Een omissie van Gerrit Komrij
In 1999 verscheen de vuistdikke bundel ''De Afrikaanse poëzie in duizend en enige gedichten'' van Gerrit Komrij. Ik kreeg het cadeau van een collega en heb er af en toe wat in gelezen. Het Afrikaans is met wat moeite wel te begrijpen, maar je moet er de tijd voor nemen.
Ik ben zelf twee maal in Zuid-Afrika geweest en dan merk je na enige tijd dat het over het algemeen redelijk goed te volgen is.
Gerrit Komrij schrijft in zijn inleiding onder meer het volgende:
‘’Pas aan het eind van de vorige eeuw gaat de spreektaal formeel schrijftaal worden. Schrijf zoals je spreekt was al het adagium geweest van Multatuli, de grootste schrijver uit de Nederlandse negentiende eeuw, aan wie C. Louis Leipoldt (1880-1947), de eerste echt grote dichter uit de Afrikaanse literatuur nog een sonnet wijdde”.
Je denkt dan: ‘’Ik ga dat sonnet in het boek even opzoeken’’. Maar dat valt dan weer tegen, zoals wel vaker als het om producties van Komrij gaat.
Er staan elf gedichten van Leipoldt in de bundel maar niet het bewuste sonnet.
Na wat zoeken heb ik ’t gevonden in een uitgebreid artikel van de Zuid-Afrikaanse taalkundige Wium van Zyl gepubliceerd door de DBNL, de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren. Het gaat zo
Aan Multatuli
Kind van die noorderwêreld, waar die kou
Van winter weerga vinde in 'n volk
Wat kalm bly as jy kokend is en flou
En nie jou taal verstaan nie sonder tolk!
Die warmer Ooste, waar die son ontstaan,
Het jou tot man gemaak, en van jou hart
Die ys-gekorste kettings afgeslaan,
En jou geleer daar lê ook vreug in smart,
En in ellende grootsheid. Ek, as een
Met wie die Ooste ook gepraat het, gee
Hier, waar Adindas spook by maanlig ween
Oor Saïdjahs graf in eensaam-stille wee,
My huldegroet aan jou as blyk daarvan,
Apostel, hoëpriester, lyder, Man!
|
Van Zyl tekent hier het volgende bij aan: Volgens het gedicht is Multatuli dus dankzij het Oosten de kilheid van Noord-Europa ontgroeid en ontwikkelde hij zich daardoor tot ‘man’. Onder ‘man’ wordt hier ‘echte’ of ‘ware mens’ begrepen. Als ‘man’ als slotwoord herhaald wordt, krijgt het een hoofdletter. Hiermee wordt dus geïmpliceerd dat Multatuli dankzij zijn menselijkheid bovenmenselijke status heeft verworven.
Klik HIER voor alle ZoekPoëzie |
