Aardrijkskunde
- Details
- Hoofdcategorie: Aardrijkskunde (94)
- Categorie: Aardrijkskunde
Een geteisterde atlas
Er ging een broer van een vriend dood. In zijn nalatenschap bevond zich ‘de uitgebreide nieuwe Wereldatlas’ , bewerkt door A. de Moor en uitgegeven door Cohen Zonen in Amsterdam.
Omdat een vriend van die vriend wist dat ik een leuke verzameling atlassen heb, kreeg ik dit cadeautje.
De atlas was oud en behoorlijk geteisterd. Zo ontbrak bijvoorbeeld een pagina met de datum van uitgifte.
Aan de hand van diverse kaarten moest ik toen gaan reconstrueren wanneer de atlas was verschenen.
Denemarken
Kijk eens naar deze kaart. Denemarken en zijn Europese bezittingen.
De Fär-Öer en Bornholm zijn dat nog steeds, maar IJsland werd op 17 juni 1944 onafhankelijk, nadat de Engelsen het op 10 mei 1940 al bezet hadden.
De atlas was dus van VOOR de Tweede Wereldoorlog.
Afrika
Volgende kaart. Afrika.
Een continent dat nog vrijwel alleen bestaat uit kolonieën. Er waren slechts twee uitzonderingen: Abessinië (Ethiopië ) in het oosten en Liberia in het westen.
Eritrea -op de kaart Erydirea geheten- is nog Italiaans en dat is een volgende aanwijzing.
Eritrea kwam namelijk los van Italië op 1 april 1941, nadat de geallieerden het veroverd hadden.
Baltische Staten
De atlas is verschenen NA de eerste wereldoorlog.
Dat blijkt weer uit deze kaart van Oost-Europa waar de Baltische landen al onafhankelijk zijn.
Estland, Letland en Litouwen werden dat in februari 1918. (Dat ze na de tweede wereldoorlog door de Sovjet-Unie werden ingelijfd, doet hier niet meer ter zake).
Duitschland
De verschijningsperiode tussen de twee wereldoorlogen kan worden verfijnd aan de hand van deze detailkaart van Duitschland.
Oost Pruisen bestaat nog, maar daarnaast ligt in roze de Vrijstaat Danzig (het latere Gdansk).
Die bestond tussen 1920 en 1939.
Limburg
Maar dan komt deze kaart. Ooit was er in Nederland bij Vaals geen drielandenpunt maar een vierlandenpunt.
Dat heeft te maken met het neutrale staatje Moresnet.
Dat verdween volgens het Verdrag van Versailles eind 1919.
(Aardrijkskunde 26: Viergrenzenpunten)
Je moet er vanuit gaan dat zeker in die tijd aan de verschijning van een nieuwe atlas een paar jaar voorbereiding vooraf gaan.
Dat lijkt mij de verklaring van de nog -onterechte- aanwezigheid van het Vierlandenpunt. Meneer De Moor heeft dat over het hoofd gezien.
Het kan dus bijna niet anders of de atlas is verschenen ergens tussen 1920 en 1925.
Ten slotte:
De atlas leek van de onlangs overleden J.H. (Hans) van Lier. (Rotterdam 1950)
Ik liet toen aan broer Martin weten, dat Hans dan wel met een zeer gedateerde atlas heeft moeten werken. Zeker als we ervan uit gaan dat D1 staat voor een klas op de middelbare school.
Het duurde een slapeloze nacht, maar toen kwam Martin erachter dat de naam op de kaft niet geschreven was door zijn broer, maar door zijn oom Joop van Lier, die ook de initialen J.H. had.
Joop werd in 1920 geboren in Rotterdam. Hij vertrok naar Nederlands Indië om te vechten tegen Japan. Maar hij werd gevangen genomen en getransporteerd naar de Birma-Spoorweg in Thailand. Daar kwam hij om het leven. Hij ligt begraven in Kanchanaburi. Martin was daar in 1987. (Thailand heet in de atas nog Siam)
Zijn commentaar:
‘Het was een merkwaardige ervaring bij die steen te staan: J.H. van Lier, een oom die ik nooit gekend heb; tevens de naam van mijn jongste broer’.
Familie Van Lier
Deze foto is genomen in 1931 op de toenmalige Geldersekade in Rotterdam.
Vader M.J.A. van Lier (1914) van Martin en Hans staat links op de foto , (Oom) Joop in het midden en rechts staat hun opa, toenmalig eigenaar van café Het Bolwerk onder het Witte Huis.
Dat vader & Joop & Hans & opa mogen rusten in vrede.
- Details
- Hoofdcategorie: Aardrijkskunde (94)
- Categorie: Aardrijkskunde
Een racistische lappendeken
Overwinning
Het was april 1994. Nelson Mandela had bij de eerste verkiezingen in Zuid-Afrika een glorieuze overwinning behaald.
Het land verkeerde in grootse euforie, met uitzondering natuurlijk van de blanke racisten.
Ik was drie weken lang in het provincieplaatsje De Aar geweest om die verkiezingen te volgen. (Reizen 51).
Om een beetje uit te blazen bleef ik nog een aantal dagen in Kaapstad. Een fantastische stad.
Daar vond ik in een boekwinkel dit ‘feestboek’ over de totstandkoming van het voormalige thuisland Bophuthatswana. Uitgegeven in 1977 toen het land onafhankelijk werd.
Het zat in een hoes, was lang dichtgeweest en rook na opening naar Afrika
Ik kreeg het er opnieuw een beetje benauwd van.
De krankzinnige geschiedenis van Zuid-Afrika verklaard in twee zeer beladen Afrikaner woorden: APARTHEID en TUISLAND.
Er staan veel kaarten in het boek. Kijk eens hieronder.
Die zes bruin-gele ''enclaves'' vormen tezamen Bophuthatswana met in het noorden aan de grens met Botswana de hoofdstad Mmabatho.
Deportaties
Bophuthatswana was het thuisland van de Tswana’s. Het werd gecreëerd in 1961, kreeg zelfbeschikking in 1971 en werd onafhankelijk op 6 december 1977.
Een groot deel van de bevolking werd door de Zuid-Afrikaanse overheid gedeporteerd naar die droge armoedige gebieden.
Weggerukt uit hun eigen omgeving moesten de Tswana’s proberen een soort bestaan op te bouwen.
Een aantal mannen vond werk in platinamijnen, waar ze voor hongerloontjes werden uitgebuit.
Veel mannen bleven werken in Zuid-Afrikaanse mijnen, waardoor er een groot overschot aan vrouwen was.
Het nieuwe onafhankelijke land werd in de wereld alleen erkend door Zuid-Afrika en Transkei, een ander thuisland dat eerder onafhankelijk was geworden.
In de rest van de wereld reageerde men vooral berustend op deze racistische gettovorming.
Apartheid werd door veel landen veroordeeld, dat wel. Maar veel actie werd er niet tegen ondernomen.
Het boek verscheen dus in 1977. De toenmalige blanke premier B.J.Vorster van Zuid-Afrika schrijft in een voorwoord ondermeer:
''I have come to believe that the citizens of this beautiful country are inspired with the ideal of building further upon foundations firmly laid. If I am right in this belief, you need fear no danger: you can stride into the future with renewed resolve and fortitude to secure the prosperity, happiness and peace that will be your due.’’
Je moet maar durven en je moet het maar durven poubliceren.
De eerste president van Bophuthatswana was Lucas M. Mangope, een Tswana die natuurlijk niets anders was dan een stroman van Zuid-Afrika.
Hij schrijft in het boek ondermeer:
''It is cause of considerable pleasure to us that the constitutional development of Bophuthatswana to full-fledged and sovereign independence was concluded not with strife but in peaceful evolution, and in such a relatively short period. This period of its history is to the credit and advantage of the Tswana people in that they achieved their goal in a peaceful manner’’.
Landswapen
Kijken we nog even naar de voorpagina van het boek.
Daar staat dit landswapen op. De tekst zegt alles over dit gortdroge gebied waar landbouw bijna onmogelijk was.
Er staat: Tshwaraganang lo dire pula e ne.
En dat betekent:
Als we verbroederen en hard werken zullen we gezegend worden door regen.
Uiteraard werden al die thuislanden in 1994 weer gewoon opgenomen in de republiek Zuid-Afrika.
En dat betekende niet alleen het eind van Bophuthatswana, maar ook van Transkei, Ciskei, Venda, Gazankula, KaNgwana, KwaNdebele, Kwazoeloe, Lebowa en Qwaqwa.
Meer dan twee miljoen mensen kreeg hun gezicht, hun eigenwaarde en hun identiteit terug.
Tswana mijnwerker
- Details
- Hoofdcategorie: Aardrijkskunde (94)
- Categorie: Aardrijkskunde
GEO-TRIVIA (12)
Gezocht: Een Arabisch drielandenpunt in de woestijn.
Gevonden: Een ''Nederlands'' paaltje
In februari 2011 schreef ik daar het volgende stukje over:
Een bijzonder paaltje in de woestijn
Ik ontving deze foto van een vriend. Er staat een kennis van hem op.
Een bijzonder grenspaaltje. Het markeert ‘t drielandenpunt tussen Saudie Arabië, Oman en de Verenigde Arabische Emiraten (VAE).
Het is daar geslagen in 1988 onder leiding van de Nederlander Jan Boonstra.
Hij woont momenteel in Busan City Zuid-Korea, maar werkte dertig jaar geleden voor het meetbedrijf Osiris, dat een vestiging had in Abu Dhabi (VAE).
Ik vroeg Jan Boonstra (in blauwe sportbroek) hoe dat paaltje daar is gekomen.
Zijn relaas:
Nog twee klussen
‘De grens tussen Oman en de V.A.E. was lange tijd niet goed vastgelegd; ik herinner me persoonlijk atlassen waar die grens geblokt op staat. Een commissie van beide landen werd het eens over het grensverloop en er werd een contract uitgegeven om de vastgestelde grens te kaarteren en met grenspalen te verzekeren. Dat contract kreeg KLM-Aeorocarto, een dochteronderneming van de KLM. Het bestaat nu niet meer. KLM-Aerocarto had zijn eigen mensen, landmeters, om ‘t werk in het veld uit te voeren, zoals schijven plaatsen als herkenningspunten op de luchtfoto's, die schijven inmeten, de grenspunten uitzetten en de grenspalen maken.
Het werk was bijna afgelopen, maar er waren nog twee klussen die moesten worden gedaan: het stukje grens dat door een bergketen liep (de Jebel Hafit bij Al Ain) en het drielandenpunt. De betreffende landmeter van KLM-Aerocarto zag heel erg op tegen het bergbeklimmen en er werd besloten om die laatste twee klussen uit te besteden aan een meetbedrijf. Dat meetbedrijf werd Osiris, waar ik werkzaam was. Ik ben toen met een praktikant (ben z'n naam kwijt, de andere man op de foto) naar Al Ain vertrokken.
Cement & schorpioenen
'De eerste reis naar het drielandenpunt (door de woestijn met 4WD's) was een verkenning en we konden op 1 dag heen en terug naar Al Ain. Het drielandenpunt zelf was al uitgezet, mensen van KLM-Aerocarto wezen ons de weg. Later ben ik er met de assistent weer heen gegaan. Nu bleven we een nacht weg, met de missie om de grenspaal zelf te maken. We gingen met twee 4WD's, beladen met cement, water en ander materiaal. Slapen deden we in de open lucht. Het was de bedoeling om in de bak van de pick-up te gaan slapen, maar tegen zonsondergang raakten beide auto's vast en lagen zo scheef, dat we maar gewoon op het zand zijn gaan liggen slapen.
De volgende ochtend zagen we veel sporen van schorpioenen om ons heen; het is maar goed dat we dat niet van tevoren wisten. Het drielandenpunt lag in een valleitje, aan alle zijden omgeven door zandduinen. We konden wel met de auto's beneden komen (althans met één, de ander zat een paar kilometer verderop nog vast), maar nadat de klus geklaard was, kwamen we met geen mogelijkheid weer weg. We besloten nog een nacht te blijven en de kans te wagen om de auto uit de vallei te rijden als het 's ochtends vroeg wat kouder, misschien een beetje vochtig was, zodat de 4WD wat meer grip had op het zand. Om de beurt deden we een poging en na de zoveelste keer lukte het. De middag daarop zijn we veilig weer met twee auto's in Al Ain teruggekeerd’.
Een paar dagen later zijn we er weer naar toe geweest, met vertegenwoordigers van de drie landen, voor de overdracht'.
Hotel in de woestijn
Als u overweegt dit drielandenpunt te bezoeken zou ik logeren in het Rotana Hotel dat ligt bij het andere punt, dat Jan Boonstra heeft gemarkeerd: Jebel Hafit bij Al Ain.
De goedkoopste kamer voor twee personen doet daar anno 2015 450 UA Dirham.
Dat is ongeveer 111 Euro. Een redelijke prijs. Toch?
Het is niet meer dan twee uur rijden vanuit Abu Dhabi of Dubai.
Klik HIER voor alle GEO-TRIVIA
- Details
- Hoofdcategorie: Aardrijkskunde (94)
- Categorie: Aardrijkskunde
GEO-TRIVIA (10)
Gezocht: Meest westelijke plek van Nederland
Gevonden: Grenspaal 360 in Sint Anna ter Muiden
In februari 2008 schreef ik daar dit stukje over:
De kleinste stad van Nederland
Ik vraag het wel eens aan mensen, van wie ik denk dat ze het misschien weten:
Waar ligt de meest westelijke plek van Nederland?
Wat blijkt. Niemand weet het. 
De eerste impuls is natuurlijk dat deze plek aan zee ligt. Sommigen gokken op Walcheren; anderen op Zeeuws-Vlaanderen. De enkeling die Hoek van Holland of Den Helder zegt, moet als geografisch onbenul worden afgeschreven.
De plek ligt verrassend genoeg niet aan zee, maar bij Sint Anna ter Muiden op Zeeuws-Vlaanderen. Om precies te zijn bij de keurig opgepoetste grenspaal 360 met België .
Pal tegen café -restaurant Hof ter Mude, dat in Knokke-Heist ligt.
Afgelopen dinsdag ben ik even in S.a.t.M. geweest, omdat ik in het zeer nabij gelegen Sluis moest zijn. 
(Dat is een leuk nogal toeristisch vestingstadje, waar veel Belgen hun seksspeeltjes kopen en waar het beste restaurant van Nederland inmiddels is verdwenen)) .
DICHTE MIST
De tocht erheen ging in dichte mist. De weermevrouw waarschuwde er ieder half uur op de radio voor. Maar ze zei er steeds bij dat de mist snel zou oplossen. Dat gebeurde niet. Sterker: de mist werd steeds dichter, maar zij bleef zichzelf gewoon herhalen.
Sint Anna ter Muiden
Sint Anna ter Muiden is ook een stadje. (Sinds 1242). Het kleinste van Nederland.
Er wonen 50 mensen. 
Je hebt er het aardige Marktplein met veel geknotte linden en geveltjes uit voorbije eeuwen. Er is een straat die Haven heet, maar geen haven meer is.
Alle straten hebben kinderhoofdjes, die in België moeiteloos overgaan in kasseien..
SPQSATM
Natuurlijk staat er op het pleintje het oude raadhuis en voorts een waterput met een pomp, waarop een wapen is aangebracht.
Daarop staan slordig gegroepeerd de letters: SPQSATM
EEN ECHTE BELG
Een Belgische meneer die hier een tweede huis heeft, begint helemaal te glimmen als ik hem vraag wat dat betekent. Hij gooit er snel een aantal Latijnse kreten tegen aan en begint te lachen.
‘Zal ik het even opschrijven?‘, vraagt hij enigszins superieur..
‘Graag meneer’.
Hij noteert:
’Senatus Populus Que Sancta-Anna-Ter-Mudensis'.
En legt uit dat dit ontleend is aan het SPQR van de stad Rome. (De senaat en het volk van Rome) een spreuk die in de Italiaanse hoofdstad ondermeer staat op veel openbare gebouwen, triomfbogen, riooldeksels , klokkentorens etc.
Waarom dit dan in godsnaam in Sint Anna ter Muiden op een pomp van een waterput is aangebracht, weet hij gelukkig niet.
Die klassiek geschoolde Belgen kunnen ook te veel weten!
- Details
- Hoofdcategorie: Aardrijkskunde (94)
- Categorie: Aardrijkskunde
Landeiland
Lesotho is een land. Het wordt geheel omringd door Zuid-Afrika. Het ligt niet aan zee en is dus een landlocked-country (geen Nederlands woord voor). Suggestie:
ZEEVRIJLAND
Het is geen enclave, omdat het onafhankelijk is. Ook voor een dergelijk gebied is in onze taal geen woord. Daarom de volgende suggestie:
LANDEILAND.
Zijn er nog meer landeilanden in de wereld?
Je moet goed zoeken, maar in Italië is het raak. San Marino! Een echte.
Dan is er ook nog Vaticaanstad. Er zijn mensen, die dit een onafhankelijk land noemen. Daar is inderdaad iets voor te zeggen. Vaticaanstad is namelijk -zij het onder speciale voorwaarden- lid van de Verenigde Naties. Vaticaanstad wordt niet alleen geheel omgeven door één land, maar ook door één stad: Rome.
LANDSTADEILAND.
Er zijn nog meer landen die door één ander land omringd worden.
Maar ze liggen aan zee.
Monaco bijvoorbeeld ligt in Frankrijk, De Gambia in Senegal en Brunei in Maleisië:
LANDSCHIEREILANDEN.
Pagina 2 van 8