Reizen

 

Winter 2002

Het ware eilandgevoel

 

Het is mijn gedroomde eiland.

Op São Miguel onderga je het eilandgevoel. Het bestaat echt.
      Mijn oud VPRO-collega John Jansen van Galen gebruikte dat woord voor ‘t eerst.
Hij onderging het vooral op Sint Helena in de Atlantische Oceaan, het eiland waar Napoleon in ballingschap stierf.
      Sint Helena is alleen per boot bereikbaar.Tien dagen varen vanuit Santa Cruz de Tenerife.
São Miguel is eenvoudig te bereiken. Twee uur vliegen vanuit Lissabon.
      Klaas Vos en ik zijn hier om een VPRO-radioprogramma te maken over Het Eilandgevoel.
De Azoren bestaan uit negen vulkaaneilanden. Ze liggen er toevallig. Alles is eigenlijk toevallig op de Azoren.
      De Vikingen zijn er vrijwel zeker nooit geweest.
Het waren Portugese ontdekkingsreizigers, die in 1430 toevallig op de oostpunt van São Miguel landden omdat de wind verkeerd stond.

Donkere kliffen met daarvoor zwarte rotsen die uit de zee omhoog komen.
      Golven van drie tot vier meter hoogte, die ook bij weinig of geen wind op die rotsen kapot slaan en een decor van witte schuimkoppen, lucht en luchtbellen verspreiden. Clichébeelden die zo verschrikkelijk kloppen dat het geen cliché meer is.

Zo hoort een eiland er uit te zien.

Image

 Trotse eilandbevolking



Stamboekvee

Het kabbelt erg op De Azoren. De eilanders voelen zich zeer betrokken, maar toch trekken er veel weg.
      Er wonen meer Azorianen buiten de eilanden dan erop. (180.000)
     
Klaas en ik bewegen ons na een paar dagen ook steeds rustiger.
      Filosoferen over rust, isolement, toeval, beslotenheid, uitzichten. We ademen de onwaarschijnlijk frisse lucht, eten de meest verse tonijn, octopus en sardientjes, drinken de plaatselijk vervaardigde witte wijn en maken op één dag vier ingrijpende klimaatsveranderingen mee.

In het zuiden is het subtropisch met palmen, bananen en ananas; in het noorden dat maar twaalf kilometer verder is, is een totaal andere fauna. Soms is er dichte mist; een uur later schijnt de zon volop. De wind komt en gaat.
      Aan de einder zie je steeds andere blauwtinten.

Toeristen hebben het eiland natuurlijk ontdekt. Zweden bijvoorbeeld komen er en masse golfen.
      In ons hotel in de hoofdstad Ponta Delgada zijn ze luidruchtig aanwezig. De aquardente is aanzienlijk goedkoper dan de Zweedse wodka, de vis is verser, het klimaat veel beter en in februari begint het al lente te worden
     
Na een dag of acht vinden we het weer genoeg. Het begint benauwd te worden. We hebben naar ons gevoel alles al gezien.
      Er zijn niet zoveel wegen. De dorpen met de witte huizen en de gele, roze en blauwe luikjes zijn overal hetzelfde.
En het plaatselijke voetbalteam Clube Uniao Micaelense staat onderaan in de Portugese eerste klasse.

Ga er heen. Ga er vooral heen.
     
Maar blijf er niet te lang.

Het eilandgevoel zou u op den duur wel eens een enge kijk op de wereld en omstreken kunnen bezorgen.


Ponta Delgada

Najaar 1995

Bavianen afschieten

Image

 

ACTIE?  

Je kunt dan een paar dingen doen.

----Gewoon doorslapen en doen alsof je niets gehoord hebt.

----Je kunt een ontbijtje nemen. Dat kan in dit hotel al vanaf een uur of vier. Verse jus, lekkere koffie, knapperige broodjes, gepocheerde en gebakken eitjes, spek, ham, saucijsjes, yoghurt en lonkend fruit.
----Je kunt naar buiten gaan en kijken wat er aan de hand is.

Ik kies voor het laatste. Schiet wat kleren aan en loop naar de plek waar ik licht zag.
      Daar staat een donkere man in uniform. Hij heeft een karabijn in zijn handen. Op de grond liggen twee bavianen. De man heeft ze doodgeschoten. Hij ziet mij aankomen en kijkt vriendelijk lachend. Image

OUD-KOLONIAAL  

Het is een merkwaardig hotel. Ik ben er tien dagen geweest. Er waren alleen maar blanke toeristen. In het restaurant moest je een jasje aan en een stropdas voor. Voor 10 US $ te huren. Op iedere blanke was een zwarte bediende. Een overigens zeer begeerd baantje. De bediendes verdienden in 1995 -omgerekend- vijftien Euro per maand. Maar ze vingen natuurlijk een veelvoud aan fooien. 
      Nobelprijswinnares Doris Lessing, die in het voormalige Rhodesië geboren werd, schrijft er in haar boek ‘Terug naar Afrika’ het volgende over:
‘In het oud-koloniale Victoria Falls Hotel, één van de heerlijkste hotels ter wereld: ruim, dromerig, traag, koel in de grote hitte- de ideale locatie voor een film van Merchant-Ivory- stond een zwarte jongeman te pronken met zijn nieuwe jeans‘.

 

 

 

 


ONTDEKKING 
 

De watervallen werden op 16 november 1855 ontdekt door David Livingstone. Althans: zo luidt de tekst op de sokkel van zijn standbeeld.

      Dat is natuurlijk onzin. Een voorbeeld van westerse arrogantie en blank machtsdenken.

      Die watervallen bestonden al honderdduizenden jaren. De plaatselijke bevolking spreekt ook helemaal niet van de Victoria Watervallen, maar heeft het over Amanza Thunquayo, oftewel ‘Water dat als rook opstijgt‘. En liever nog over: Mosi oa Tunya en dat betekent ‘Rook die dondert‘.
      De bezettingsgraad van het hotel is niet hoger dan 30%. Het narcistische en dictatoriale schrikbewind van Mugabe heeft ervoor gezorgd dat de toeristenindustrie in het land volkomen is ingestort.

LIVINGSTONE ZAMBIA  

Als je toch naar die watervallen wilt, kun je ook naar het stadje Livingstone in het zuiden van Zambia gaan. Daar kun je een bus nemen naar de watervallen. Een fiets huren kan ook. Je zou het zelfs kunnen lopen, maar dat raad ik u bepaald niet aan. Fietsen trouwens ook niet.


      Livingstone is overigens een arm en armoedig stadje. Weinig karakteristiek. Aan de rand bevinden zich verschrikkelijke krottenwijken. In het centrum wemelt het van de hoeren, zwartgeldwisselaars en bedelende kinderen.
Op de plaatselijke muntbiljetten -de kwacha- staan de watervallen prominent.

      Op het biljet van honderd kwacha staat een zwarte man, die zijn ketens doorbreekt. Hij wordt vergezeld door een buffel. Daartussen: Mosi oa Tunya.


            


Voorjaar 2012

Ulcinj & Ulqin

 Ulcinj is een druk en bijzonder stadje in het uiterste zuidoosten van Montenegro. 

      Het ligt vlakbij de grens met Albanië.
Dat is goed te merken.
      Anders dan op andere plekken in dit land zie je overal minaretten.


Tweetalig

 

 

Straatnamen en andere opschriften zijn vaak tweetalig:
      Montenegrijns en Albanees.

Volgens bronnen van de lokale overheid is ruim zeventig procent van de bevolking Albanees. 


Zij noemen de stad Ulqin.

 

 

Tegen de berg

Het stijgt en daalt enorm in Ulcinj. Veel huizen zijn tegen de bergen opgebouwd en hebben een prachtig uitzicht op de Adriatische Zee. 

      En even buiten de stad begint een zandstrand dat zich over een lengte van twaalf kilometer uitstrekt richting Albanië .


Ulica 26 Novembra/Rruga Hazif Ali Ulqinaki

Montenegro werd tijdens de eerste wereldoorlog bezet door Oostenrijk-Hongarije.
      Op 26 november 1918 werd het een Unie met het koninkrijk Servië. De Montenegrijnen
hebben de straat daarnaar vernoemd.
De Albanezen daarentegen vereren met deze straat de activist Hazif Ali Ulqinaki, vernoemd dus naar Ulqin. Hij werd in de stad geboren maar emigreerde met zijn familie naar Shkodra in Albanië.


Oude stad


Aardbeving

                   

 En dan is er de oude stad met haar vesting, die op een rots boven de zee ligt.

      Een deel werd vernield bij een aardbeving in 1979, maar er is gerestaureerd en er wonen nog steeds mensen.

 


Restaurants

En natuurlijk zijn er restaurants met uitzicht op zee en op de stad.
     
Het bekendste is restaurant Teuta, waar je voor twee personen een kilo vis kunt bestellen.
Gegrilde zeebaars, dorade, langoustines en inktvis, een rijke salade en een gekookt aardappeltje.


Kilootje vis

 

 

 

 Voorjaar 2012

Een dorp zucht onder zijn verleden

 

Het dorpje heet Glavatičevo. Het ligt prachtig aan beide oevers van de Neretva in Bosnië -Herzegovina. (Halverwege Mostar en Sarajevo).


      Een aantal huizen staat beneden aan de rivier, een groter aantal ligt in de bergen.
Er is een moskee, een school en een levensmiddelenwinkeltje.
     
Het lijkt hier rustig & vredig. Maar dan zijn er de kapotgeschoten huizen en de lege panden.

 

HET monument

 

En HET monument, waaruit blijkt dat er in dit kleine dorp van achthonderd mensen tussen 1992 en 1995 maar liefst vijftig mensen vermoord zijn door Servische en Kroatische troepen.

      Het kan niet anders; dit dorp ZUCHT nog steeds onder die moordpartijen.

Wat staat er op dit monument?

Ik benaderde het BIH-platform, (Organisaties van burgers uit Bosnië -Herzegovina in Nederland) en kreeg snel dit antwoord van Dzevad Kuric:


Beste heer Ronald,

De betekenis van het opschrift is duidelijk als u de vertaling weet.

“BOSNO”

ZOLANG JE ZONEN BESTAAN

JE WIL VRIJ, TROTS EN FIER ZIJN

Om nooit te vergeten

Met vriendelijke groeten,

Dzevad Kuric

Tevens kreeg ik een terechtwijzing omdat ik bij mijn vragen had gerept over ‘de Joegoslavische burgeroorlog‘:

‘Voor uw informatie: In Bosnië is een agressieve oorlog van Servië -Montenegro en Croatië tegen staat B&H geweest en niet een burgeroorlog’.


Namen; namen......

 

Als je nog wat beter naar de grafsteen kijkt zie je dat boven de bloemen 44 namen staan. 

      Daaronder volgen zes namen van mensen, die bij de opening van het monument nog vermist waren.
Sommige namen komen drie maal voor (Hebibovic, Cišo en Masleš
a).
      En dan is er nog de naam Macic. Die komt in totaal maar liefst negen maal voor.
Het kan bijna niet anders: Iedere familie in dit kleine dorpje telt slachtoffers.


Het dorp

 

 Je kunt hier overigens uitstekend vakantie vieren. Je kunt kajakken of raften in de rivier,

      Je kunt vliegvissen of mountainbiken, je kunt wandelen of zwemmen en er zijn in de omgeving genoeg kleine restaurantjes waar je visjes kunt eten.
Volgens Elmir Prevljak die hier in de buurt aan het Boracko-meer samen met zijn vrouw Goga Saric appartementen verhuurt (Herzegovina lodges) zit er heel veel vis in de Neretva.
      Hij is zelf een fervent visser en vertelt enthousiast over zijn vangsten.
Bijzonder lekker is volgens hem de Glavatica, een forel met een dikke onderlip.
     
Het dorpje Glavatičevo dankt aan deze vis overigens zijn naam.


Kapotgeschoten pand

 

 
Minaret achter muur

 


 Huis aan rivier

 

 
Dorpsschool

 


 Sportveld

 

 
Man op weg naar huis

 

 
Winkel

 


 Rivier

 

 
Restaurant

 

 
Hangbrug

 


Mist & sneeuw

Als je verder de bergen inrijdt, kun je half mei nog in mist en sneeuw terechtkomen

 

 

 

Zomer 1968/ Herfst 2009

Jong, naïef & twee maanden zwanger

 

Geen tent; geen kleren;geen voedsel

 


Mevrouw Sobolovic 

Genereus aanbod 

Omstreden vertrek 

 41 jaar later