De geest uit de fles
(Hoe de moderne mens werd hoe hij is)
U wist het natuurlijk wèl, maar voor mij was het nieuw. Jean Paul Sartre heeft ook chansons geschreven.
Nou ja: in ieder geval één. Dans la rue des Blancs-Manteaux.
Het werd bekend door de vertolking van Juliette Gréco, een Franse chansonnière, die inmiddels 90 jaar is.
Het lied is een aanklacht tegen de heersende klasse, tegen de machthebbers of liever les salauds, de hufters.
Fijnzinnig is het niet.
In de straat wordt een schavot opgericht. Zaagsel wordt in een mand gestrooid. De beul is vroeg opgestaan, want hij heeft een klusje te klaren. Generaals, admiraals, bisschoppen en dames uit de betere standen met hun mooie snuisterijen moeten sneuvelen onder de guillotine. Hun hoofden zullen belanden in de goot van Blancs-Manteaux. Een straat, die overigens gewoon bestaat in Parijs.
Luister HIER naar Juliette Gréco en hou de tekst erbij.
Dans la rue des Blancs-Manteaux
Ils ont élevé des tréteaux
Et mis du son dans un seau
Et c'était un échafaud
Dans la rue des Blancs-Manteaux
Dans la rue des Blancs-Manteaux
Le bourreau s'est levé tôt
C'est qu'il avait du boulot
Faut qu'il coupe des généraux
Des évêques, des amiraux,
Dans la rue des Blancs-Manteaux
Dans la rue des Blancs-Manteaux
Sont v'nues des dames comme il faut
Avec de beaux affûtiaux
Mais la tête leur f'sait défaut
Elle avait roulé d'son haut
La tête avec le chapeau
Dans l'ruisseau des Blancs-Manteaux
De geest uit de fles
Ik heb dit niet zelf ontdekt, maar gevonden in het prachtboek ''De geest uit de fles'' van schrijver en filosoof Ger Groot.
De ondertitel is goed getypeerd; ‘’Hoe de moderne mens werd wie hij is’’.
Een verhandeling hoe de moderne mens zijn goddelijke ankerpunt kwijtraakte toen Descartes in de 17e eeuw een eind maakte aan de religieuze zekerheden.
In het boek behandelt Ger Groot alle grote filosofen van de laatste vier eeuwen. Naast Descartes ondermeer Rousseau, Nietzsche, Hegel, Heidegger, Foucault, Harvey,Spinoza, Kant, Schopenhauer, Schiller, en Kierkegaard, schrijvers als Sartre, De Beauvoir, Proust, Baudelaire en Camus en componisten als Mozart, Bach, Wagner.
Maar hij brengt ze vooral in verband met bijvoorbeeld kleinkunst, moderne muziek, architectuur, beeldhouwkunst , film, stripverhalen, reclame en graffiti. Zo wordt filosofie weerspiegeld in de hele cultuur.
Het is geen boek om ademloos achter elkaar uit te lezen. Je moet er de tijd voor nemen.
Af en toe een hoofdstuk.
Bovendien is het niet alleen een leesboek, het is ook een luister- en kijkboek.
Er is een uitvoerige site met fragmenten uit films, muziek, documentaires en interviews.
Ger Groot vindt dat de filosofie van de afgelopen vier eeuwen zich laat beschrijven als één lange worsteling met de erfenis van de religie.
Niet alleen de filosofie, maar de hele cultuur is van die worsteling doordrongen.
Groot: 'Wie goed kijkt en luistert, kan in de architectuur van de Amsterdamse School, de schilderkunst van Caspar David Friedrich, de opera's van Wagner of een lied van Ramses Shaffy de filosofie van hun tijd waarnemen. Je ziet en hoort Kant en Schiller, Nietzsche en Sartre door de kunstwerken heen. Filosofie is overal, in alle hoeken van de samenleving - niet alleen in de kunsten, maar ook in reclameboodschappen, in pornografie en zelfs in de graffiti op straat.'