gedrag als gevolg van haar psychogeriatrische aandoening leidt tot ernstig nadeel of een aanzienlijk risico daarop. Er is sprake van of een aanzienlijk risico op ernstige zelfverwaarlozing of maatschappelijke teloorgang. Een opname in een Wzd-geregistreerde accommodatie is noodzakelijk en geschikt om dit ernstig nadeel te voorkomen en af te wenden.
Er zijn geen minder ingrijpende mogelijkheden. Omdat de cliënt geen bereidheid laat zien voor een opname en zich er ook niet tegen verzet, is een opname op grond van artikel 21 van de Wzd aan de orde.

Bent u het niet eens met dit besluit?

U kunt geen bezwaar maken tegen dit besluit. Dit staat in de Algemene wet bestuursrecht.

Zucht. En nu verder…

DONDERDAG 11 JANUARI

‘Ga je mee mam, het is bingomiddag.’ Haar matte ogen lichten op, ik spreek blijkbaar het toverwoord - bingo staat bij mijn moeder synoniem voor gezelligheid. In een mum van tijd heeft ze haar schoenen aangetrokken, tas gepakt en zomerjasje aan. Buiten vriest het 7 graden, in de woonkamer van moeder voelt het als hoogzomer. De wisselende seizoenen gaan volledig aan haar voorbij. Ze moppert wat als ik het favoriete zwarte vestje uit de kledingkast pak en haar vervolgens in de blauwe winterjas hijs. ‘Je wilt zeker ook dat ik nog een sjaal omdoe?’

Als we een half uur later in de recreatiezaal van Parkheem zitten te genieten van warme koffie en thee zie ik Nel binnen komen. Ze kijkt zoekend rond in de ruimte, dan ziet ze ons - ik meen iets van herkenning in haar blik te zien. We zwaaien. Opgetogen schuifelt ze achter haar rollator onze kant op. ‘Ik wil graag op de gele stoel zitten,’ zegt Nel, ‘ik vind die bruine zo somber.’ Terwijl ik een handje help met plaatsnemen aan de tafel schiet haar linkervoet uit de teenslipper, ze draagt nog steeds teenslippers - Nel houdt niet van knellende schoenen. Nel houdt sowieso niet van knellende zaken.

Zodra moeder en Nel naast elkaar zitten maken ze ‘opnieuw’ kennis. Al snel praten ze weer over hun geliefde Vlissingen - deze keer aangevuld met herinneringen aan het mooie Middelburg. Er zit progressie in hun gesprekken. ‘We gaan beginnen! Activiteitenbegeleider Harmina geeft luid en duidelijk het startsein voor de Bingo. Iedereen is weer wakker en tuurt naar het blauwe speelbordje met de oranje schuifjes.

Moeder doet vanmiddag opnieuw haar best de juiste getallen op haar bordje te herkennen en gaat in de laatste ronde weer met de dagprijs naar huis - een knuffelbeer met een hartvormig doosje kersenbonbons. Ze is er beduusd van. Het hoofd van Nel zakte tijdens het spelen al snel voorover - ze heeft voornamelijk zitten slapen. Totdat moeder mij de kersenbonbons laat uitdelen, chocola met een ‘bite’ - daar kun je Nel voor wakker maken.

Ik heb voor vanmiddag ook een afspraak gemaakt met de Eerst Verantwoordelijke Verzorgende - EVV-er en coördinator Thea. Moeder mag een woonkamer bekijken aan de Lindelaan. Dat wil ze wel. Nel woont ook daar, zodoende lopen we met Nel mee. Gastvrij geeft ze ons een rondleiding in haar gezellige kamer. Veel foto’s van haar man en kinderen, een van haar geliefde katten op canvas en heel veel dierbare spulletjes die vertellen hoe haar leven er ooit heeft uitgezien. Alles ademt vrijheid, avontuur en liefde. Op het aanrechtje liggen twee beschuitjes met jam - ‘wil je er een Sjaan?’
Sjaan heeft alleen aandacht voor de indeling van de kamer, ‘oh, wat ruim,’ en ‘oh, een badkamer,’ ‘oh, een merel in de tuin.’ Tegen Nel: ‘je hebt…. een televisie!’

Bij het weggaan trekt moeder nog een keer de badkamerdeur open, opnieuw een goedkeurende blik. ‘Wat ruim hè Mar.’

Op de drempel stelt mijn moeder nog een paar vragen aan Thea, 'kun je deze ruimte huren?’ - ‘mag je bij je buren op bezoek?’ - ‘kun je hier ook naar buiten?’ De bevestigende antwoorden bevallen haar wel. Maar nu wil moeder naar huis. Ik zie dat ze moe is van alles. Nel ook. Bij het weggaan spreken de dames af voor volgende week. Nel zwaait ons uit, ‘daaaaag, tot de volgende keer.’

Eenmaal thuis moet ik mee naar binnen om te checken of er geen ‘spoken’ in haar huis zijn en de verlichting aandoen. Gehuld in haar jas loopt ze onzeker alle kamers binnen - na de controle geeft ze het sein veilig. De jas mag nu uit en aan de kapstok gehangen worden. In de woonkamer pakt ze haar dagprijs uit. De beer krijgt een prominente plaats op de tweezits-bank, de overgebleven kersenbonbons zijn voor Anno.

MAANDAG 15 JANUARI

Ik vraag aan mijn moeder of ze zin heeft vanavond bij ons aan tafel te schuiven, we eten gebakken zalm met venkel en aardappelcroquetjes. ‘Gezellig!’, zegt ze. ‘Kom je me halen?’

Sinds maandag 8 januari rept ze met geen woord over het gesprek met de CIZ-medewerker.

Ook niet over de rondleiding in het Woonzorgcentrum Parkheem.

Kwijt. Weg. Niks meer van over. Ik blijf de wereld van dementie wonderlijk vinden.

Mijn moeder en ik 1: Mantelzorger

Mijn moeder en ik 2: Een Tringetje

Mijn moeder en ik 3: De Naaidoos

Mijn moeder en ik 4: ......Bla, bla, bla, bla, bla....

Mijn moeder en ik 5: Van Vleugelnoot tot Beukenhaag

Mijn moeder en ik 6: Een spoor van bloed

Mijn moeder en ik 7: Voorspelbare telefoontjes

Mijn moeder en ik 8: De vlam in de pan

Details: Categorie: Algemeen (571); Gepubliceerd: 05 januari 2024

Verward, verdrietig, komisch

Marga de Graaf woont sinds enige tijd in een appartement te Stadskanaal. Naast haar 93-jarige moeder, die aan het dementeren is. Mantelzorg noemen mensen dat. Moeder kan lekker haar eigen gang gaan. Marga en haar man ook.
En toch zijn ze heel dichtbij.
Het leidt soms tot verrassende situaties. Vermoeiend, hilarisch, verdrietig, zielig, verward, komisch. Wisselende stemmingen dus. Marga houdt het allemaal bij en schrijft erover

Waar is papa eigenlijk?

Januari 2023. Een jaar geleden.
Moeder zit bij ons op de tweezits bank aan de koffie - schoenen uit, benen op de sofa. Vanuit haar geliefde bank-hang-positie stelt ze mij opeens de vraag: ‘Waar is papa eigenlijk?’ Recht voor z’n raap. Onmiddellijk ontstaat er in míj́n hoofd kortsluiting. Is ze dit ook al vergeten? Hoe is het mogelijk. Zo’n ingrijpend verlies - kwijt. Weg. Niks meer van over.

Vader overleed op woensdag 22 januari 2020.

Als ik van de schrik bekomen ben neem ik een hap lucht en besluit haar rustig te vertellen waar haar man is. Aangezien ik overal foto’s en fotoboeken van maak pak ik het jaarboek van 2020 uit de kast. Ik blader naar de pagina met de rouwkaart en schuif naast haar. Moeder zit al rechtop en is één en al aandacht. Vertellend over vaders sterfdag en hoe we afscheid van hem namen in het uitvaartcentrum zie en voel ik haar stiller worden. Dan is het oppassen geblazen weet ik. En ja hoor, daar komt ie…..‘Is papa gecremeerd??? Hij is toch niet verbrand??? Wie heeft dat besloten!!! Jij zeker!!!’

Oh jee, vlam in de pan - hoe krijg ik dat gedoofd. Haar opmerking doet me pijn, al weet ik dat moeder niet meer beseft wie ze was.

Ze wil niets meer over het heengaan van mijn vader horen. Is zeer ontdaan, stapt subiet van de bank en loopt met stevige tred leunend op haar zwarte wandelstok huiswaarts.

Adrenaline-gestuurd denk ik, zo hard loopt ze anders nooit.

Moeder weet niks meer over vader’s ziekte, het overlijden, de crematie, wie er waren. Ook de borrel met familie en vrienden bij haar thuis - na het afscheid - kan ze zich niet herinneren. Kwijt. Weg. Niks meer van over. Dat ze samen met mijn vader heeft besloten beiden gecremeerd te willen worden is eveneens verdwenen. Wat jullie met onze as doen mag je zelf beslissen, dan zijn wij er toch niet meer. Ik hoor het ze nog zeggen. En zo ging het ook met mijn vaders overblijfselen. We kochten eerst een graf - waarin later een urnenkelder werd gemaakt - en waar nu vaders as rust. Moeder weet er niks meer van.

De aanschaf van het graf had een voorliggende reden. Mijn vader en ik hebben ooit de betonnen grafsteen van zijn geliefde moeder uit Andijk opgehaald. Haar graf zou geruimd worden vanwege samensmelting van gemeentes - nieuwe regelgeving etcetera. De rechthebbenden moesten bedenken - wat te doen met de grafstenen. Vergruizen? Nee, geen denken aan. Moeder/oma Grietje de Graaf - Bos zou bij ons in de buurt blijven. Althans, haar geest. Symboliek in steen.

Aangezien mijn man Anno en ik toentertijd een huis op een aardig lapje grond bewoonden besloten we in familieberaad de grafsteen te transformeren tot gedenksteen. Onder de bamboe achter in de tuin lijkt ons een fijne plek voor ‘Grietje.’ Als je niet weet dat daar een grafsteen staat zie je hem niet. Dat vindt mijn vader een prachtig idee, ik ook.
En zo doen we met z’n viertjes op een zonnige zomer-zondag in het jaar 2010 een retourtje Wymeer - Stadskanaal - Andijk. Op de dijk Lelystad - Enkhuizen eten we gebakken vis.

De voorpret is dik in orde.

Cees - vaders broer - heeft de steen bij hem thuis laten bezorgen. Hij woont om de hoek van de Oosterbegraafplaats in Andijk, is een honkvast type en heeft connecties. Tot zover alles goed voorbereid. Alvorens ‘Grietje’ zachtjes in de kofferbak te leggen laten we eerst de soep van Gré goed smaken. Buiten staat onze witte BMW Touring met haar ruime kofferbak geduldig te wachten op de lading.

Een uurtje later sjorren de mannen met vereende krachten de steen in de auto. Tweehonderd kilo? Op z’n minst. De wielkasten van onze BMW zakken zover dat de banden nog amper vrij staan. Wij moeten er ook bij - nog eens 350 kilo extra. Dat wordt heel aandachtig rijden. We gaan. Byebye! We bellen!

De reis gaat voorspoedig. Ouders worden afgezet in Stadskanaal en wij rijden door naar ons huis in Wymeer. Rond 21.00u parkeren we ons trouwe vehikel onder de carport. Steekwagen uit de schuur, strategisch plaatsen en hup grafsteen uit de kofferbak tillen. Dacht manlief. Met spanbanden, houten balken en krachttermen lukt het toch. Wonderwel. Om 23.00u staat ‘oma Grietje’ onder de bamboe, wij bellen met Cees en Gré, nemen een ontspannende borrel en gaan naar bed.

Morgen weer een nieuwe dag……dan blijken de veren van de BWM het begeven te hebben.
Kost wat, maar dan heb je ook wat…. Een Grietje onder je bamboe….

Uit haar erfenis kreeg ik ooit een wandklok. Die hangt al jaren bij ons aan de muur. De ‘bimbam’ schakelden we uit - de tijd mag vooruit. Op de avond na de dag dat we de grafsteen uit Andijk hebben gehaald en geplaatst, zitten we bij een gezellig tuinvuur te proosten op de succesvolle ‘verhuizing van oma.’ En je gelooft het of niet - dan slaat binnen de ‘bimbam’ - acht keer. Om hierna - tot nu toe - weer stil te zijn. Wij zien het als een teken van Grietje. Ze vind het mooi bij ons.

Maar ja, toen Anno en ik in 2022 gingen verhuizen naar een appartement moesten we iets met deze gedenksteen. Op het balkon zetten is heel raar, tenzij we er een tuintafel van maken …….

Nee, geen optie.
Tijd voor een stappenplan.

Stap één: op zoek naar een begraafplaats waar we deze grafsteen mogen plaatsen.

Stap twee: mag daar dan een urnenkelder in geplaatst worden. Is vader weer bij zijn moeder.

Stap drie: mag moeder daar in de toekomst bijgezet worden.

Stap vier: mag er een gedenksteen op sokkel bij geplaatst worden met de naam van vader en moeder erop.

Anderhalf jaar later - zomer 2023 - zijn alle stappen succesvol doorlopen - met ondersteunende medewerking van lieve meedenkende mensen. De grafsteen - uit 1942 - van mijn oma, de urn - uit 2020 - van mijn vader, een nieuwe grafsteen voor mijn vader en alvast een plekje voor zijn vrouw - die 100 wordt - op een mooie begraafplaats in Bellingwolde.

Mijn vader voelde zich in dit sfeervolle dorp altijd fijn - het deed hem terugdenken aan Andijk. Daar is hij dichtbij. Bij ons. Daar bezoeken wij hem. Naar behoefte. Anno en ik.

Mijn moeder is er nog nooit geweest. Ze is bang voor de dood. Diep verdriet.

Ik ben niet bang - ik mis