Het koninginnegeheim

Het behoeft geen betoog dat men mij kan kenmerken als koningsgezind. In 1948, gedurende het koningsschap van koningin Wilhelmina, trad ik in dienst van de Koninklijke Marine.
      Met de Souvereiniteitsoverdracht van voormalig Nederlands Indie, in December 1949, stond ik als erewacht voor het koninklijk paleis op de Dam. (De erewacht werd onverwachts, op uitdrukkelijk verzoek van de Indonesische Minister Hatta, door hem geïnspecteerd, waarna Koningin Juliana besloot eveneens de erewacht te inspecteren).

In 1955 was ik aan boord van Hr.Ms. “De Ruyter”geplaatst toen dit schip met aan boord koningin Juliana en prins Bernhard een officieel bezoek bracht aan de Nederlandse Antillen.
      Op koninginnedag 1995 werd ik door Hare Majesteit koningin Beatrix benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Laat het aan geen twijfel onderhevig zijn dat ik met onderstaande, verlate, geschiedschrijving, op geen enkele wijze onze koningin in discrediet wil brengen.

In 1994 kreeg onze monarch het aan de stok met het parlement. Het parlementair functioneren kwam onverwacht voor een vuurproef te staan.
      Onderstaande beschouwing is n.a.v. een uniek conflict tussen staat en monarchie, tussen het parlement en koningin Beatrix.

Leve de koningin

Een Nederlander, ing. Johannes van Damme, gehuwd en vader van vijf kinderen, was in 1991 op het vliegveld van Singapore gearresteerd voor het smokkelen van meer dan 4 kg. heroine. Hij werd in april 1993 ter dood veroordeeld en verloor in november 1993 zijn Hoger Beroep. Op 6 mei 1994, 1 dag voor het verstrijken van de termijn voor het indienen van een gratieverzoek, werd door v. Damme diens gratieverzoek ingediend bij de President van Singapore, Z.E. Ong Teng Cheong. Totaal waren voor hem nog eens 31 gratieverzoeken binnen de gestelde termijn ingediend door zijn familie, vrienden en zakenrelaties.
      De ambassadeur in Singapore, Z.E. Jhr. C. van Hanswijck de Jonge had namens de in Den Haag demissonaire regering het regerings gratieverzoek binnen de termijn ondertekend en ingezonden. De demissionare minister van Buitenlandse Zaken, Z.E. Prof. P.Kooimans, had naar de president van Singapore een speciale brief geschreven.
Op vrijdag 8 juli 1994 werd de ambassadeur door de Singaporese overheid medegedeeld dat alle ingediende gratieverzoeken, inclusief het gratieverzoek van v.Damme zelf en van de Nederlandse regering door de president van Singapore waren afgewezen.

Stille diplomatie  

De Nederlandse regering besloot geen ruchtbaarheid te geven aan deze afwijzingen maar op diplomatieke wijze nog 1 poging te wagen onder de noemer van “Stille Diplomatie”. Op de ambassade hoorde ik op dinsdag 12 juli van de ambassadeur het volgende:
     

“Ik heb in het weekend in kontakt gestaan met Buitenlandse Zaken in Den Haag.
Ik verzoek je dringend om onder geen enkele voorwaarde over de negatieve wending in deze zaak met anderen te spreken.
Ik verzoek je tevens vandaag nog met iemand van de ambassade de hr. v. Damme van zijn afwijzing op de hoogte te gaan stellen.
De regering wil absolute persstilte, ook als bekend wordt wanneer de executie zal plaatsvinden.
    

  Er zijn redenen die ik niet kan noemen, om alles uit de pers te houden.
De regering gaat een laatste poging wagen, maar wil in deze zeer zorgvuldig handelen zodat niemand zijn gezicht verliest”.

Op 22 augustus deed v. Damme een vruchteloze poging om zijn oordeel te ontlopen door alsnog zelf een brief te schrijven aan koningin Beatrix met het verzoek hem te helpen.

Open huis  

Mevr. Olga Desouza, directeur van het reisbureau Holland International in Singapore hield iedere zondagochtend Open Huis voor een aantal vaste vrienden en genodigden.
      Men dronk koffie en later een borrel en besloot de al jaren bestaande culturele bijeenkomst van gerenommeerde Singaporezen en enkele Nederlanders met een staand buffet-lunch, waarvoor iedereen die dat wilde wat van huis kon meebrengen.
      Beeldend kunstenaars, auteurs, musici en meer gewone mensen zoals ik babbelden, dronken en aten er de zondagochtend door. Ik had van Olga een uitnodiging gekregen voor zondag 28 augustus; het was een ochtend waarop o.a. de bekende neuro chirurg/amateur schrijver dr. Gopal Baratham met zijn schilderende echtgenote + Singapore’s best verkochte auteur Philip Jeyaretnam en een bekende vrouwelijke TV ster (zangeres) wier naam ik vergeten ben, aanwezig waren.
      Ik had Jos Slats, een verslaggever van de Volkskrant en later van Vrij Nederland, die één van de tientallen journalisten was die in Singapore op de executie van v.Damme zaten te wachten, naar Olga meegenomen. Wie schetst onze verbazing toen op een gegeven moment een ons onbekende persoon uit het selecte gezelschap aan Jos vroeg hoe het Nederlandse volk reageerde op het, veel te late, gratieverzoek voor v.Damme door Hare Majesteit de Koningin…
      Had de koningin alsnog een gratieverzoek ingediend?
      Was dat de laatste poging die de regering in Den Haag ondernam om v.Damme van de strop te redden?
Jos begon onmiddellijk alle voelhorens die hij ter beschikking had uit te zetten en wilde toen met spoed naar zijn hotel. Ik ging uiteraard met hem mee en zette hem in onze taxi bij zijn hotel af.
Thuisgekomen belde ik onmiddellijk iemand van de ambassade om te vertellen wat we hadden gehoord.
      “Onmogelijk” was het korte maar krachtige commentaar.

Maar De Telegraaf meldde de volgende dag, maandag 29 augustus met een vette kop:

KONINGIN BEATRIX BEMIDDELT VOOR v. DAMME.

Was de “talk of the town” die zondag in Singapore tijdens de vriendelijke culturele bijeenkomst bij Olga de crash van de Stille Diplomatie?.
      Was het lek van het “koninginne geheim” in Singapore of in Nederland?

Groot artikel  

In september 1995, een jaar na de executie, schreef Jos Slats in Vrij Nederland no. 37/95 een 4 pagina’s groot artikel over mijn v. Damme boek dat het weekend zou uitkomen. In de inleiding stelt hij de vraag:
      “Waarom, zo vragen ze zich af in Singapore, had de koningin haar brief niet enkele maanden eerder geschreven, voor het verstrijken van de gratietermijn in mei van dat jaar.
      Haar verzoek kwam nu als mostert na de maaltijd”.
In de Nederlandse pers kwam men veelal tot de conclusie dat de stille diplomatie had gefaald.

Sindsdien is het in Nederland nog steeds niet voor 100% bekend of de koningin nu wel of niet een gratieverzoek heeft ingediend en zo ja, waarom ze zo laat was. Evenmin is bekend waar het lek van het “koninginnegeheim” zat.
      Bij veel vertegenwoordigers van de media leven volgens mij deze vragen nog steeds en wordt zelfs na vijftien jaar nog wel eens over het koninginne geheim geschreven.

Was het waar dat koningin Beatrix alsnog een verzoek om gratie voor v.Damme had ondertekend?

Waarom was Hare Majesteit zo laat met haar gratieverzoek en werd het zo geheim gehouden?

Waar was het lek van het Koninginnegeheim?

Betrouwbare bron  

Om met de laatste vraag te beginnen: Het lek zat niet bij mij, zoals in het begin door autoriteiten in Nederland werd aangenomen. Naar een betrouwbare bron mij later vertelde zat het lek bij het Hof in de onmiddellijke omgeving van Hare Majesteit. Mij werd zelfs een naam genoemd.

Had Koningin Beatrix een verzoek om gratie ondertekend?
      Ja, voor zover ik weet is dat waar.
Waarom was Hare Majesteit veel te laat met het indienen van haar gratieverzoek?
      Zij was veel te laat met het indienen van haar gratieverzoek omdat ze aanvankelijk een gratieverzoek voor een drugsmokkelaar om verschillende redenen niet wilde ondertekenen.

Ze had via de ambassadeur gehoord en in rapporten gelezen dat Singapore nog nooit een gratieverzoek voor een drugsmokkelaar had gehonoreerd.

Bovendien had zij op universiteiten studerende zonen en wist zij dat op universiteiten (en andere middelbare en hogere scholen) dikwijls broeinesten van verboden drugmisbruik werden aangetroffen.
      Zij leefde in angst dat ze met drugmisbruik in haar familie zou worden geconfronteerd. Zij was, als moeder van een gezin met opgroeiende kinderen, absoluut 100% tegen hard drugs en tegen hard-drugsmokkelaars. 
      

OVERLEG

Er werd door de regering binnenskamers langdurig met Beatrix over dit onderwerp gedebatteerd maar Beatrix verkoos geen actieve rol in de zaak van Damme te spelen. en uiteindelijk werd besloten dat alleen de regering en Buitenlandse Zaken gratieverzoeken aan de President van Singapore zouden indienen.
      Toen deze verzoeken werden afgewezen, werd gedacht dat nu Hare Majesteit, als laatste redmiddel, wel genegen zou zijn om een verzoek om gratie voor Johannes van Damme naar Singapore te zenden. 
      Maar zij hield voet bij stuk en tekende niet.
Minister-president Lubbers sprak haar hierover aan en vertelde dat het kabinet besloten was in zijn geheel af te treden als zij niet zou tekenen…

Beatrix vond het te gek voor woorden dat een drugssmokkelaar de oorzaak zou zijn dat in Nederland een regerings crisis zou uitbreken. Ze boog haar moede hoofd en redde het kabinet door alsnog te tekenen.

Uit respect voor Hare Majesteit werd deze crisis geheim gehouden.

Mijn bronnen zijn o.a.:

Eigen ervaringen.

Verschillende nauw betrokken personen wiens naam ik beloofd heb nimmer te noemen en ik meeneem tot in het graf.