Gegevens

 

Zomer 1994

Karelië terug; desnoods fles voor fles

Lappeenranta is de grootste stad van Karelië, het zuidoostelijk deel van Finland. Er is daar in een straat die Ratimiehenkatu heet, een kantoor van Karjala-Lehti, een organisatie, die de Karelische cultuur op allerlei manieren uitdraagt. Ik word daar ontvangen door Jussi. Een jaar of dertig. Hij heeft zijn haar in een staartje en draagt een broek, die wij vroeger een drollenvanger noemden.  
      Karjala Lehti  is ook een politieke organisatie, omdat het strijdt voor de teruggave van Karelisch land, dat in 1944 door de Sovjet-Unie werd geannexeerd. Net als delen van Finland ten oosten van Salla bij de Poolcirkel en een gebied in het uiterste noordoosten bij Petsamo. 
      Jussi geeft mij een copy van een kaart van Finland uit 1925, waar die delen nog gewoon op staan als Fins grondgebied.
En komt bevlogen pratend met nog meer kaarten aanzetten. Ik mag ze allemaal meenemen.

      


Bezet Karelië

 In rood op deze kaart delen van voormalig Fins Karelië, die nu bij Rusland horen.
      Vyborg -op zijn Fins Viipuri- is de grootste stad met zo’n 70.000 inwoners. Een stad met een prachtig historisch centrum. Er wonen geen Kareliërs meer, want die zijn in 1944 naar Finland gevlucht.


 Vyborg of Viipuri

 

 
Petsamo & Salla

Op deze Finse kaart zijn de van oorsprong Finse gebieden aangebracht.
      Onder Karelië (Karjala) met Viipuri. Pietari is Sint-Petersburg.
De gemeente Salla was ooit twee maal zo groot.
      Petsamo is in zijn geheel door Rusland ingelijfd. 

 

                

De landjepik geschiedenis in dit deel van Europa gaat terug naar het laatste deel van 1939 toen de Russen in de zogeheten Winteroorlog Finland binnenvielen. Aanvankelijk met weinig succes, omdat de Finnen veel beter bestand waren tegen de barre omstandigheden.
      Zij verplaatsten zich op ski’s, deden witte camouflagekleren aan en bouwden achter de linies sauna’s om in conditie te blijven. Er vielen tienduizenden Russische slachtoffers. Maar later werden tanks en vliegtuigen ingezet en werd een deel van Finland toch bezet.
      De Finnen sloten zich in 1941 bij Duitsland aan en begonnen de zogeheten vervolgoorlog. Het gebied werd door die hulp heroverd. Maar bij de vrede van Moskou werden als een soort sanctie bovenstaande Finse gebieden bij de Sovjet-Unie gevoegd.

       Hoe groot en hoe sterk is de Vrijheidsbeweging van Karjala-Lehti? Is het een militante beweging?
Jussi zegt dat zijn organisatie groot en sterk is, maar dat het woord militant niet op zijn plaats is. 
      Het betreft volgens hem wel degelijk een illegale bezetting, maar de mensen willen er alleen geen strijd voor voeren. Als je in Karelië met mensen praat wordt dat bevestigd. In feite vindt vrijwel iedereen dat Karelië weer zijn oude grenzen zou moeten krijgen, maar het zou te veel praktische problemen opleveren. 

      Finland zou een gebied terugkrijgen waar verschrikkelijk veel in geïnvesteerd zou moeten worden om het enigszins op Fins niveau te krijgen. Er is namelijk veel armoede in Russisch Karelië . En wat zou er moeten gebeuren met die ongeveer 200.000 Russen, die geen Fins spreken en niets van de Finse cultuur weten?


Zwaard contra sabel

  

Toch verspreidt Karjala-Lehti deze militante stickers. We zien een zwaard (rechts) dat door een Finse hand wordt omkneld. Strijdend tegen een geharnast Russisch sabel .
      Een wapenschild dat ook terugkomt op het etiket van dit Karelisch bier, dat voor de tweede wereldoorlog werd geproduceerd in de brouwerij van Sortavala, een plaats die nu in Russisch Karelië ligt. Ook via dit merk wordt een protest gevoerd onder het motto: ‘Karjala takaisin, vaikka pullo kerrallan’. Karelië terug, desnoods fles voor fles.
      (Het bier met dit etiket wordt tegenwoordig in Helsinki gebrouwen.)

 
Klik HIER voor alle Ontmoetingen

 

Gegevens

 


Prachtig & ietwat slonzig

       


(Door Rolf Weijburg)

Niet dat ik er nou nachten van wakker heb gelegen, maar het feit dat ik in 1981 het “probably most remarkable island in the world”, zoals de Africa Pilot uit 1963 het eiland Príncipe beschreef, niet had kunnen bezoeken, zat me toch wel dwars.
      De kleine Afrikaanse eilandrepubliek São Tomé e Príncipe bleek met haar 1001 km2 de hekkensluiter van de 25 kleinste landen ter wereld te zijn en voor mijn etsproject  Atlas of the World’s 25 Smallest Countries wilde ik er dolgraag terug en dan vooral om Príncipe te bezoeken. Príncipe is het tweede eiland en ook nog eens gedeeltelijke naamgever van het land. Genoeg redenen om er een grote ets over te maken.
      Daarvoor moest ik er wel eerst heen.


Prospektor

In 2015 kwam het kleine Amsterdamse journalistieke productiebureau Prospektor met een voorstel om een film te maken over mijn werk en reizen. De film zou de vervaardiging van een ets op de voet gaan volgen. Van de reis en de inspiratie, via het ambacht in mijn atelier tot aan de voltooiing en het drukken van de kleurets en de uiteindelijke presentatie tijdens een expositie.
      De keuze voor de te bezoeken en te filmen plek waarover ik de ets zou maken was snel gemaakt: São Tomé e Príncipe. We zouden gaan rondreizen op São Tomé, veel beeld schieten en uiteindelijk oversteken naar Príncipe, want dat kon tegenwoordig. Het geld werd onder andere bijeengebracht via een zeer succesvolle crowdfunding campagne en in februari 2016 konden we op weg.
      We vlogen naar Lissabon, bleven enkele dagen om in Portugese sferen te komen en vlogen toen via Accra door naar São Tomé.


Visum

In tegenstelling tot 1981 was het in 2016 geen enkel probleem geweest om een dertigdaags visum te krijgen op de Santomese ambassade die inmiddels in Brussel was geopend en op het nieuwe moderne vliegveld van São Tomé werden we zonder problemen het land binnen gelaten. Zelfs de grote koffers met filmmateriaal konden probleemloos mee. Het land had sinds 1990 het marxisme afgezworen, dat hielp.
      De hoofdstad was groter geworden natuurlijk. En drukker. Het was nog steeds kleinschalig, maar het gemoedelijke dorp uit 1981 was het echt niet meer.
      Het oude Portugese centrum was nog intact maar slonziger dan in mijn herinnering, Er waren nu wel enkele hotels en restaurants in de stad. De Clube Náutico was verdwenen maar het skelet van het zwembad stak nog half vergaan uit de branding. De kathedraal stond er ook nog uiteraard, evenals het paleis er tegenover en de grote koloniale overheidsgebouwen.


Telefoonaanbieder

De bussen en de busroutes waren verdwenen en vervangen door een enorme hoeveelheid gele taxi’s en minibusjes die pas vertrokken als ze vol zaten. Van het postkantoor kon ik me eigenlijk niet herinneren of dit hetzelfde gebouw was als dat waar Izidro Machado Pereira had gewerkt. Een postbeambte vertelde me dat hij inmiddels was overleden. 

Naast het postkantoor stond een gigantisch billboard met een reclame voor CST, Compahia Santomense de Telecomunicaçãoes, de lokale telefoonaanbieder. Mobiele telefonie was groot in het land en op elke hoek van de straat zat een, meestal in slaap gevallen, dame met een klein standje waar je beltegoed kon kopen.


Interviews

We reden gedurende enkele dagen het hele eiland over. We filmden overal. Uren film hebben we geschoten. Tig keer liep ik datzelfde weggetje af of maakte ik met iemand een praatje, telkens gefilmd vanuit een andere hoek.
      Het was allemaal wel wat ongemakkelijk, zo lopend door een derdewereldland met een cameraman die om je heen drentelt en vaak ook nog een geluidsman die een hengel met een microfoon boven je hoofd houdt.

Maar het eiland was nog net zo prachtig als het in al die jaren in mijn hoofd was achtergebleven.
      Sommige plekken waar ik in 1981 ook was zagen er nog grotendeels hetzelfde uit.
De kleine nederzetting met de vervallen pier bij Neves bijvoorbeeld.

Of het kerkje van Pantufo


Cão Grande

En ook de ruim zevenhonderd meter hoge basaltrots Cão Grande stond er nog natuurlijk. De omgeving was wel danig veranderd: een Belgisch bedrijf had de omringende heuvels kaalgeschoren en beplant met eindeloze rijen oliepalmen. Een controversieel project, waar veel lokale weerstand tegen was.
     Door het regenwoud te laten kappen wordt de unieke biodiversiteit van São Tomé in ruil voor een paar ton palmolie permanent verwoest, zo wordt de overheid, die het bedrijf de concessies verleende, verweten. Het bedrijf is door de rechter inmiddels aan banden gelegd, maar blijft de bulldozers paraat houden.

We reden over kronkelende bergweggetjes door de jungle en bezochten oude vervallen roças, koffie- en cacaoplantages uit de tijd dat het Portugese São Tomé wereldleider op de koffiemarkt was. De monumentale koloniale hoofdgebouwen waren veelal gedeeltelijk ingestort en door jungle overwoekerd terwijl de bijgebouwen vaak nog bewoond waren. Sommige produceerden, zij het kleinschalig, nog steeds koffie en cacao.


Pousadas

Maar een paar roças waren ook opgeknapt en omgedoopt tot pousadas, hotels. Eén ervan bevond zich in het zuidoostelijke kustplaatsje São João dos Angolares. Hier had João Carlos Silva in het prachtige houten hoofdgebouw van de roça een hotel-restaurant geopend.
      João is een beroemde Santomese chef-kok die populaire kookprogramma’s verzorgt  en vooral in Portugal en Brazilië een tv-persoonlijkheid is. In het restaurant dat hij hier heeft opgezet worden ook lokale aspirant koks opgeleid.
      Op de grote houten veranda genoten we een prachtige lunch van tien met uitsluitend lokale ingrediënten bereidde gangen. Eerlijk en smaakvol. Niet sjiek of duur, maar prettig informeel en uiterst sympathiek.

Bent u in de buurt? Ga er vooral eens tafelen, ik kan het u ten zeerste aanbevelen.

De volgende dag reden we door een gigantische regenbui naar Praia Inhame op het zuidelijkste puntje van São Tomé.
      Daar, aan de overkant van een smalle zeestraat, lag het eilandje Rolas precies op de evenaar.

  

 


Rolf Weijburg's Atlas van de 25 kleinste landen in de wereld


Klik HIER voor alle afleveringen

 

 

 

Gegevens

 

  • Yup, I’m telling you

  •  

  • (Door Iris Driessen)

  • We reden. Kilometers aan één stuk. Door de staat Virginia. Langs de weg stond een grote auto onder een soort marktkraampje. Op het dak een bord met daarop in koeienletters ‘GUNS’. Voor de auto een reclamebord met ‘Sale, new ammo prices’.
          Op de veranda zit John, een vriendelijk ogende man van een jaar of zeventig. Hij maakt een dubbelloops geweer met een vizier schoon. Ik begroet hem. Hij zegt: ’Hi there! We make America great again!’ Ik steek mijn duim op. Ik denk dat dat het goede antwoord is, want hij zet het geweer naast zich neer. 
          We kletsen wat. Over het weer. ‘Het is in geen tijden zo nat geweest in deze streek. Ze zeggen wel van alles over dat de mens schuldig is aan de klimaatverandering, maar dat is niet zo. Denk je nou echt dat wij zoveel veranderingen kunnen veroorzaken? De aarde bestaat al zolang en heeft al vele veranderingen ondergaan zónder de mens. Yup, I’m telling you!’ ‘Ja, ik verkoop geweren en pistolen. Iedereen denkt dat het hier het Wilde Westen is, maar dat is niet zo. Je wordt gecontroleerd door de FBI en door a bunch of psychologists. Yup, I’m telling you!’
          ‘Amsterdam; is dat nou het lánd Amsterdam of is het een stad? Ik ben nog nooit Amerika uit geweest. Ik heb niet eens een paspoort. Yup, I’m telling you!’ ‘Dit hondje heet Hobo. Ik heb haar gered van een brand. Ze is mijn cupcake. Ik heb drie dochters.
          En jij, als vrouw, jij begrijpt dit. Maar ik zei tegen ze: ’Je mag trouwen met wie je wil, maar hij moet wel van dieren houden. Dan weet je dat hij deugt. Ik houd van dieren. Yup, I’m telling you!’ ‘
    Oh, jouw kat is groter dan Hobo? Haha, ik heb er ook één van 22 pond. Die rolt zo van de bank af. Yup, I’m telling you!’ ‘Ja, maak maar een foto van mij en Hobo. Zorg ervoor dat mijn gun er goed op staat. Ik ga wel een beetje schuin staan.’ ‘Safe travels!’

 

Zie HIER voor alle Juffen

 

  •  

Gegevens

 

<https://www.youtube.com/watch?v=BCDG5FQoSEg>

Het was de eerste aflevering van de VPRO-tv serie uitzendingen  'Aanvallen van Uitersten", gepresenteerd door Moniek Toebosch, uiteraard getiteld ROMANTIEK, in het kader van het Holland Festival 1983. De laatste drie afleveringen werden gewist op bevel van de VPRO-directeur Roelof (Kiers) de Bangerd , omdattie bang was dat de kut van Wencke Mühleisen teveel opzien zou baren in Den Haag. De laatste aflevering was getiteld TAAL, met oa. Jules Deelder en het op het laatste moment afgezegde optreden van de Vlaam Jan Fabre.

Jules vertelde toen:

- pa, laat je me weten of er leven is na de dood ?

- ja, jongen. neem maar contact op

dat doet ie een paar maanden na het overlijden.

- hallo pa ! hoe is het nou daar ? heb je het een beetje prettig ?

- ja jongen. ik vermaak me wel.

- wat zeg je pa ? de lijn is niet zo goed…

- ik vermaak me wel.

- wat doe je dan de hele dag ?

- rauwkosseten. wippieken, bakkie doen.

- wat zeg je pa ? de lijn is niet zo goed…

- rauwkost eten.    wippie maken.      tukkie doen.

- zeg je nou:  rauwkost eten.    wippie maken.      tukkie doen   pa ?

- ja jongen.

- maar waar zit je dan, pa ?

- in een konijnenhok in overschie

 

 (Ontvangen van Theo Uittenbogaard)

 

Gegevens

Kalfslever en benen

De Schoolmeester (1808-1858) was een populair en veelgelezen dichter. Op het oog simpele verzen. Alles rijmt, alles loopt ritmisch. Maar vaak kent zijn werk een diepere laag.
      Esopus in het volgende gedicht kennen wij beter als Aesopus, een Griekse maker van fabels, die leefde rond 500 Voor Christus. Of wij inderdaad het spreekwoord ‘’Als twee honden vechten om een been, gaat een derde ermee heen’’ aan hem te danken hebben is mij niet geheel duidelijk.
      Ik ga daar direct dieper op in maar lees eerst den Schoolmeester's gedicht De Hond.


De Hond 

Een hond is vermaard
  Om zijn gezellige aard
  En 't kwispelen van zijn staart.
    Zijn neus, doorgaans rond,
    staat gewoonlijk in 't front,
  En zo lang die maar nat en fris is,
Is 't een bewijs, dat meneer zo gezond als een vis is

Een hond is iemand, die van zijn baas bijzonder veel houdt,
Die hij, om zo te spreken, als zijn derde vader beschouwt,
En die hem dikwijls een hele boerewoning toevertrouwt,
Waar hij door zijn blaffen bedelaars en dieven vandaan weet te jagen
En de post van portier waarneemt, zonder er ooit geld voor te vragen.

  Als een haas niet op zijn tellen past,
  Wordt hij dikwijls door een hond verrast;
  Doch een hond loopt er ook wel tegen aan,
  Als men hem in de hondsdagen uit laat gaan.

    Menig een blinde hond
  Is verdronken, omdat hij geen zwemmen verstond;
    Doch zodra zij dit verstaan,
  Kan men ze rustig uit baaien laten gaan.

  Honden zijn dol op kalfslever en benen;
Doch, volgens Esopus, loopt er dikwijls een derde mee henen.
  Ook nuttigt een hond met plezier water en droog brood;
  Doch een pak slaag, daar heeft hij een broer aan dood.
Het opzetten is ook iets, daar hij niets om geeft
Als het maar niet begonnen wordt, terwijl hij nog leeft

Ook blaffen honden niet langer, als ze eenmal dood zijn;
Anders zou het leven op een hondenkerkhof te groot zijn.


Aisopische Fabels

In de zogeheten Aisopische Fabels van Aesopus komt de hond zeer regelmatig voor:

De hond en de schaduw

De hond en de hel

De hond en de haas

De wolven en de honden

De hond en de ruif

De smid en zijn hond

De honden en de vos

De hond en de wolf

De hond, de haan en de vos

De reiziger en zijn hond

De hond en de zeug

De ezel en de hond

De tuinman en zijn hond

De haas en de hond

De hond en de vos

De hond en de kok

De schelpen en de honden

Ik heb eerlijk gezegd lang niet al die fabels gelezen, dus of er ergens een derde met kalfslever en benen vandoor is gegaan, weet ik niet.
      De DBNL (Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren) verwijst naar een anoniem gebleven toneelschrijver, die rond 1647 ‘’De klucht van de pasquilmaker voor den duyvel’’ schreef.
      Daarin komen de volgende regels voor:

Daer twee honden vechten om een schinckel te kluyven,
 
Gaet een derde gemenelijck me hene schuyven.

 

 

 Klik HIER voor alle ZoekPoëzie

 

Gegevens

Ik woon in Boeren-Rotterdam


Gisteren is het nieuwe seizoen begonnen van de Rotterdamse Floorshow, een evenement dat éen maal per maand plaatsvindt in het gelijknamige schouwburgcafé . (…_)
Iedere maand is er een gastcolumnist. Gisteren was ik dat. Het moest gaan over 'iets actueels met een Rotterdams tintje’.
      Hier gaat íe


Uit: Media 16; Columnist in de Floorshow