Details

Categorie: Audio (147)

Gepubliceerd: 25 augustus 2015

Een beetje dazen op Spitsbergen

In het voorjaar van 2002 was ik ruim een week op Svalbard, een eilandengroep in de Noordelijke IJszee halverwege de Noordkaap van Noorwegen en de Noordpool. Ik logeerde in een soort jeugdherberg in Longyearbyen, de meest noordelijk gelegen bewoonde nederzetting ter wereld. Hoofdplaats van het grootste Svalbardeiland Spitsbergen. 1500 Inwoners. Op ruim 78 graden Noorderbreedte.
      Het was eind juni. Vrijwel alle dagen scheen de zon fel. Het was voortdurend een paar graden boven nul. Als je uit de wind op een terrasje zat, kon je een T-shirtje aan. Ook ’s nachts, want er was geen enkel verschil tussen dag en nacht.
      Ik verzeker u dat je daar erg aan moet wennen. Je kunt gordijnen dicht doen, maar dat helpt niet echt veel. Korte onrustige slaapjes. Het lijf raakt behoorlijk onttakeld en de geest kan het ook niet helemaal verwerken. Soms liep ik maar wat te dazen.
      Na een dag of drie begon het een beetje te wennen. Maar het bleven korte hazenslaapjes met wilde dromen. Vaak ging ik midden in de nacht een wandelingetje maken. Door het dorp met zijn fel gekleurde huisjes, langs beekjes die zich vormden door smeltwater uit de bergen, met waanzinnig mooie uitzichten op de witte spitse bergen. Diep ademhalend, want de lucht op Spitsbergen is onwaarschijnlijk fris en zuiver. Soms kwam ik rendieren tegen, soms een andere toerist. IJsberen waren gelukkig nergens te bekennen. 

Rubicon
     
En ik had een walkman op met muziek uit de films Rubicon en Orions Belte. Die laatste film, een spionageverhaal uit de Koude Oorlog, speelt zich voornamelijk af op Svalbard. De muziek is van de Noren Geir Bøhren en Bent Ǻserud. Het begint en eindigt met Svalbardtema.
      Iedere nacht draaide ik die muziek. Het zat verankerd tussen mijn oren en meer en meer ging de muziek op in het landschap.
Luister  HIER naar Svalbardtema uit Orions Belte, De Riem van (sterrenbeeld) Orion.

In juni 2007 schreef ik dit stukje over mijn bezoek aan Spitsbergen

Voorjaar 2002

Midzomernacht op Svalbard

Ieder jaar weer op 19 april begint het. De zon gaat niet meer geheel onder.
      Nu in de tweede helft van juni maakt de zon hoog in de lucht een cirkeltje.
Er is geen enkel verschil meer tussen dag en nacht.

Mijn bio-ritme is na een paar dagen totaal onttakeld. Vier keer in een etmaal slaap ik kort. Onrustig. Hevige dromen.
     Afgelopen nacht heb ik om drie uur een wandeling gemaakt langs de stroompjes van de smeltende gletsjer.

 Dit is Longyearbyen op Spitsbergen.
      Het meest noordelijk gelegen stadje in de wereld.

78 graden Noorderbreedte. 1500 inwoners.

VOLMAAKT GELUKKIG  

Ik ben met Constance Andersen. Zij werkt bij een plaatselijk reisbureau en woont hier nu twee jaar. Eigenlijk zou ze nooit meer weg willen, want ze is hier ’volmaakt gelukkig’. Lyrisch is ze over het landschap, de natuur en de uitzichten. En met het klimaat kan ze inmiddels goed leven.
      ‘Ja, het doet wel wat met je’, zegt ze. ’s Winters kan het zestig graden vriezen en in de zomer loopt de temperatuur wel eens op tot twintig graden boven nul. ’Het is hier ondanks dat het een eiland is, een droog klimaat. ’Dat helpt‘

De weinige inwoners van Longyearbyen moeten een huis en een baan hebben, anders mogen ze zich er niet vestigen. Het merendeel van de inwoners komt uit Noorwegen, maar omdat er een universiteit is, waar je arctische wetenschappen kunt studeren zijn er hoogleraren en studenten uit de hele wereld. Op de heenweg in het vliegtuig van Tromsø naar Longyearbyen zat ik naast een IJslandse hoogleraar arctische geologie, op de terugweg naast zijn Deense collega. Beide professoren zijn net zo lyrisch over het eiland als Constance.
      Dat je naar een merkwaardige uithoek in de wereld gaat, blijkt op de heenweg trouwens ook, want als we over het Beren-eiland in de Noordelijke IJszee vliegen, keert de piloot van de Noorse vliegmaatschappij Braathens het lijnstoestel en vliegt nog eens terug, zodat alle passagiers het eiland kunnen zien. “Een zeldzaamheid’, legt hij uit, want vrijwel altijd is het hier zo bewolkt dat het eiland niet te zien is.

De eeuwige zon schijnt dag en nacht fel die week. Zo fel, dat baby’s niet alleen petjes op het hoofd gedrukt krijgen, maar ook een zonnebril op hebben. Bij drie graden boven nul kun je -uit de wind- in een t-shirt op een terras zitten. Rendieren komen zomaar langs. Ze zijn mager, want de afgelopen winter was erg streng. In de stad mogen de dieren niet geschoten worden. Daar buiten wel. Iedere inwoner van Longyearbyen mag per jaar één rendier schieten. Men hoort van tevoren of dat een mannetje, een vrouwtje of een kalf is. Als een dier geschoten wordt, moet bij de overheid ter controle een tand van het beest ingeleverd worden.

EXTREEM DUUR  

Het leven op Spitsbergen is verschrikkelijk duur.
       Een bloemkool kost bijvoorbeeld vijf Euro, een liter melk drie Euro, een kilo zeehondenvlees 18 Euro.
Daar staat tegenover dat sigaretten en drank belastingvrij zijn.
      Iedere volwassene krijgt een zogeheten alcoholkaart, waarop per maand een krat bier en een fles sterke drank -meestal wodka- gekocht mag worden.
     Wijn mag men zoveel als men wil inslaan. 
  

WAPENS  

 Als je het stadje verlaat ben je verplicht om een wapen mee te nemen. Je kunt namelijk zomaar een ijsbeer tegen komen. Sommige toeristen nemen dit zo letterlijk, dat ze het wapen zelfs bij zich dragen in de enige supermarkt van het plaatsje. J., de Noorse echtgenoot van Constance verhuurt die wapens. ’Oefenen moet, zegt hij. ’Oefenen’.
      Hij troont mij mee naar de schietbaan, die een paar kilometer buiten de stad ligt. 
’Ik ben met wapens opgegroeid’, zegt hij.
Dan kijkt hij mijn richting op.
      ‘En jij’.
      ‘Tja’, zeg ik maar eens. Zo’n dertig jaar geleden zat ik in het leger. Toen bleek dat ik wel aardig kon schieten. Maar ja, sinds die tijd heb ik 't nooit meer gedaan’.

Na wat oefenen zet J. een vizier op het geweer en schiet ik een mooie serie. ‘Ongelooflijk’, zegt Johan. ‘Ik geloof bijna niet dat jij zolang niet geoefend hebt’.
      ‘s Avonds, als het groot feest is en er enorme hoeveelheden drank zijn omgezet in Huset, het plaatselijke restaurant annex feestzaal, staat J. op en begint mij luidruchtig te prijzen.
      Applaus klinkt en nog meer drank is ons aller deel.
     
                               Op naar Spitsbergen!

‘s Winters als het 24 uur lang pikkedonker is, schijnt er wel eens een verdwaalde Japanse toerist te komen.

 Zonnebadende walrus 

Deze aquarel is van de Noorse kunstenares Ellen Linde-Nielsen. Ik kocht een reproductie (47 x 37 cm) in
Galerie Svalbard te Longyearbyen, waar het schilderij ook gemaakt is. 
Het heet: Soltilbeder 79 N''(Zonnebaden op 79 graden Noorderbreedte)

Muziek bij de borrel (1):
Night in Tunisia; Art Blakey's Jazz Messengers

Muziek bij de borrel (2):
Kanonensong van Bertolt Brecht und Kurt Weill

Muziek bij de borrel (3)
The Singing Detective

Muziek bij de borrel (4)
Ramses II

Muziek bij de borrel (5)
Svalbardtema

Details

Categorie: Audio (147)

Gepubliceerd: 03 juli 2015

’t Is stil in Amsterdam

      Het was februari en het was koud. Eind jaren zestig vorige eeuw. Ik was net verhuisd van Breda naar Roosendaal, waar ik plaatselijk verslaggever was bij het Dagblad De Stem. Er was een etage beschikbaar boven het kantoor van de krant.
      Op een soort rommelmarkt had ik snel een tafel, twee stoelen en een bed gekocht, want ik kreeg bezoek van mijn vriendin uit Amsterdam. ’s Avonds was er in de plaatselijke schouwburg een optreden van Ramses Shaffy & Liesbeth List.
      We gingen erheen en kochten na afloop de LP Ramses II. Maar omdat er geen platenspeler in dat pand was ging ik de volgende dag naar muziekwinkel Jongenelen in de Molenstraat. M’n nieuwe buurman. Een vriendelijke behulpzame man, die de platenspeler ’s avonds zelf kwam installeren.
      Hij schrok van de gebrekkige  accommodatie en vond het prettig voor ons, dat er tenminste één LP in huis was.

      Gezamenlijk luisterden we naar Ramses. Toen  't Is stil in Amsterdam  begon, raakte mijn vriendin een beetje ontroerd. Meneer Jongenelen vond dat op zijn beurt weer aandoenlijk en zo werd het een gezellige ietwat nostalgische avond.
      Er werd wat gedronken, want drank was er wel genoeg. Het werd heel laat en de plaat werd keer op keer gedraaid.

Die vriendin is nu al heel lang mijn vrouw. Zij is vandaag jarig.
      Toen Ramses in 2009 overleed, schreef zij het volgende stukje op mijn blog:

Mijn moeder, Ramses & het brein

In 2002 verhuisde mijn moeder naar het Dr. Sarphatiehuis in Amsterdam.
      Geveld door een heupfractuur en een falend geheugen.
Het adres klonk bekend.
      De Roeterstraat: daar was vroeger het ‘Oude Besjeshuis’.
Veel van haar familieleden waren daarin opgenomen geweest.
      Mijn moeder was ook in 2002 nog lekker bij de tijd.
Al werd het soms wat minder.
      Zo had ze af en toe de elektrische waterkoker op het gasfornuis gezet.
Mijn moeder wist haar weg in het Dr. Sarphatiehuis.
      Haar liefste plek was het Atrium: soep, koffie, broodje kroket.
Ze kon er ook haar sigaretje roken.
En elke keer was haar commentaar:
      “Leuk is het hier.
       Ik ben hier nog nooit geweest.
       Ik wist helemaal niet dat je hier zo maar een broodje kroket kon eten”.
Bij één van de bezoeken zag ik Ramses Shaffy.
      In de rolstoel, binnengebracht door Liesbeth List.
“Nou’, zei ik tegen mijn moeder, “Ramses woont hier zeker ook.”
       “Jaaah, die heb ik hier al zo vaak gezien.
         Dat is zo’n leuke, lieve man.
         Wat een lieve schat is dat.”

                  Heleen Smit

Muziek bij de borrel (1):
Night in Tunisia; Art Blakey's Jazz Messengers

Muziek bij de borrel (2):
Kanonensong van Bertolt Brecht und Kurt Weill

Muziek bij de borrel (3)
The Singing Detective

Details

Categorie: Audio (147)

Gepubliceerd: 20 juni 2015

The Singing Detective

De serie Meesterwerken van Paul Witteman drijft op een beproefde formule. Je nodigt een bekend persoon uit, die bevlogen kan praten over zijn/haar voorkeuren.
      Het mooiste boek, beeldend kunstwerk, muziekstuk, de mooiste film en het beste T.V.-programma.
      Het is al vaker gedaan. Veel vaker. Welke boeken zou je meenemen naar een onbewoond eiland?
VPRO-Zomergasten zit er vol van.

Omdat het een enigszins afgekloven formule is, gaan de gasten nogal eens verrassende dingen kiezen.
      Onvoorspelbaar, want niets is kennelijk erger dan voorspelbaarheid. Ik begrijp het trouwens wel. Als ik mijn favoriete T.V. –serie moet noemen kom ik met de Singing Detective. En de reactie van redacties, de presentator en waarschijnlijk ook veel kijkers zal dan zijn: ‘’Daar heb je weer zo iemand die niets anders kan verzinnen’’.
      Maar ja. Het gaat niet om verzinnen. Het gaat om je keuzes.
En laten we wel zijn: The Singing Detective van Dennis Potter uit 1986 is gewoon het beste T.V.-programma aller tijden. En ach... als je daar dan weer leuk en een beetje origineel over kan praten, heb je toch ook leuke televisie?  

Hallucinaties

Voor de jongeren onder ons: Hoofdpersoon in The Singing Detective is Dennis Marlow (Michael Gamdon) , schrijver van detectives. Hij ligt in het ziekenhuis; geveld door psoriasis. Geheel overgeleverd aan het medisch personeel.
      Hij is er zwaar aan toe en zit onder de medicijnen. Hij laat zijn fantasieën de vrije loop, krijgt hallucinaties en angstaanvallen. Soms wordt hij de hoofdpersoon uit één van zijn detectives, haalt herinneringen op aan zijn zingende vader of aan zijn vreemdgaande moeder, die zelfmoord pleegde.
       En steeds is er muziek uit de veertiger jaren van de vorige eeuw. Mede-patiënten, artsen, psychiaters en verpleegsters bewegen zich playbackend door die liedjes en Philip Marlow wordt soms weer het ondeugende jongetje van voorheen.
      Ik heb in mijn auto een cassettebandje met alle nummers uit de Singing Detective. Die draai ik nog steeds met een zekere regelmaat. En omdat toch niemand het kan horen, ga ik lekker meezingen.

Hieronder een paar muziekfragmenten uit de serie:

Accentuate the positive: Bing Crosby & The Andrew Sisters
Dry bones; Fred Waring and his Pennsylvanians
The Teddy Bear’s; Picnic Henry Hall- Orkest

Verder zaten de volgende liedjes in de serie:

Limehouse Blues; Bert Ambrose
Blues in the night; Anne Shelton
Rockin’ in Rhythm, Duke Ellington & de Jingle Band
Cruising down the River; Paul Rich
Don’t fence me in; Bing Crosby & The Andrew Sisters
It might as well be spring; Dick Haymes
Bird Song; Ronnie Ronalde
Paper Doll; The Mills Brothers
To me you are beautiful (Bei mir bist du schön); Al Bowlly
Lili Marlene; Lale Andersen
I get along without you very well; Lew Stone
Do I worry?; The ink spots
The umbrella man; Sammy Kaye
You always hurt the one you love; The Mills Brothers
After you’ve gone; Al Jolson
It’s a lovely day tomorrow; Jack Payne
Into each life some rain must fall; Ella Fitzgerald
The very thought of you; Al Bowlly
We’ll meet again; Vera Lynn

Muziek bij de borrel (1):
Night in Tunisia; Art Blakey's Jazz Messengers

Muziek bij de borrel (2):
Kanonensong van Bertolt Brecht und Kurt Weill 

Details

Categorie: Audio (147)

Gepubliceerd: 09 juni 2015

Von Cap bis Couch Behar

Zo’n vijftien jaar geleden was ik in de regio Cooch Behar in het uiterste noorden van India. Ik was daar met Henk Weltevreden, die cassettebandjes bij zich had met muziek uit de Driestuiversopera -3Groschenoper- van Bertolt Brecht (tekst) en Kurt Weill (muziek). Het ging dan vooral om de Kanonensong, waarin de beroemde regels voorkomen:
Soldaten wohnen, auf den Kanonen
Von Cap bis Couch Behar
(De Engelse soldaten wonen in India op hun kanonnen. Van de kaap in het zuiden tot aan Cooch Behar.)

Geheel volgens de regels van het lied regende het voortdurend en dat zorgde voor overlast:
Wenn es mal regnete und es begegnete
ihnen’ne neue Rasse, ‘ne braune oder blasse,
dann machen Sie vielleicht daraus ihr Beefsteak Tartar

Omdat ook de elektriciteit het grootste deel van de dag uitviel draaiden we dat bandje erg vaak. Vooral ’s avonds. Zo vaak, dat ik de tekst na een week uit het hoofd kende. Net als trouwens een paar andere bekende songs uit deze opera: Mackie Messer en Seerȁuber Jenny

  

De Driestuiversopera is in 1928 geschreven. Het is gebaseerd op het Engelse werk De Beggars’s Opera, dat 200 jaar eerder verscheen. Het speelt zich af in de onderwereld van het Londense Soho.
      Hoofdpersoon is Macheath (Mackie Messer) die een verhouding heeft met Polly. Zeer tegen de zin van haar vader de bedelaarskoning Peachum, die probeert Macheath veroordeeld te krijgen tot de strop. Dat lukt na veel verwikkelingen niet. Mackie Messer krijgt gratie van de koningin en wordt zelfs in de adelstand verheven. In de pubs halen ''de mannen'' levendige en bizarre herinneringen op aan hun diensttijd in India, toen nog een kolonie van Engeland.

Luister HIER naar de uitvoering van Harald Paulsen van de Kanonensong.
En HIER naar Die Moritat von Mackie Messer, gezongen door Lotte Lenya.
Vooral dit laatste lied is in zeer veel talen gezongen.
Het meest bekend is wellicht de vertolking van Louis Armstrong.
Of misschien wel: Marianne Faithfull
Luister HIER naar Seerȁuber Jenny door Hildegard Knef
Kijk HIER naar de filmversie die in 1931 van de opera gemaakt werd

Kanonensong

John war darunter und Jimm war dabei
Und George ist Sergeant geworden
Doch die Armee, sie fragt keinen,
wer er sei und marschierte hinauf nach dem Norden.

Soldaten wohnen auf den Kanonen,
Von Cap bis Couch Behar

Wenn es mal regnete und es begegnete
ihnen’ne neue Rasse, ‘ne braune oder blasse
dann machen Sie vielleicht daraus ihr Beefsteak Tartar

Johnny war der Whisky zu warm
Und Jimmy hatte ni genug Decken
Aber Georgie nahm beide beim Arm uns sagte
‘’Die Armee kann mich verrecken’’

Soldaten wohnen auf den Kanonen,
Von Cap bis Couch Behar

Wenn es mal regnete und es begegnete
ihnen’ne neue Rasse, ‘ne braune oder blasse
dann machen Sie vielleicht daraus ihr Beefsteak Tartar

John ist gestorben und Jimmy ist tot
und George ist vermisst und verdorben.
Aber Blut ist immer noch rot,
für die Armee wird jetzt wieder geworben!

Soldaten wohnen auf den Kanonen,
Von Cap bis Couch Behar

Wenn es mal regnete und es begegnete
ihnen’ne neue Rasse, ‘ne braune oder blasse
dann machen Sie vielleicht daraus ihr Beefsteak Tartar

Muziek bij de borrel 1:
Night in Tunisia; Art Blakey's Jazz Messengers