Details

Hoofdcategorie: Algemeen (571)

Categorie: Algemeen

Gepubliceerd: 14 november 2014

Suze Groeneweg; eerste vrouw in de Tweede Kamer

Kort & onbeduidend 

De Suze Groenewegstraat in het dorpje Strijensas (Links achter het kerkje; foto hieronder) op het Zuid-Hollandse eiland Hoeksche Waard is kort, onbeduidend en weinig karakteristiek.
      Dat is jammer.
Suze Groeneweg was in 1918 de eerste vrouw die in de Tweede Kamer werd verkozen, nadat bij een Grondwetswijziging van 1917 het Passief Vrouwenkiesrecht was ingevoerd.
      Suze Groeneweg werd geboren op 4 maart 1875.
In datzelfde Strijensas.
      Na de Watersnoodramp van 1953 werd dit toen nieuwe straatje naar haar vernoemd.

Groenewegje

Een weg werd het niet.
      Dat was taalkundig lastig, want dan was het de Suze Groeneweg of de Suze Groenewegweg geworden.
Maar een laan had natuurlijk best gekund. Suze heeft overigens wel haar eigen weg gekregen.
      In het gebouw van de Tweede Kamer kreeg zij een eigen kleedkamer en een eigen toilet.
De gang daarnaar toe heeft in het oude Kamergebouw vele jaren lang het Groenewegje geheten.

Havenstraat

Zij werd geboren in de leuke Havenstraat bij het haventje van Strijensas.
      Vanaf de ophaalbrug (in de volksmond de Oude Dame) bij de sluis naar het Hollandsch Diep heb je een mooi uitzicht op die Havenstraat.

Kamerlid

Suze (Susanna) Groeneweg werd in 1914 lid van het partijbestuur van de SDAP (Sociaal Democratische Arbeiders Partij; voorloper van de P.v.d.A.).

Zij zou tot 1921 de enige vrouw in de Tweede Kamer blijven en was daardoor mikpunt van kritiek, onderwerp van gesprek, blikvanger van het vrouwbeeld en voorbeeld voor andere vrouwen.       Mannelijke leden van de Eerste Kamer bijvoorbeeld waren bang met een ’feeks’ of een ‘blauwkous’ van doen te krijgen, ‘iemand met mannelijke gebaren en een krijsende stem’. 
      Volgens Monique Leijenaar , die een studie verrichtte naar poltiek gedrag van vrouwen en mannen tussen 1918 en 1988 gaat het volgende voor vrouwelijke politici op:

‘niet te jong, niet te oud, niet te dik, niet te dun, niet te ambitieus, niet teveel op de achtergrond staan, niet te zelfstandig, niet te mooi, niet te lelijk, niet te slim en niet te dom (zijn)’
      Ik heb in de bibliotheek van mijn echtgenote nog een paar citaten gevonden.

De Nieuwe Amsterdammer in 1919:
‘De eerste vrouw in de Tweede Kamer… Zij heeft er niet de gratie gebracht van feminijne verschijning. Trouwens, vrouwen, die zich om haar gratie bekommeren, ambiëren gemeenlijk geen ander optreden in het openbaar, geen andere indruk naar buiten dan die dienstbaar kunnen zijn aan de relevering van haar natuurlijke en kunstmatige bekoorlijkheden’.

Boegbeeld

Suze Groeneweg was natuurlijk meer dan een boegbeeld. Zij was ook onderwerp van jaloezie.
      Aletta Jacobs bijvoorbeeld, die bij de verkiezingen van 1918 kandidaat was voor de Vrijzinnig Democratische Bond en niet gekozen werd verwoordde het zo:
‘Een vrouw, mw. Suze Groeneweg , is gekozen en doet als eerste vrouw in september haar intrede in de nieuwe Kamer. Zij werd echter niet als vrouw gekozen, maar dankt haar verkiezing aan de plaats die zij op de candidatenlijst van de politieke partij waartoe zij behoort De SDAP heeft gehad. Door de overdracht van stemmen van de boven haar geplaatste mannen verkreeg zij de benodigde stemmen’.

En:
‘Daar slechts één vrouw het tot een overwinning heeft gebracht, mogen wij ons verheugen dat het mw. Suze Groeneweg is, al hadden we liever gehad dat één onzer eigen vrouwenleden die plaats had ingenomen’.
       En dan was er nog de parlementair verslaggever Elout van het Algemeen Handelsblad, die na het eerste optreden van Suze Groenenweg het volgende schreef:

‘De sfeer van de vrouw en die van de Kamer dekken elkaar nog niet recht. Dat bleek o.a. wanneer de Kamer , die graag in haar verveling een verzetje zoekt, soms lachte, hetgeen de spreekster dan met zware ernst beantwoordde. Een weinig meer humor, mevrouw, kan de zaak der vrouwen niet schaden.

Maar het bleek anderzijds ook uit het speuren naar dubbelzinnigheden van dit mannengehoor in de rede van een vrouw. Dat was hinderlijk en grof. En in dat opzicht heeft de Kamer, door het toetreden van meer vrouwen, nog heel wat te leren op ’t stuk van een meer zuivere, een hogere, mentaliteit. Er was thans nog een zeker hiaat op ’t stuk van geestesreinheid tussen de spreekster en haar gehoor. Waarbij dat gehoor de mindere was’.

Details

Hoofdcategorie: Algemeen (571)

Categorie: Algemeen

Gepubliceerd: 25 oktober 2014

Het mooiste Brabantse woord

Ik was even in West-Brabant. Nog altijd zeggen ze daar altijd en overal Houd'oe..
      Een paar jaar geleden werd dit woord door lezers van regionale kranten tot mooiste Brabantse woord uitgeroepen. Alleen werd het als volgt geschreven: houdoe.
      In 1969 hield deze kwestie mij al hevig bezig. Ik werkte bij Dagblad De Stem in Roosendaal en heb toen geprobeerd de juiste schrijfwijze te achterhalen. Maar diverse bronnen spraken elkaar tegen. Dus heb ik ‘t de lezers gevraagd. Het was duidelijk dat dit de mensen in Brabant erg interesseert, want ik kreeg opvallend veel reacties.
      Ik heb mijn -niet heel erg representatieve- onderzoekje teruggevonden. De uitslag van 1969: (Flauwekul reacties niet meegerekend)

                                                                   Houdoe: 42% 
                                                                   Houd’oe: 39%
                                                                   Houd oe: 7%
                                                                   Hou doe: 5%
                                                                   Houd-oe: 4%
                                                                   Hou’doe: 3%

Details

Hoofdcategorie: Algemeen (571)

Categorie: Algemeen

Gepubliceerd: 13 april 2014

Roger de Vlaeminck: Kasseienstreler

In 1977 startte Parijs-Roubaix voor ’t eerst in Compiègne. Dat gebeurde omdat de Franse dienst ’Wegen en Bruggen’ in de buurt van Templeuve een aantal kasseienstroken had vervangen door macadambanen.
      Om deze koers toch van de nodige kasseien te voorzien werden kinderkopjes gevonden in de buurt van Orchies, Landas, Saméon, Aix, Mouchin en Bachy. Ze werden direct ingepast en daarom moest de startplaats veranderd worden.
      Ik heb deze wijsheid uit het mooi vormgegeven boek Paris-Roubaix van oud-coureur Pascal Sergent.

In 1977 woonde ik de koers bij in Mouchin op zo’n 30 kilometer voor de finish. Er was een kopgroep van 22 man.
      Een paar kilometer verderop zou Roger de Vlaeminck demarreren.
Hij werd niet meer ingehaald en finishte soeverein als eerste in het Velodrome van Roubaix. Het was zijn vierde overwinning in deze prachtige zware wielerklassieker, die vandaag weer wordt verreden. Een prestatie die niemand heeft geëvenaard.
Zelfs Eddy Merckx niet.
      Het leverde hem de bijnaam Monsieur Paris-Roubaix op.

Kasseienstreler 

Roger de Vlaeminck won de koers in 1971, 1974, 1975 en 1977. Hij werd ook nog eens vier maal tweede (1970, 1978, 1979 en 1981). Hij was derde in 1976, vijfde in 1969, zesde in 1982 en zevende in 1971. Hij was geboren om over kasseien te rijden. 
     Merckx in 1977: 
      ‘Dat heb ik nog nooit gezien. Roger gleed over de kasseien alsof hij wist waar elke steen precies lag’.

Parijs-Roubaix is officieel een Franse klassieker, maar officieus lijkt het meer op een Vlaamse. Er zullen vandaag vrijwel zeker meer Vlamingen dan Fransen langs het parcours staan.
      De Belgen wonnen deze koers dan ook 57 keer, de Fransen 30. In het verleden hebben vijf Nederlanders gewonnen: Peter Post, Jan Janssen, Jan Raas, Hennie Kuiper en Servais Knaven.
      Ik betwijfel of daar verandering in komt. Het nu de beurt aan Sylvain Chavanel. 
Het wordt namelijk weer eens tijd voor een Franse winnaar. 

Meer Parijs-Roubaix : Algemeen 33: De Hel van het Noorden

Details

Hoofdcategorie: Algemeen (571)

Categorie: Algemeen

Gepubliceerd: 28 december 2013

Gisteren schreef ik een stukje over de mooiste Nederlandse smartlap aller tijden: Ketelbinkie.
      Ik kreeg een reactie van Kok de Geus (Te Gast 6).
Hieronder zijn vermakelijke & ontroerende relaas 

 Toen wij van Rotterdam vertrokken

Ben je in Rotterdam geboren en een straatjongen van zestien jaar dan kan je niet anders dan het ruime sop kiezen. Bijna 50 jaar geleden monsterde ik aan op de SS Drente, een oude schuit van de Rotterdamse Lloyd.
      Op 16 oktober 1960 werd ik door mijn moeder en mijn drie jaar oudere zus naar de Jobshaven gebracht. De datum weet ik nog ,omdat mijn zus jarig was
Toen ik over de reling hing en de trossen werden binnengehaald had ik nog nooit van het woord ketelbinkie gehoord. Ik was immers aangemonsterd als dekjongen.
      Mijn moeder durfde ik niet te zoenen omdat ik dat sowieso al een tijd niet meer deed. Eénmaal los van de wal kreeg je dat vreemde gevoel in je keel en in je buik; het idee om pas na 6 maanden terug te komen zal daar wel mee te maken hebben.

Al snel brak ik het zeemansrecord van de Rotterdamse Lloyd. Varend langs het Marconiplein kreeg ik al kotsneigingen. De matrozen noemden mij ketelbinkie. Het begrip dekjongen was nieuw. Waarschijnlijk had de maatschappij de nieuwe functie nog niet gecommuniceerd met de overige varensgezellen. 
      Toen ik de matrozen verteld had dat ik dekjongen was en geen ketelbinkie, begrepen ze goed wat voor type ik was. In de messroom hoorde ik ze al smoezen: ‘we zullen die ketel maar eens gelijk zijn plaats wijzen‘. De rest van de reis was het dus KETEL; geen ketelbinkie en zeker geen dekjongen.

De werkzaamheden van een ketel had ik niet begrepen tijdens mijn sollicitatiegesprek bij de rederij. Met het woord dekjongen had ik mijzelf al zien staan aan dek met mijn linkerhand boven de wenkbrauw, zoals de Indianen naar de bisons staarden. Neen, het ging om eten halen voor de matrozen en de olielui en daarna de hele boel afwassen.
      ’s Ochtends vroeg eerst de tafels dekken, dan de mensen gaan porren, na het ontbijt afwassen, bedden opmaken, hutten dweilen, schijthuizen boenen en weer tafels dekken, afwassen en ga zo maar door. ’s Avonds na het eten tot een uur of tien drank voor de zeelui verzorgen.

Naast het kotsen moest ik er de eerste weken een nieuwe taal bij leren. Olielui was een verzamelnaam voor stokers, oliemannen, handlangers en poetsers. Aan dek werkten, matrozen, onder- de-gages en lichtmatrozen.
      De onderofficieren waren een bootsman, een voorman, een timmerman en een lampenist. Je moest het maar even weten.

JAVANEN

De Rotterdamse Lloyd had veel op ‘Indië’ gevaren. De bedienden waren Javanen. Zij spraken half Nederlands en de Nederlanders zaten op hun beurt vol met Maleise uitspraken.

De dag na vertrek was een zondag en de matrozen probeerde mij al snel uit.

'Ketel, ga jij straks even bij de kapitein de bijbels ophalen'. Ik had mij voorgenomen ieder spel mee te spelen. Het duurde even voordat ik de hut van de kapitein gevonden had. Iedereen speelde onder één hoedje.
      De kapitein stuurde mij naar de hofmeester. De hofmeester wist dat de kabelgast er nog een paar had liggen. De kabelgast zit altijd in het voorste gedeelte van het schip. Dus over dek naar het kabelgat. De kabelgast had geen bijbels, 'ze nemen je in de maling', zei hij. ‘Hier! neem maar alvast de boterkwastjes mee, dan ben je niet voor niets gekomen. Deel de kwastjes maar vast uit aan de matrozen‘.
      Het klonk wel redelijk; de kwastjes waren voor in de tropen als de boter te zacht was om te smeren.

Van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat was het dus pezen en dan ook nog eens doen of je achterlijk bent om de bemanning hun pleziertje te gunnen. Natuurlijk waren er voor mij ook grenzen. Als de zeelui een tijdje van huis waren kregen ze allerlei verlangens. Ketel was dan veel minder achterlijk. Er waren dan toch altijd wel een paar echte zeebonken die het voor je opnamen. Na 10 dagen hel begon eindelijk het avontuur zoals ik het had gehoopt.

Tien dagen slecht weer, dus veel gekotst en veel gehuild; een soort heimwee.

PORT SAID

Dan is het ineens mooi weer en varen we de haven van Port Said binnen. Als je dan als straatjongen amper Rotterdam uit geweest bent en je ziet, hoort en ruikt Port Said dan is het of je droomt.
      Arabieren die op kleine bootjes langszij komen om kamelenzitjes te verkopen en nog allerlei andere zaken die interessant waren. Matrozen tipten me dat je hier niets moet kopen, want in Singapore zou het veel goedkoper zijn.
      Dan maar wachten. Overigens was er weinig te besteden. De gage was ƒ 92,80 per maand.Van dit bedrag ging ƒ 30,00 af omdat daar de dienstkleding van betaald moest worden. Een klein kameeltje had misschien net gekund.

Eerst nog even het Suezkanaal door. Twee keer per dag gaat dat met een konvooi dus allemaal in een lange rij door het kanaal. In het midden ligt een groot meer daar passeer je het konvooi dat van de andere kant komt. Weer een dag of zeven op volle zee naar Singapore.
      Gelukkig was het spiegelend water, ook de veronderstelde heimwee was van de baan. Kortom: ik voelde me zeeman. Singapore was een nog groter verrassing dan Port Said. Het leek wel of je naar een climax vaarde. Na Singapore: Hongkong.
      Daar was alles nog goedkoper, was mij al verteld. Het binnenvaren in de baai van Hongkong is iets om nooit te vergeten. Aan de ene kant wolkenkrabbers zoals ik ze tot dan toe nog niet gezien had en aan de andere kant een enorme chaos van bootjes die allemaal dwars door elkaar liggen alsof ze net getroffen waren door een wervelstorm. Als ketelbinkie kom je nauwelijks de wal op. Het werk gaat immers door.
      In Hongkong mocht ik voor het eerst even de wal op. Samen met een lichtmatroos. Na ruim 3 weken eindelijk vaste grond.
      Ik liep door de straten van Hongkong alsof ik net een beenmergtransplantatie achter de rug had. In vakjargon heet dat zeemansbenen. Het was alsof ik droomde in Hongkong al die mensen, de geluiden en de enorme drukte.

                                                                                                                  NAAIMEISJES

De grote jongens gingen ’s avonds de wal op. Al drie weken lang gehoord wat ze daar allemaal van plan waren. Om een uur of acht ’s avonds kwam er allemaal vrouwvolk aan boord. Eerst dacht ik dat het naaimeisjes waren. In Singapore had je die ook. Voor een paar dollar kon je dan je kleding laten verstellen. Meestal waren dat wat oudere vrouwen. In Hongkong waren dat wel heel jonge naaisters.
      Eén van de matrozen vond het leuk om zo’n meisje bij mij in mijn hut op te sluiten. We zullen die ketel even rode oortjes bezorgen. Al snel kwam ik er achter dat het zeker niet om de naaister ging die ik in mijn hoofd had.

Het meisje gaf me wel wat prijzen door. Ik dacht: in Japan zal het wel weer goedkoper zijn. Trouwens daar kocht ik een servies voor mijn moeder. Zij had mij voorlichting gegeven.
      'Als je dan zonodig moet, gebruik dan wat'.
'Ja, ja, dat weet ik wel, ik hoef niets'.
      Ik moest er niet aan denken. Voordat we in de Oost waren, werd aan boord een voorlichtingsfilmpje gedraaid. Ze lieten zien wat de gevolgen waren van syfilis, druipers Spaanse kraag en andere enge dingen.
      De druiper was goed te behandelen. Er ging een apparaatje in je kanaal; aan het eind sprongen er 4 mesjes uit het apparaat en dan trok de arts het apparaatje terug. Het resultaat was dan dat je geslachtsdeel, waar iedereen toch zuinig op is, veranderde in een lege bananenschil.
      De troep werd er dan afgeschrapt en je werd weer dicht genaaid. Het klinkt misschien wel kinderachtig maar voor ketel was naaien voorlopig uit de boze. Lekker wachten tot ik groot en sterk zou zijn.
Gelukkig ging de deur al weer snel open.
      'En? heeft ze je broek genaaid, ketel?'

                                                                                                                     YOKOHAMA

De andere dag moest ik de verhalen in de messroom aanhoren van de mannen die de wal op waren geweest. Ik kon het niet begrijpen. Ze hadden niet eens de moeite genomen om naar die voorlichtingsfilm te kijken.

Eindelijk Yokohama; dat moest de climax zijn want daarna begon al weer de weg terug. Het servies kostte rond de ƒ 10,00. Van vissen hield ik niet, maar ik kocht toch een schitterende werphengel met zo,n molentje.
      Op de terugweg in Genua heb ik de hengel geruild voor twee van die lopende en sprekende poppen. Prachtig verpakt in een doos met aan de voorkant cellofaan.
      Alsof de poppen al in hun graf lagen. Mijn neef had daar om gevraagd, hij had een tweeling.

We kwamen al weer in de buurt.  Nog steeds bij een beetje wind zeeziek. Dan komt er ook nog kanaalkoorts bij. Dat wil zeggen het tegenovergestelde gevoel van heimwee. Het gevoel heeft wel dezelfde achtergrond. De spanning dat je bijna thuis bent. Spannend om na 6 maanden weer thuis te komen.
      In die zes maanden had ik ƒ 32,00 bij elkaar gewerkt. Natuurlijk had ik het servies en de poppen nog, de rest van het geld is aan cola en limonade opgegaan. Bier, hield ik nog niet binnen. Dus er was nog geen sprake van een zeeman, gewoon lulletje rozenwater.

CLIMAX  

Gedurende die zes maanden hebben de grote jongens mij uiteindelijk toch te pakken gehad. Vaak vervloekte ik die lui. De laatste dag nabij het Marconiplein moest ik in opdracht van de voorman, de olielui gedag gaan zeggen. Zes maanden schijthuizen schoonmaken, kots opdweilen van dronken lui en het aanhoren van de meest gore taal werd toen beloond.

De ƒ 32,00 die ik over had van mijn gage viel in het niet bij de tip die ik bij elkaar kreeg.
      Hut in hut uit. Alles in de zak. Op het toilet, zo bleef het voor mij heten, heb ik het geld zitten tellen. Ruim ƒ 400,00. Ik kon mijn ogen niet geloven, dat was de climax van de reis.

Met mijn weekendtas met lijn 15 snel naar huis.

…….