Details

 

ja, waar laat ik mn 3 auto's en 2 dienstmeisjes?


 

 (Ontvangen van Theo Uittenbogaard)

 

Details
Hoofdcategorie: Eten & drinken (56)

 
Zomer 2010

Lekker bier & namaakbier

 

Morele verplichting

Als je in Tsjechië bent, ben je min of meer moreel verplicht om af en toe een biertje te drinken.
      Het land kent een rijke traditie van bierbrouwen en de Tsjechen drinken met bijna 160 liter per persoon per jaar veruit het meeste bier in de wereld.
      In de stad Plzen (Pilsen) werd het Pils uitgevonden en in České Budějovice (Budweis) wordt het lekkere Budweiser bier (budvar) gebrouwen.
Dat gebeurt in de brouwerij aan de noordzij van de stad nog op een ambachtelijke manier met graan, hop en zuiver water.

Slap Amerikaans aftreksel

Als je wel eens in de Verenigde Staten bent geweest zie je ook overal Budweiser bier.
      Dat merk heeft daar een bijna ongekend grote populariteit.
Maar het is namaak; een slap aftreksel van het Tsjechische merk.

Dat komt zo.
      In České Budějovice wordt al sinds 1265 bier gebrouwen. Pas in 1895 werd dat bier commercieel vermarkt.
Maar in 1876 startten de van oorsprong Duitse heren Adolphus Busch en Carl Conrad in de Verenigde Staten hun bedrijf Anheuser-Busch en ze noemden hun bier schaamteloos Budweiser bier.
      Sinds die tijd zijn er veel rechtszaken gevoerd en mag het Amerikaanse merk bijvoorbeeld in een aantal Europese landen alleen verschijnen onder de naam Bud.

Grootste brouwers

 

 

Anheuser-Busch ging in 2008 samen met het Belgisch-Braziliaanse merk InBev en werd zo de grootste bierbrouwer in de wereld met een omzet van veertien miljard Euro per jaar.
      Dat is natuurlijk heel veel meer dan de Budweis-brouwerij in Tsjechië die een jaaromzet van 80 miljoen Euro heeft.

Daarom ook is Anheuser-Busch er in het verleden in geslaagd een aantal rechtszaken te winnen.
     

Overigens: ook als je geen groot bierdrinker bent , proef je het verschil tussen de beide Budweisers heel goed.
Dan begrijp je ook waarom ze in Tsjechië zoveel bier drinken en er op tal van plekken in het land reclame voor wordt gemaakt..

 

Om toch op de Amerikaanse markt te kunnen opereren hebben de Tsjechen het merk Czechvar in het leven geroepen. Dat is gewoon de echte Budweiser.  

 

Details
Hoofdcategorie: Reizen (296)


Zomer 2010

Een mooi vierkant plein in Budweis

Aangename stad

České Budějovice is een mooie aangename stad; voornaamste plaats van de regio Zuid-Bohemen in Tsjechië.
      Het is een ingetogen stad met flair.
Ooit heette het in de Duitse tijd Budweis en het is dan ook in de wereld het meest bekend om zijn Budweiser bier, dat nog steeds in de stad gebrouwen wordt.

Centraal plein

Veel wegen leiden naar het vierkante centrale plein (133 bij 133 meter), vernoemd naar vorst Ottokar II die de stad in 1265 stichtte.
      Het plein heeft nog steeds een bestrating met kinderkopjes; er zijn monumentale gebouwen en huizen, die stammen uit de renaissance of de barokperiode.
      Er zijn hotels, restaurants, terrasjes en aan alle zijden tref je zuilengalerijen met winkels.

 

Stadhuis

Markantste gebouw op het plein is het barokke stadhuis, dat in blauwwit-tinten is opgetrokken.
      Op het dak staan beelden die Voorzienigheid, Gerechtigheid, Wijsheid en Oprechtheid uitbeelden.
Op de middelste toren staat de Tsjechische leeuw en er zijn wapenschilden op de wand. Diezelfde leeuw komt terug in de Samsonfontein, die midden op het plein staat.     

Een paar andere ‘ludieke’ beelden van denkers en een soort vrouwelijke Atlas geven het plein ook een hedendaagse aanblik.

 

Zuilengalerijen

Overal op het plein heb je uitzicht op de Zwarte Toren uit de zestiende eeuw.
      Je kunt de 225 treden beklimmen; je kunt dat -als je al wat op leeftijd bent- beter nalaten.
Ook de toegangswegen hebben zuilengalerijen met winkels.

 

 Zwarte toren

 

 Samson fontein

 

Hotel Dvorak

 

 Grand hotel Zvon (Drie panden)

 

DamesAtlas met fiets

Denkers op het plein

 

 

Details
Hoofdcategorie: Beelden

 

De verminking van een Gedenkraam

Probeer eerst even deze tekst te lezen:

Daar staat (foto gemaakt in 2015):

Gedenken hen die, toen het volk verslagen
en macht'loos scheen,
de vaan der vrijheid hoog hebben gedragen,
door alles heen

En nu deze:

Daar staat (foto gemaakt 2008):

Gedenken hen die, toen het volk verslagen
en macht'loos scheen,
de vaan der vrijheid hebben hooggedragen,
door alles heen

Een ieder met een beetje taalgevoel zal vinden dat de laatste regels mooier zijn. Bovendien klopt het metrum en dat kan van de eerste tekst niet gezegd worden.

Bevrijdingsglas

De regels staan op het zogeheten Bevrijdingsglas in de Sint-Jans kerk te Gouda. 
      Dit gedenkraam naar een ontwerp van de beroemde glazenier Charles Eyck werd in 1947 geplaatst ter herinnering aan bezetting en bevrijding.  
In het midden Nederlandse vlaggen die weer vrij in de wind wapperen. Maar omlijst door onder meer vliegtuigen in duikvlucht, afgebrande kerktorens, ruïnes en vernielde gebouwen, uitgehongerde mensen in vernietigingskampen en een Duitse soldaat die een document laat zien met daarop ‘’Befehl’’.
     
Yge Foppema

Het citaat is een strofe uit een gedicht van Yge Foppema (1901-1993). Het heet Ongenoemde Doden met als ondertitel 13 maart 1941. Dit heeft betrekking op de eerste massaexecutie in Nederland, waar op de Waalsdorper vlakte achttien mensen werden doodgeschoten door een Duits vuurpeloton. Het was ’t eerste gedicht dat Foppema in zijn leven schreef.
      Hij werd vanwege zijn gedichten opgepakt en geplaatst in de strafgevangenis van Scheveningen.  Yge Foppema bundelde zijn gedichten uit de oorlog in Spijkerschrift, mei 1940-mei 1945.
      Hij kreeg er de Verzetsprijs voor letterkundigen voor.
Na het eind van de oorlog heeft hij geen gedicht meer geschreven.


De betweters van de Sint-Jan

Waarom een tekst wijzigen in een gedicht van een bekroond poëet in een gedenkraam van een beroemd glazenier?
      Ik kon het antwoord niet vinden net zo min als Gertjan Vlasblom, die zich zeer verdiept heeft in het werk van Yge Foppema. Hij was het ook, die mij attent maakte op de wijziging.

Ik schreef dus een mail aan Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. . Met beide foto’s .
      Geen antwoord!
Daarna belde ik met coördinator Jaap van Rijn.  Hij wist er niets van, kon het ook eigenlijk niet geloven, maar vroeg mij opnieuw die foto’s op te sturen.
Daarop kreeg ik dit antwoord:  

Geachte heer Van den Boogaard,

Uw mail was in mijn spam box terecht gekomen, vandaar onze late reactie.

Inmiddels heb ik van de oud archivaris doorgekregen dat e.e.a. kan zijn gewijzigd toen de panelen werden uitgenomen t.b.v. de dubbele beglazing.

Ik ga het in ieder geval voor u uitzoeken. U hoort t.z.t. van mij.

Met vriendelijke groet

Corella Verbeek


Geen antwoord

Toen ik vond dat het t.z.t. iets te lang duurde heb ik nogmaals een mail gestuurd aan meneer Van Rijn en mevrouw Verbeek.
       Tot op heden: Geen antwoord!

Mijn conclusie is dat er bij die Sint-Jan één of meer betweters bezig zijn geweest, die het werk van zowel Yge Foppema als Charles Eyck op eigen houtje hebben verminkt.

Dat is oneerbiedig.
Toch is het ook weer niet helemaal onbegrijpelijk.
      Meneer Vlasblom heeft het uitgezocht en komt tot de -mogelijk- volgende verklaring:

Verwarring aangaande de vijfde strofe uit "Ongenoemde doden", op het Bevrijdingsglas en elders

Men leest soms "toen het volk verslagen" en soms "toen het land verslagen".

Men leest soms "vaan der vrijheid hebben hooggedragen" en soms "vaan der vrijheid hoog hebben gedragen".

De oudste bron die ik heb kunnen vinden is Delpher pagina 3 plus Delpher pagina 4. Het gaat daarbij om een oorlogspamflet genaamd "Achtergrond", gedateerd 10 december 1944 (idem pagina 1). Naast andere zaken bevat het pamflet een gedicht genaamd "Executie" dat bij nadere beschouwing het gedicht blijkt te zijn dat wij nu kennen als "Ongenoemde doden".

De andere bron van belang is de uitgave van Spijkerschrift in 1980, bij Amphora Books te Amstelveen. Dat boekje van 70 pagina's ligt hier naast mij op de schrijftafel.

De verwarring ontstaat door verschillen tussen beide publicaties. Hoewel Foppema de 1980-uitgave heeft voorzien van een 'Verantwoording', rept hij met geen woord over tekstuele veranderingen ten opzichte van de oorspronkelijke oorlogsgedichten.

Hieronder geef ik beide versies weer.

EXECUTIE.

ONGENOEMDE DODEN
13 maart 1941

Zy traden aan by 't eerste morgenklaren
Zonder een woord.
Toen hebben hen de knechten der barbaren
Haastig vermoord.

Zij traden aan bij 't eerste morgenklaren,
zonder een woord.
Zo hebben hen de knechten der barbaren
haastig vermoord:

Achttien der onzen,
Zwygend aangetreden
Op het laatste bevel.
Het salvo viel, hun stryd was uitgestreden,
God hield appèl.

achttien der onzen, zwijgend aangetreden
op 't laatst bevel.
Het salvo viel. Hun strijd was uitgestreden.
God hield appèl.

Geen krans, geen vlag dekte de ruwe baren,
Geen doodsbericht
Verkondt den volke, wie die achttien waren
Van dit gericht.

Geen krans, geen vlag dekte de smalle baren.
Geen doodsbericht
verkondt den volke wie de achttien waren
van dit gericht.

Het licht glydt aan over de lage landen,
Van wad tot ven –
En wy, gebukt onder het juk der schande,
Gedenken hen.

Het licht glijdt aan over de lage landen
van wad tot ven,
en wij, gebukt onder het juk der schande,
gedenken hen.

Gedenken hen, die, toen het volk verslagen
en macht'loos scheen,
De vaan der vryheid hebben hooggedragen,
Door alles heen.

Gedenken hen die, toen het land verslagen
en machtloos scheen,
de vaan der vrijheid hoog hebben gedragen,
door alles heen,

Die 't fiere wachtwoord hebben doorgegeven
Van mond tot mond:
"Dat eens de tirannie zal zyn verdreven
Die 't hart doorwondt".

die 't fiere wachtwoord hebben doorgegeven
van mond tot mond:
dat eens de tirannie zal zijn verdreven
die 't hert doorwondt.

Iederen morgen, als de zon komt ryzen
Op Hollands wei,
En elken avond, als het licht gaat gryzen
Gedenken wij.

Iedere morgen, als de zon komt rijzen
op Hollands wei,
en elke avond als het licht gaat grijzen,
gedenken wij.

Maar 't licht in onze oogen wordt niet doffer,
Noch zwak de hand,
Wanneer wij denken aan hun bloedig offer
Voor 't Vaderland.

Maar 't licht in onze ogen wordt niet doffer,
noch zwak de hand,
wanneer wij denken aan hun bloedig offer
voor 't vaderland.

Tegen de tirannie die zy bestreden
Vechten ook wij.
Naar het eene doel richten zich onze schreden,
Wy zweren trouw de leus, die zy beleden:
Nederland vry !

Tegen de tirannie die zij bestreden,
vechten ook wij.
Naar 't éne doel richten zich onze schreden.
Wij zweren trouw de leus die zij beleden:
Nederland vrij!


Het kan natuurlijk zijn dat men bij de Sint-Jan later de tweede versie heeft gebruikt.
      Maar dan hadden ze ook ‘’volk’’ in ‘’land’’ moeten veranderen
En machtloos in plaats van macht'loos.

Dus als u nog eens naar Gouda gaat en meedoet aan een rondleiding en de foute informatie krijgt over het Bevrijdingsglas kunt u dit naar voren brengen.
       Dat raad ik u echter niet aan, want in Gouda vinden ze je dan waarschijnlijk een vervelende drammer.
Ze kietelen zichzelf daar in hun eigen glazen stofnestje.