Details

Categorie: Reportages (189)

Gepubliceerd: 03 maart 2024

 

Najaar 2017

1. De gang van de Schilder

We zitten op een terras in Holwerd, waar over een halfuur de veerboot naar Ameland vertrekt.
      Mooi uitzicht op het wad. Veel krijsende meeuwen.
Het is namiddag.
      Een man gaat aan ons tafeltje zitten.
‘’Zo! Ik heb wel een biertje verdiend. Hard gewerkt vandaag. En het terras is gelukkig ook weer open.’’
      De man is schilder. ‘’Huisschilder’’.
Hij is 51 jaar en komt uit Groningen, maar woont op Ameland. Daar komt zijn vrouw vandaan.

Iedere dag gaat hij over. Naar het vasteland. Daar staat zijn auto. Op Ameland gaat hij gewoon fietsen. Dat alles geeft wel wat gedoe, maar het is ‘t dubbel en dwars waard.
      ‘’Als je op Ameland naar het strand wil, dan ga je naar het strand. Wil je naar het bos, dan ga je naar het bos’’.

Hij heeft een jaarabonnement voor de veerboot Holwerd-Ameland. ‘s Avonds gaat hij altijd terug met die boot. Die doet er zo’n drie kwartier over. Als het even kan om half zes, maar het loopt wel eens uit. Niet als hij in Friesland of Groningen werkt, maar hij moet ook geregeld naar Amsterdam of Haarlem. ‘’Liever naar Haarlem, want dat is een veel mooiere stad’’.

Watertaxi

’s Ochtens gaat hij met de Watertaxi. Die doet er maar een kwartier over.
      ‘’Ik stap om half zeven aan boord. Dat kost me dan 7,50, omdat ik dat jaarabonnement heb. Het wordt vergoed door mijn baas. Die wil ook dat zijn mensen het naar hun zin hebben. En dat heb ik. We hebben wel eens overwogen om naar het vasteland te verhuizen, maar dat zet je wel weer uit je kop als je hier die eilandrust ervaart. Daar weegt niets tegenop. Niets’’.

 

 

 

Nes

2. Een toren als baken

Grootste dorp

 

 

      Als je de veerboot naar Ameland neemt kom je aan in Nes.  Met zo’n 1200 inwoners het grootste dorp van het eiland.
     

      Veruit het drukste ook met een relatief groot winkelbestand en een nog groter aantal cafés en restaurants. In de zomermaanden is het hier vol met toeristen. Nu aan het begin van de herfst valt het nog wel mee.

      Een deel van het plaatsje is beschermd dorpsgezicht.
Het centrum is autovrij. Overal zie je geparkeerde fietsen.

 

 

Toren

Er staat in Nes nog een aantal commandeurswoningen. Veelal uit de zeventiende en achttiende eeuw.  
      De oude kern van het dorp is gegroepeerd rond de vrijstaande klokketoren uit 1723. Bij die toren hoort geen kerk. Het was een baken voor de scheepvaart.
      Veel huisjes en andere gebouwen zijn in het verleden gerestaureerd; nu is de toren aan de beurt.

Centrum

Mannen


De autochtone bevolking heeft een wat curieuze verhouding met al die toeristen, waaronder veel Duitsers. Ze zorgen voor inkomsten, maar veroorzaken ook hinder of zelfs overlast.
      Ze worden welwillend getolereerd en gadegeslagen. Maar ik heb niet de indruk gekregen dat er veel empathie is.

Horeca


Volgens een folder van de VVV zijn er in Nes zo’n 20 cafés en restaurants.  Op een bevolking van 1200 mensen natuurlijk waanzinnig veel.
      Alles moet hier dus vooral in een paar zomermaanden verdiend worden.

Rijksmonumenten


Nes telt 50 Rijksmonumenten.
      Veelal woningen.

De Vistil


De gevel vermeldt dat De Vistil stamt uit 1680.

Schippershuizen

 

3. Werelderfgoed in de Waddenzee

Dit is de Waddenzee onder het plaatsje Buren op Ameland. Werelderfgoed.
      Een zee, die voortdurend in beweging en verandering is. Vooral door de getijdendynamiek.
Er zijn geulen, zandplaten en kwelders, slikken, schorren en zeegrasvelden. Stromingen en vaargeulen.
     Volgens De Waddenacademie zitten er miljoenen trekvogels en zo’n 10.000 verschillende planten en (eencellige) dieren.
De vergezichten zijn divers en velerlei.  

Platte zee

Aan de overkant het vasteland van Friesland. In het midden twee stipjes.

Vissers


Het zijn twee mannen , die visnetten aan het legen zijn.

Emmertje
   

Eén emmertje zit al vol met schar en schol

 

 

 

Hollum

4. Getande randen, stranden & een vuurtoren

Hollum is een mooi karakteristiek dorp in het westen van Ameland. Zo’n 1100 inwoners. Een deel van het plaatsje is beschermd dorpsgezicht. 
      Er zijn relatief veel Rijksmonumenten: 53. Veelal commandeurshuizen uit de 17^e en 18^e eeuw.
Vuurtoren Bornrif is 55 meter hoog en lijkt op een rood-witte zuurstok. Niet alleen te zien vanuit Hollum maar vanaf het hele eiland.
      Het strand verderop is uitermate aangenaam.

Commandeurshuizen

De schipperswoningen weerspiegelen de welvaart, die het eiland een paar eeuwen geleden kende. De geschiedenis is hier alom zichtbaar.
      De getande randen in de gevels geven aan wat voor rang de zeelieden hadden. Hoe meer randen; hoe hoger de rang. 

Oudste huis


Het oudste huis van Hollum is ook het oudste huis van Ameland, Het jaartalanker geeft 1516 aan, maar het schijnt niet helemaal duidelijk te zijn of dat juist is. Volgens andere bronnen zou dit Rijksmonument in 1561 gebouwd zijn.

Smal straatje

Hollum kent een paar bredere lanen met bomen en monumentale huizen. Maar er zijn ook smalle intieme straatjes.

Werkverkeer

Westerlaan

Zicht op vuurtoren

De toren


De vuurtoren is van gietijzer en werd in 1880 gebouwd.
      Vorig jaar heeft hij nog een opknapbeurt gehad en zijn de vijf rode en vijf witte banen opnieuw geverfd.
De toren is sinds 2005 niet meer in gebruik.
      Er zijn 236 treden, die je kunt beklimmen als je daar de conditie voor hebt.

Strand


Op het strand bij Hollum is het in het najaar rustig. Je kunt alle kanten op.
      Als je wat verder naar het noorden loopt kom je niemand meer tegen.

Borndiep


Tussen Ameland en Terschelling ligt het Borndiep. De zee is hier soms 30 meter diep.
      Er zijn sterke stromingen, die veel zand verplaatsen. Daarom verandert de kustlijn voortdurend.

Kunst


En door al die getijden en woelingen ontstaan er spontaan kunstwerkjes.

Kwal
 

 

Zandplaat Het Bornrif

5. Scheepswrakken en groene stranden

Eén van de mooiste en meest uitgebreide stranden van Nederland ligt op Ameland. Globaal tussen Ballum en Hollum. Het strand is heel breed, omdat er zo’n dertig jaar geleden een eiland is ‘’aangespoeld’. Dat is de zandplaat Het Bornrif. En die heeft ervoor gezorgd dat er vruchtbare klei op de oevers is aangeslibd, waardoor er weer plantengroei is ontstaan.
      Er zitten hier natuurlijk ook veel wad- en broedvogels, er zijn binnenmeertjes en nieuwe zandplaten waar weer duinvorming plaatsvindt. Het is kortom een belangrijk natuurreservaat.
      De zwarte stippen op de kaart zijn scheepswrakken. Door al die drukte hier aan de Noordzeekust ligt een aantal daarvan inmiddels onder het zand.

Paviljoen


Je kunt bij dit paviljoen beginnen. Dat ligt boven het plaatsje Ballum.
      Er is een parkeerplaats voor auto’s hoewel de meeste recreanten hier gaan fietsen. Paden genoeg.

Uitzicht

Bezoek

Het is rustig op dit strand. Sommige mensen wagen zich ver de platen op. Maar dat wordt niet bepaald aangeraden.

 

 

 

Het Groene Strand


Er groeien hier zoutwaterplanten als lamsoor en zeekraal.
      Maar er is ondergronds ook toevoer van zoet water uit de duinen, waardoor de plantengroei veel gevarieerder wordt.
Met noemt dit gebied Het Groene Strand. Konijnen en muizen zitten er ook al.
      In de verte ontstaan op de zandplaten nieuwe duinen.

Wandelpad

Langs het Groene Strand gaat een wandelpad

Ballum

6. Een beschermd dorpsgezicht

Het kleinste dorp van Ameland is Ballum. Zo’n 350 inwoners. Een mooi intiem plaatsje met één lange straat en een paar zijstraatjes. Beschermd dorpsgezicht.
      Anders dan in andere dorpen op het eiland staan hier vooral boerderijen. Er is een hotel en een paar restaurants met terras.  Een ''nostalgisch'' museum is er en aan het eind van de Camminghastraat is het gemeentehuis van Ameland.
      Ook Ballum kent een vrijstaande toren, die ooit als baken diende voor de scheepvaart.

Toren


De toren staat direct aan de straat. Gebouwd in het begin van de achttiende eeuw.
      In 1870 werd hij verhoogd, zodat de scheepvaart zich erop kon richten. Daarnaast de voormalige hervormde kerk.

Hotel Nobel


Er zijn designkamers en suites. Het hotel heeft ook twee suites in de aanbieding in de voormalige hervormde kerk.
      Op hotelkamers staan op Ameland de Nobeltjes vaak al klaar. Een lokale likeur.
Als je dat in de koffie doet -met slagroom- heb je een Amelander Koffie. Maar je kunt het ook drinken als -koud- aperitiefje. 

Commandeurshuis annex boerderij (1779)

‘’Nostalgisch’’ museum

Gemeentehuis

 

 

 De eerste Bosatlas

7. Een dam naar Ameland

Kijk eens naar deze kaart van Friesland. Het is een detail van de kaart van Nederland uit de eerste Bosatlas van 1877. 
      Meester Bos (Pieter Roelof) , leraar op de Rijks HBS in Groningen, vond dat hij geen aardrijkskundeles kon geven zonder atlas en maakte er toen zelf maar één.
     

Wat valt zoal op?

De Waddeneilanden zijn grof en vertekend. Vooral van Terschelling en Schiermonnikoog klopt maar weinig. Rottumerplaat heet Rottum. Die Bosch Plaat -what's in a name-  bestaat daar tot mijn verrassing wel. 
      Verder worden veel namen afgekort. Ruimtegebrek zou hiervan de oorzaak zijn, maar dat klopt volgens mij niet. Kijk eens naar Hindel. Daar kan toch eenvoudig Hindeloopen staan. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor Holw. Ferw. en Hall. voor respectievelijk Holwerd, Ferwerd en Hallum.
      Misschien was het wel te veel graveerwerk of wilde meester Bos zijn kaarten vooral leeg en overzichtelijk houden.

Het meest opvallende geografische kenmerk op deze kaart is de dam tussen het vasteland bij Holwerd en Ameland. Deze dam werd in 1871 aangelegd.
      Dat gebeurde op initiatief van een zekere jonkheer Teding van Berkhout, die daarvoor de N.V. Maatschappij tot Landaanwinning der Friesche Wadden had opgericht. De dam was niet bedoeld als een wegverbinding, maar moest door aanslibbingswerken nieuwe landbouwgrond opleveren.
      De dam stak maar een halve meter uit boven het hoogste waterpeil en was daarom uiterst kwetsbaar. Tien jaar later -toen de eesrte Bosatlas dus al verschenen was- bleek dat al, toen een deel van de dam bij een storm wegsloeg. Het jaar daarop volgde een ander deel en toen was er geen geld meer om de dijk te reconstrueren.
      Restanten zijn nog steeds zichtbaar en wadlopers maken daar bijvoorbeeld gebruik van.

Later zijn er nog plannen geweest voor een vaste oeververbinding. De Staten van Friesland namen in 1937 met grote meerderheid zo’n plan aan, maar het is er gelukkig nooit van gekomen.
      Hoe zag die dam er uit?
Vorige week was ik op het Duitse waddeneiland Spiekeroog. Dat is 45 minuten varen met een ouderwetse veerboot vanuit het plaatsje Neuharlingersiel in Oost-Friesland.

Tot halverwege het eiland ligt deze kilometerslange dam in de Waddenzee.  
      Misschien was het wel zoiets.

Details

Categorie: Reportages (189)

Gepubliceerd: 06 april 2023

 

Bevers, koeien en woelmuizen

Enfin. Het is lekker weer. Volop zon en nauwelijks wind. Ik woon op het Zuid-Hollandse eiland Hoeksche Waard en besluit om een wandeling in de natuur te maken.
      Daar zijn diverse mogelijkheden voor.

Ik ga naar het gehucht Nieuwendijk, waar de ponten liggen, die naar Tiengemeten gaan,
      Een grote pont als er auto’s of trekkers naar de overkant moeten; een kleine pont voor voetgangers.

Smal pad

Naast het haventje begint een wandelpad, dat langs het Haringvliet gaat en via binnenmeertjes in de moerasnatuur naar de Zeedijk voert.
     Een rondje Tiendgorzen, zoals dat heet.

 

Bevers

Helaas.
      Het rondje kan niet gemaakt worden, want er zitten bevers onder het wandelpad. Bevers ja, geen dassen. Ook die bevers maken burchten en daarom is er instortingsgevaar.

Al spoedig stuit ik op deze hindernis. 

Stop

Dan maar doorgaan langs het Haringvliet.
       Bevers! Wat was er ook weer met bevers?
Ruim dertig jaar geleden was er niet één bever meer in Nederland. Men besloot om ze uit te zetten in de Biesbosch.     
      In al die jaren hebben ze zich bronstig gedragen en is de populatie drastisch toegenomen.

Overal langs het Hollandsch Diep en het Haringvliet vind je sporen van bevers, die hele bomen omver halen. En nu dus ook burchten graven, die gevaar opleveren.
       

Dan maar rechtdoor het smalle pad langs het water volgen.
      Tiengemeten aan de overkant blijft voortdurend in zich.

Nieuw hek

Maar dan volgt een nieuw hek.

Oppassen voor grazers, die de boel hier kort moeten houden.
      Hollands stamboekvee en naar verluidt ook Schotse Hooglanders, die kennelijk agressief kunnen worden.

Koeien

Hoe je hier 25 meter afstand moet houden is me niet echt duidelijk.
       En dat betekent, dat je moet terugkeren, want zelfs met laarzen kun je hier het moeras niet in.

Enfin. Het was lekker weer, volop zon en nauwelijks wind.
Geen bever gezien. Geen Schotse Hooglander.
      En al helemaal geen Noordse Woelmuis, de primadonna van de Tiendgorzen.

 

 

Details

Categorie: Reportages (189)

Gepubliceerd: 22 december 2021

 

Februari 2015

De Toverhazelaars van Kalmthout
 

Route

Ik heb nog wel een leuk winteruitje voor u. In het Belgische plaatsje Kalmthout (zo’n 15 kilometer onder Roosendaal) is een prachtig arboretum. Je vindt daar de grootste verzameling Toverhazelaars (Hamamelis) van Europa.
      Ze zijn van ongeveer half januari tot eind februari op hun mooist, want het zijn winterbloeiers. Je kunt in Kalmthout de -coronavriendelijke- Hamamelisroute volgen. De kale struikentakken hebben spinachtige bloemen in geel, oranje en rood.
      Ze ruiken sterk. Een beetje zoetig.

De tuin is iedere dag open van van 10.00 tot 17.00 uur. (Met Kerst en op Nieuwjaarsdag gesloten)

Vorstprikkel

Toverhazelaars komen oorspronkelijk uit Noord-Amerika, China en Japan. Er zijn inmiddels ook kruisingen. 
      De struiken moeten een vorstprikkel krijgen om te gaan bloeien. Als dat eenmaal gebeurd is, bloeien ze altijd. Het maakt niet uit hoe koud of nat het is. De bloempjes bezitten (staat hier op een bordje) namelijk een soort natuurlijk antivries.
      ’s Nachts als het te koud wordt, rollen ze zich dicht. Bestuiving gaat via fruitvliegjes, die op de geur afkomen.
Het extract wordt van oudsher gebruikt voor zeep, crèmes en shampo’s.

  

Er is natuurlijk meer te zien in het Arboretum   

Witte Himalayaberk
                


Rode Snijbiet
   


Artisjok
   


Bloeiende Rhododendron
   

Hier en daar staan de rhododendrons al in bloei. Dat is wel erg vroeg, want dat gebeurt meestal pas eind maart, april en mei.

Skimmia
    


Arboretum
   

De tuin ligt vlakbij het kleine station. In het plaatsje volg je de borden richting Kalmthoutse Heide. Direct na de spoorwegovergang is het Arboretum.
      Als het een beetje mooi weer is, kun je prettige wandelingen op de Heide maken.
Cafe’s en restaurants zijn er natuurlijk volop in Kalmthout. Het is hier namelijk provincie Antwerpen. 

 

Details

Categorie: Reportages (189)

Gepubliceerd: 13 december 2021

 

Najaar 2019

Een ‘’apoteek’’ met een hert op dak

Dit is de Grote Markt van Veurne, een stadje nabij zee in De Westhoek van Vlaanderen.
      Een mooi plein met karakteristieke huizen en gebouwen.
Maar kijk eens naar dit pand.

Niet alleen de trapgevels vallen op, maar vooral diverse andere zaken.
      Apoteek -geschreven zonder h- en een dier op het dak, dat lijkt op een eland of een hert.
Het is de apotheek Van Damme.
      Ik mailde ze met de vraag waarom er geen h in de reclamezuil staat.  Het antwoord: 

Beste Meneer

Ik denk dat dit de schrijfwijze was in het oud Vlaams (een soort dialect van het algemeen Nederlands).

Vriendelijke groeten,

Charlotte Van Damme

Apotheek en Zorgpunt Van Damme
Grote Markt 15
8630 Veurne

Toegelaten spelling   

Omdat dit niet erg overtuigend klonk benaderde ik Ruud Hendrickx, taaladviseur van VRT Taal.
      Dit was het licht amusante antwoord:

Geachte heer,

De spelling ‘apoteek’ is een tijdje correct geweest. Het was de toegelaten spelling (naast de voorkeurspelling) in de Spelling 1954. Veel apothekers lieten in hun lichtreclame de h weg, want dat scheelde heel wat kosten.

Met vriendelijke groeten,

Ruud Hendrickx
Taaladviseur
Media & Productie

 

Renaissance

Het pand aan de Grote Markt werd in 1906 drastisch verbouwd in de stijl van de regionale renaissance architectuur. Eigenaar was toen Honoré Ruyssen, niet alleen apotheker, maar ook kunstenaar en fotograaf.
      Hij noemde zich aanvankelijk Pharmacien Agrée. Dat is -met wat moeite- te zien op deze foto uit 1918, toen het pand tijdens de Eerste Wereldoorlog vrijwel volledig vernield werd.

                   

 

Le Cerf

De apotheek had eerst de naam Le Cerf (Het Hert). Later werd dat ‘’vervlaamst’’ tot ‘’In den Hert’’.
      Die naam was gegeven omdat aan het gewei van een hert medicinale krachten worden toegeschreven.
En dat verklaart weer de aanwezigheid van een hert op het dak.  

 (Ontvangen van Theo Uittenbogaard)

 

Jan Blokker vertelde me eens dat Freddy Heineken hem vertelde dat hij onderweg in het vliegtuig had gedroomd dat het weglaten van dat kommaatje en die 's' aan het einde van "Heineken's Bier" hem wereldwijd miljoenen aan reclamekosten, electriciteitsrekeningen en briefpapier zou besparen. En zo was het. Dus ik snap die Belgische apoteek wel.