Hóóggehakte klémtomania

(Door Marga de Graaf, bibliothecaresse te Bellingwolde)

Mijn vader en moeder zijn iets vergeten in te bouwen in mijn hoofd. Zelf is het mij tot nu toe ook niet gelukt dit manco op te lossen. Daardoor is het in mijn bovenkamer soms erg druk met allerhande hoofd - en bijzaken. Misschien moet er eens een pilletje in?
      De rimpel tussen mijn ogen is soms zo diep dat het zelfs mijn man opvalt. Hij weet dan dat er een ontploffinkje plaats vindt in mijn hoofd. Heel fijn dat hij vaak dezelfde rimpel vertoont en ik op mijn beurt ‘een beetje op mijn hoede ben’ - heb ik zin in een gesprek .… of is ‘hmhm’ afdoende.

      Zo hingen we gisteren - harmonieus - uitgeput op onze comfortabele Chesterfieldbank naar het NOS-journaal te kijken - waarom we dit nog doen weet ik niet, iets met gewoonte, een rustpunt - ofzo. En ja, daar kwam hij! De journalist! Hij zei het! Hij legt de klemtoon op de eerste lettergreep! in plaats van op de tweede!
      Breda! Breda! Man en ik kijken elkaar aan en roepen tegelijk ‘ Nee! Het is niet waar! Zelfs in ‘Het Journaal!’ Weg rustpunt.

Ongeveer een half jaar geleden begon deze taal - of spraakvervuiling mij op te vallen. Ik dacht, het zal wel aan mijn leeftijd liggen. Dat heb ik de laatste tijd wel vaker en dan is het ook zo. Ogen die niet meer scherp stellen, een lijf dat gaat hangen - overal. Zelfs mijn voeten geven zich over aan de zwaartekracht, zodat ik mijn hooggehakte laarsjes niet meer kan dragen zonder dat ik denk ‘waarom pijnig ik mezelf zo.’ Als ik thuiskom en mijn schoonzoon vrolijk roept:’ ha, daar komen de hakjes’ is de pijn even weg, maar daarna schop ik mijn rode ‘muiltjes’ gauw uit om op blote voeten gezellig bij te praten met geliefden. Thuis, waar iedereen de klemtoon op de juiste plek zegt - legt en zichzelf is.

      Toch bleef ik maar denken, ‘heb ik iets gemist’ - qua taalgebruik? Kan zo maar. Totdat. Vanmorgen hoorde ik op de radio - eindelijk - een jong manspersoon die precies verwoordde wat ik hierboven beschrijf. De klemtoon-verloedering, ik noem het maar zo. Wat was ik blij, het ligt niet aan mijn leeftijd - dit is werkelijk aan de hand!

      En heb ik er weer een probleem bij, bedankt! Probleem? Ja, het zit namelijk zo. Mijn hersenen laden steeds langzamer, nu moeten ze ook nog puzzelen met lettergrepen en klemtonen. Vermoeiend. Voorbeeldje? Oké. Ik leg op de volgende plaatsnaam de klemtoon op de eerste lettergreep: Veendam - associeer. Mijn grijze massa seint een veenmoeras door waarin een dam ligt. Er vliegen libelles en waterjuffers, door het veen zwoegen kwakende bruine padden, een ooievaar zweeft op de loer.
      Een plaats in de provincie Groningen komt pas later in beeld omdat ik ook registreer dat een veenmoeras met een dam helemaal niet in het vertelde verhaal past. Dit ‘zijpaadje’ zorgt ervoor dat ik de intentie van het item mis. Gefrustreerd zet ik de radio uit.

Wat is er gebeurd, wie heeft de aanzet gegeven tot dit taal-gedoe. Ik wil het weten. Heeft u er ook last van? Denk dan vooral niet na over Terschelling, Maassluis en Bourtange. Radio uit - mail open: ha, daar is Vera - onze ster-invalmedewerker - ze schrijft:

 
‘Hoi Marga,

 Vanmiddag werd ik aangesproken door een meneer die wilde weten hoe het met jou was! Hij zat vorige week dinsdag bij jou op kantoor , want hij had boeken die hij kwijt wilde! Hij is klein van stuk en tenger. Ik had zijn naam gevraagd maar met deze omschrijving wist jij wel wie hij was!! Vooral de groeten van hem en de beste wensen! Leuk toch?

 Hartelijke groet,

Vera’

Ja lieve Vera, deze meneer is Hans Boland. Hij weet goed om te gaan met taal - is schrijver en al jaren verdienstelijk vertaler. Hans bracht mij drie prachtige exemplaren uit zijn omvangrijke oeuvre. We maakten een kennismakingspraatje - hij kende mij niet …. op zich niet zo vreemd. Maar dat ik hem niet kende daar schaam ik me nu nog een beetje voor, maar alla.
      U kent deze man ook nog niet? Schrik niet als u gaat googelen op zijn naam: Hans Boland. Op mijn tafel liggen nu nog twee boeken van zijn hand:

 De derde - Anna Karenina - werd al snel opgemerkt door mijn dochter - ‘ die wil ik graag lezen, mag ik hem mee?’ Natuurlijk schat! Deze vertaling van Hans Boland leest als een trein, veel leesplezier. Voorlopig: zet ik de tv uit - de radio op muziek - lees een boek - een papieren boek - geniet van gesprekken met geliefden - geniet vol overgave - samen of in m’n uppie.

Maar eh….. waar leg je de klemtoon eigenlijk bij het uitspreken van Karenina.

  https://nl.wikipedia.org/wiki/Hans_Boland

 https://www.vpro.nl/nooitmeerslapen/speel~RBX_VPRO_12069782~met-o-a-hans-boland-oene-van-geel-en-de-rubriek-oordeel-zelf-nooit-meer-slapen~.html

https://papierentijger.org/files/pdfs/4

Klik HIER voor alle biebverhalen