Melancholie in Sprookjesland
Ik ben vijf keer in Finland geweest. Altijd met de auto op de boot. Van Kiel naar Hanko, van Travemünde naar Helsinki, van Grisslehamn Zweden naar de Ǻland eilanden, van Stockholm naar de oude hoofdstad Turku en van Tallinn in Estland naar Helsinki. Vooral die laatste tocht was bijzonder. Het was maandagochtend. Aan boord heel veel Finse mannen, die een weekendje hadden gestapt in Tallinn. Het was nog voordat Estland lid was van de E.U.
De wodka daar is even goed al de Finse, maar tienmaal zo goedkoop. Zij logeerden in het behoorlijk verloederde hotel Viru. Daar waren voldoende hoeren. Het hotel had de bijnaam Virus.
Aan dek van het schip en in de lounge hingen de doodvermoeide en nog half dronken mannen op stoelen en banken. Een enkeling was alweer aan het drinken en soms gingen ze meezingen met de muziek die aan boord van het schip werd gedraaid. Dat was een beetje eentonig, want er werden gedurende de overtocht van zo’n drie uur alleen maar Finse Tango’s gedraaid. Maar de mannen en trouwens ook de weinige Finse vrouwen aan boord vonden het prachtig. Hier en daar werd zelfs een dansje gemaakt.
De Tango is namelijk bijzonder populair in dat land. Er zijn beroemde componisten en vertolkers, er zijn Tango-Festivals en in cafe’s en restaurants hoor je het ook veel. Regelmatig gaan de mensen dansen en dan zie je werkelijk dat het al een lange traditie heeft. Ik heb ’t vaak aan Finnen gevraagd en die komen dan met verklaringen over de landsaard, de melancholie, de depressies, het hoge percentage zelfmoord, het barre klimaat (Er bestaan 35 woorden voor het verschijnsel sneeuw) , de donkere winters, de drankzucht en de ziel die gevoed moet worden met die nostalgische klanken.
De tango in Finland kwam in 1910 rechtstreeks uit Argentinië. En het sloeg onmiddellijk aan. De beroemdste Finse tango is Satumaa (Sprookjesland) , gecomponeerd door Unta Mononen.
Luister HIER naar Satumaa, uitgevoerd door ’t Saana ensemble.
En kijk eens naar dit prachtige filmpje van een Fins stel dat in de stromende regen een tango danst alsof het een wals is.
En kijk eens HIER. De scene speelt zich af in een groot busstation te Helsinki. Een man zet een draagbare radio op de grond en laat de Tango horen.
Hij gaat dansen met een partner en spoedig volgen veel meer mensen. Daar gaan ze die stugge Finnen.
En hoe het echt moet zien we HIER tijdens de Eurovision Dance Contest
In februari 2007 schreef ik dit stukje over een zeer bijzondere ontmoeting met een Finse vrouw.
Achtergrondmuziek: De Finse tango
Zomer 2005
Kanker in Strindberg
Strindberg is één van de mooiste café’s in Helsinki. Een grote bar op de begane vloer waar verzorgd geklede mensen veel zwijgen. Als ze praten doen ze dat luid. Vaak in de nieuwste Nokia-telefoontjes. Fins product nietwaar. Op de eerste etage is een bibliotheek annex bar, waar je een boek kunt uitkiezen en lezen als je je drankje nuttigt. De glazen zijn natuurlijk van het prachtige Finse glasmerk iittala. Met de mond geblazen wijn- en borrelglazen.
Het café ligt aan de Esplanade, een smal langgerekt parkje, dat aan beide zijden geflankeerd wordt door dure stijlvolle winkelstraten. Aan de noordzijde is dat de Pohjoisesplanadi. Op nummer 33 is Strindberg. De winkels in deze straat schreeuwen het Fins design uit. Meubilair, glas, hout, keukeninterieurs, badkamers, sauna’s, elektronica, sculpturen, grafstenen en doodskisten, keramiek, etsen, gravures, gala- en vrijetijdskleding, schoenen, speelgoed en babykleertjes. Alles zeer verantwoord.
Introverte Finnen. Ja. Maar wel met smaak.
Een vrouw van middelbare leeftijd komt aan ons tafeltjes zitten. Waar we vandaan komen; hoe we het hier vinden; of we het niet koud hebben; of euthanasie inderdaad zo makkelijk is in Nederland. Ze komt uit Joensuu in het oosten van het land: Karelië .
Dat treft.
Daar zijn we namelijk al een paar maal geweest. Als ik vraag of zij vindt dat Russisch Karelië weer terug naar Finland moet, kijkt zij mij verbaasd en verrast aan. Dat wij dit weten. Karelië is namelijk in 1939 tijdens de bloedige zogeheten winteroorlog bezet door de Russen en na afloop van de tweede wereldoorlog is een deel Russisch gebleven. Belangrijkste stad in dit bezette deel is Viborg, dat op zijn Fins Viipuri heet.
Zij vindt -zoals trouwens veel Finnen-, dat het gebied eigenlijk terug moet, maar ze maakt zich er niet druk om. Het zou namelijk veel gedoe geven. Vrijwel alle Kareliërs, die er woonden zijn naar Finland gevlucht en hebben daar een –vaak- rijk bestaan opgebouwd . In Russisch Karelië wonen veelal voormalige bewoners uit de Siberische concentratiekampen, die geld kregen als ze zich in die uithoek wilden vestigen.
Het is er arm, armoedig, armzalig en erg crimineel. Geld is er nauwelijks in omloop. Ruilhandel is het. Als ik voor jou een vis vang, kom jij mijn dak repareren. Zoiets.
'Wat moet je met zo’n gebied en met die mensen‘, zegt Meri-Tuuli zoals ze blijkt te heten.
Meri-Tuuli drinkt wijn. Veel wijn. Op de achtergrond klinkt muziek; de Finse Tango. Heel toepasselijk want als we afscheid willen nemen zegt ze: ‘zullen we er nog één nemen‘.
En dan komt het:
‘HET KAN NAMELIJK MIJN LAATSTE ZIJN‘!
We worden stil. Buiten regent het en ook de wind is aangewakkerd. Binnen is ‘t warm en sfeervol. De tango jankt.
‘Ja’, gaat ze even daarna door, ’want jullie hebben me nog helemaal niet gevraagd waarom ik in Helsinki ben en niet in Joensuu’.
Dat is waar.
‘Waarom ben je in Helsinki en niet in Joensuu, Meri-Tuuli?’
‘Well’, zegt ze,'You Know''
‘Ik heb darmkanker en heb net maanden lang chemotherapie gehad. Morgen moet ik hier naar het Academisch Ziekenhuis en dan hoor ik of de therapie is aangeslagen. Die kans is overigens niet zo groot’.
We kijken haar aan, stellen een meelevende vraag en zeggen: ‘Laten we er dan nog maar eentje nemen’.
Ze heft haar glas en zegt enigszins lodderig:
‘Op de euthanasie in Nederland’.
Muziek bij de borrel (1):
Night in Tunisia; Art Blakey's Jazz Messengers
Muziek bij de borrel (2):
Kanonensong van Bertolt Brecht und Kurt Weill
Muziek bij de borrel (3)
The Singing Detective
Muziek bij de borrel (4)
Ramses II
Muziek bij de borrel (5)
Svalbardtema