Details

Categorie: Aardrijkskunde (94)

Gepubliceerd: 07 september 2015

GEO-TRIVIA (20):

Gezocht: Nederland op z'n smalst

Gevonden: Castelré Noord-Brabant (200 meter!)

In mei 2013 schreef ik daar dit stukje over:

Castelré: Een schierenclave

                
Kijk eens goed naar dit kaartje. Het zuiden van Brabant; gemeente Baarle-Nassau. Links ligt een soort Nederlands wormvormig aanhangsel, dat vrijwel geheel omringd wordt door België . Daar ligt het dorpje Castelré. De inwoners hier hebben Belgen als noorderburen.
      De doorgang naar Baarle-Nassau is slechts tweehonderd meter breed. Nederland op z’n smalst.
Een BIJNA-ENCLAVE of om in de terminologie te blijven van kunstenaar-reiziger Rolf Weijburg een SCHIERENCLAVE.

Zeer landelijk

Het is rustig en zeer landelijk in Castelré. Je gaat een beetje terug in de tijd. Langs het Groeske, de oudste kern met een driehoekig pleintje, staan mooie hoeves. Bosschages worden afgewisseld met weilanden en akkers. Er worden veel aardbeien geteeld.
      De elektriciteit wordt hier geleverd door België en dat betekent dat Castelré één van de laatste Nederlandse gehuchten is met elektriciteitspalen. Soms kom je nog gewoon paard & wagen tegen.
      Iedereen knikt; iedereen groet

Terug in de tijd

Aerts' paradijs

Stan Aerts heeft het hier voortreffelijk naar zijn zin. ‘Meneer, dit is een aards paradijs’.
      Hij is zaterdagkoster in het Belgische plaatsje Minderhout, dat twee kilometer verderop ligt. Als hobby houdt hij koeien. ‘Vleeskoeien! Die hoef je niet te melken’.

      Hij heeft op alle hekken met schrikdraad vlaggetjes aangebracht. Dat is om de kalfjes af te schrikken. Anders ontsnappen ze en dan moet hij er achteraan. ‘Dat is meer werk dan wat vlaggetjes vouwen’.

Zijwegen

De zijwegen in Castelré zijn niet verhard. En ook de weg door Het Groeske gaat over in een zandpad. Het isolement is volkomen,
      Meneer Aerts, die overigens plat Vlaams spreekt, weet dat er 134 inwoners zijn.’Wij voelen ons allemaal Belg. Wij worden alleen door de Nederlanders achter de vodden gezeten. Mijn vrouw bijvoorbeeld is Belgische. Iedere vijf jaar moet ze naar Den Bosch om haar verblijfsvergunning te verlengen.
      Maar wij doen boodschappen in België, gaan er naar de kerk, trouwen daar en worden er begraven. Alleen water en gas komen uit Nederland. Maar het afvalwater gaat gewoon weer naar België ’.

Paardenmelkerij

Hek met plas

Merkske

Het riviertje ‘t Merkske vormt vrijwel overal de grens tussen Nederland en België .

      Je kunt daar aardige wandelingen maken.

Castelhoeve

Bij de Castelhoeve kun je aan het eind van de tocht op het terras een consumptie gebruiken. Er is aan Het Groeske trouwens ook een bed & breakfast onder de naam Castel Suite.

Klik HIER voor alle Geo-Trivia

Details

Categorie: Aardrijkskunde (94)

Gepubliceerd: 29 augustus 2015

GEO-TRIVIA (19)

Gezocht: Meest noordelijke plaats op ons vasteland

Gevonden: Valom Groningen

In juni 2011 schreef ik over dit gehucht het volgende stukje:

DE MEEST NOORDELIJKE PLEK OP ONS VASTELAND

Noordelijkste nederzetting

Het gehucht Valom in Groningen is de meest noordelijke nederzetting van het Nederlandse vasteland.
      (De Waddeneilanden tellen we even niet mee)  
Mijn vriend Henk Weltevreden (Te gast 17) heeft er met zijn GPS veel werk van gemaakt.
      Maar nu weet hij het zeker.
En hier ligt dus ook het meest noordelijk gelegen huis.

Coöordinaten:  Noorderbreedte: 53º 26’ 45.4’’
                              Oosterlengte: 006º 42’ 37.4’’

 Het is klein: Valom.
      Zo klein dat het in de vuistdikke Bosatlas van Nederland niet voorkomt.

Maar ja: aan die Atlas mankeert wel meer.

Zie:  Bosatlas van Nederland (Aardrijkskunde 9)  

Vriendelijke mensen

We zijn er even langs geweest. Vriendelijke mensen daar.
      Het is er goed wonen.

In 1877 waren er drie huizen in aanbouw. Die vielen om tijdens een stormvloed.
      Sinds die tijd heet het gehucht: Valom.
Het ligt in de Uithuizerpolder; gemeente Eemsmond. Boodschappen doen in Roodeschool of Uithuizermeden.

Noordelijkste pad (Met wakende hond)

Noordelijkste huis

Klik HIER voor alle Geo-Trivia

Details

Categorie: Aardrijkskunde (94)

Gepubliceerd: 23 augustus 2015

GEO-TRIVIA (18)

Gezocht: Fictieve Plekken in atlassen, op kaarten en mappen

Gevonden: San Serriffe, Agloe, Argleton en Sandy Island 

San Serriffe; Puntkomma eilanden

Ik ontving deze kaart van mijn oud VPRO-collega Wim Bloemendaal.
      San Serriffe. Twee eilanden in de Indische Oceaan ergens tussen de Seychellen en de Malediven. Ik had er nog nooit van gehoord. Dat was in eerste instantie vreemd. Grote eilanden met twee internationale luchthavens, highways, olievelden en bergen op het zuideiland van ruim 4.000 en zelfs bijna 6.500 meter hoog. Dat moest ik toch weten. Dit kon bijna niet waar zijn. Fantasie.
      Dat werd bevestigd omdat Wim de kaart uit het boek ‘’Just my type’’ van Simon Garfield had gehaald. Een humoristisch en mooi geïllustreerd boek over letters en typografie. De letters op het Noordeiland zijn in kapitalen (upper caisse), terwijl de namen op het zuideiland alleen in kleine letters (lower caisse) worden geschreven. Clarendon, Bodoni en Erbar zijn lettertypes, een Pica-cursus volg je als je leert typen en Elrod is een verwijzing naar de Elrod Press. En als je goed oplet, zie je dat de eilanden in de vorm van een puntkomma liggen.
      Een grap dus. Inderdaad. Een 1-april-grap uit 1977 van de redactie van de Engelse Guardian. Zeven pagina’s vol informatie over de tienjarige onafhankelijkheid van San Serriffe. Bovendien om het nog geloofwaardiger te maken met advertenties van gerenommeerde en grote bedrijven.
      Veel mensen en zelfs diverse instanties tuinden erin. San Serriffe werd een begrip en de eilanden verschenen op diverse landkaarten en in commerciële atlassen.

Agloe: Verzonnen initialennaam

Spookplaatsen. Het is vaker vertoond. Neem het plaatsje Agloe in de staat New York USA. Overgenomen op kaarten en Google-maps. Een fictieve naam, die gevormd wordt door de initialen van Otto G. Lindberg en Ernest Alpers. Zij waren de makers van Esso-kaarten en hadden de naam verzonnen om plagiaat aan de kaak te kunnen stellen.

Iets dergelijks is mogelijk aan de hand met het plaatsje Argleton in he Engelse Lancashire. Daar schreef ik in januari 2010 het volgende stukje over.

SPOOKSTAD WORDT PELGRIMSOORD

Als je in Lancashire in het noorden van Engeland de boemeltrein neemt van Liverpool richting Preston moet je bij Ormskirk uitstappen. Vandaar is het nog een kwartiertje lopen naar Argleton. Steeds meer mensen doen dat want Argleton is een hype.
      Maar ja. Niemand komt aan want Argleton bestaat niet. Het komt alleen maar voor op Google-mappen.
      Hoe dat zo gekomen is, is niet geheel duidelijk, maar Argleton scoort op Internet inmiddels meer dan 250.000 hits. Omdat Google aangekondigd heeft om de naam te verwijderen is er zelfs een actiegroep ontstaan voor het behoud van de naam.

De kwestie werd voorzover ik heb kunnen nagaan het eerst beschreven in september 2008 door blogger Mike Nolan, een medewerker van de nabij gelegen Edge Hill University. Zijn collega Roy Bayfield maakte in februari vorig jaar een wandeling naar het spookgebied en legde dat in een humoristisch stuk met veel foto’s vast.
De lokale media gingen erover schrijven en in november vorig jaar verschenen verhalen over Argleton in de landelijke en zelfs internationale media. Ook de BBC besteedde er uitvoerig aandacht aan.

Internationale aandacht

Dialect of anagram?

Er werd veel gespeculeerd over de herkomst van de naam. De meest eenvoudige verklaring is de nabijheid van het stadje Aughton. Dat zou in het plaatselijk dialect worden uitgesproken als Ar-gh-ton. Een medewerker van Google zou dat verbasterd hebben tot Argleton.
      Andere mensen menen dat er opzet in het spel is. Een grapje. De naam zou een anagram zijn voor not real G (Google). Not large is een ander anagram.
      Prof. Danny Dorling , president van de Society of Cartographers ziet er overigens de humor niet van in en houdt het op een onschuldig foutje.

Dat foutje zou dan gemaakt moeten zijn door het Nederlandse bedrijf Tele Atlas , dat de leverancier is van de Google mappen.
     Dit bedrijf heeft diverse malen verklaard niet te weten waar de fout gemaakt is en zou hebben aangekondigd dat de naam Argleton verwijderd zal worden.
      Dat is overigens nog niet gebeurd.
Tot plezier van allerlei ondernemers en zakenlieden in de buurt, die wel blij zijn met dit nieuwe pelgrimsoord dat het komend voorjaar veel bezoekers verwacht.

Sandy Island; schim in de Koraalzee

En dan is er nog het Sandy Island. Dat verscheen in 1876 op een kaart. Een verkeerde waarneming van de bemanning van de walvisvaarder Velocity. Het eiland zou liggen in de Stille Zuidzee, ergens tussen Australië en Nieuw Caledonië. Het verscheen op vele kaarten, later op Google-maps en zelfs in de Times Atlas of the World. Het zou tot 2012 duren, voordat wetenschappers uit Nieuw-Zeeland maar eens op onderzoek uitgingen en ontdekten dat het eiland niet bestaat, maar dat de zee daar 1700 meter diep is.

Spokanië

Wim Bloemendaal wees mij verder nog op het bestaan van de eilandengroep Spokanië in de Atlantische Oceaan. Een zeer knap verzinsel uit 1960 van een twaalfjarig jongetje; Rolandt Tweehuysen. Hij verzon er zelfs een taal bij; het Spokaans. Plus een staatsgodsdienst: Ergynne.
      Wim heeft hem destijds voor de televisie geïnterviewd en had zijn Traction Familiale bij die gelegenheid voorzien van een Spokaans kenteken.
Voorzover ik heb kunnen nagaan is de eilandengroep nooit opgenomen in commerciële atlassen.
      Wel heeft het veel mensen ertoe aangezet om ook fictieve kaarten etc. te verzinnen. Er zijn zelfs verenigingen voor opgericht. Lekker een avondje kaarten maken.

Klik HIER voor alle Geo-Trivia 

Details

Categorie: Aardrijkskunde (94)

Gepubliceerd: 09 augustus 2015

GEO-TRIVIA (15)

Gezocht: Koninkrijk voor één dag

Gevonden: Roethenië; Republiek voor één dag

(Daar schreef ik in augustus 2013 het volgende stukje over:)

De verborgen geschiedenis van Europa

Ik kreeg de volgende reactie van Edo Haitsma:

Geachte heer Van den Boogaard,

Op internet ben ik aan het zoeken naar een boek dat landen beschrijft die (heel) kort hebben bestaan. Zo was er eens een koninkrijkje in Europa dat één dag heeft bestaan. Ik heb daarover eens een artikel in een krant gelezen. Helaas is mij de titel van dat boek ontschoten en weet ik niet meer in welke krant dat gestaan heeft.

Al zoekende kwam ik op uw site terecht. Een prachtige site, met heel bijzondere wetenswaardigheden op aardrijkskundig gebied. Vooral de verdieping met foto’s hoe een situatie ter plaatse is, geeft meerwaarde.

Vanwege uw bijzondere aardrijkskundige kennis, vroeg ik mij af of u misschien de titel van het boek kent waar ik naar op zoek ben.

Ik hoop een reactie van u te mogen ontvangen.

Met vriendelijke groet,

Edo Haitsma

Roethenië : De Republiek van één dag

Ik kende het boek niet en wist ook niet om welk koninkrijk het ging. Maar ik had wel een vermoeden waar ik moest zoeken.
      En jawel: Het boek heet ‘Vergeten Koninkrijken’ en is van de Britse historicus en schrijver Norman Davies. Ik heb ‘t direct aangeschaft. Fascinerend boek, met veel kennis van zaken geschreven , vrijwel steeds boeiend en verrassend.

     
Hoofdstuk 13 gaat over de republiek -dus niet koninkrijk- van één dag: Rusyn of Carpatho-Ukraine (Engels) ook wel Roethenië of Karpato-Oekraïne (Nederlands), Kárpátalya (Hongaars), Podkarpatsko (Slowaaks) en Zakarpattia (Oekraïens). Dit geeft de verwarring, de onrust, diversiteit en etniciteit van dit gebied al een beetje aan.
      De bewuste dag was 15 maart 1939. Hieronder een kaartje van de republiek zoals die er toen uitzag.

Zakarpattia

Roethenië hoorde voor de eerste wereldoorlog bij het Oostenrijk-Hongaarse keizerrijk. Tussen beide wereldoorlogen was het onderdeel van Tsjechoslowakije.

Kaartje hieronder.

Tsjechoslowakije 1938

Op 15 maart 1939 viel het Duitse leger Tsjechoslowakije binnen. Bohemen met Praag en Moravië met Brno werden bezet en tot protectoraat van Duitsland verklaard.

Direct scheidde Slowakije zich af en toen deden de Rusynse leiders hetzelfde.

      President werd de Grieks-katholieke geestelijke Avgustyn Voloshin , de staatstaal was Oekraïens, de vlag bestond uit een gele en blauwe horizontale band en het volkslied was ’’ Shche ne vmerla Ukraina’’ (Oekraïne is nog niet ten onder gegaan). De grootste stad Oezjhorod was toen al bezet door Hongarije en daarom werd Choest de hoofdstad.

      Maar de Hongaren die met de Duitsers samenwerkten, sloegen onmiddellijk toe. Met goedkeuring van Hitler werd de jonge republiek bezet en op 16 maart 1939 kondigde radio Budapest aan, dat Kárpátalya na 21 jaar weer herenigd was met het moederland.

      De Britse auteur Michael Winch was die dag in Roethenië en schreef er een boek over, met name over de dag ‘dat ik op dezelfde plek in drie landen was’. (Dus in Tsjechoslowakije, Roethenië en Hongarije).

Hij schrijft op 15 maart ondermeer: ‘De Oekraïeners waren eindelijk een vrij volk. Vanaf elk huis wapperde een geel met blauwe vlag. De kleuren blauw en geel waren te zien in elk knoopsgat, op elk paard, op elke cafétafel. De doodsbange Joden schilderden zelfs blauwe en gele banden rond hun winkelruiten. De eerste bijeenkomst van het parlement, die al zo lang was uitgesteld, zou nog diezelfde middag plaatsvinden. Buiten de regering leken wij de enige mensen in de stad die wisten dat de Hongaren in opmars waren. Maar waar waren de Duitse vliegtuigen?

En verder: ’Toen we Choest rond het middaguur verlieten, waren alle gendarmes verdwenen. De straten werden bewaakt door de Sitch en door Duitse kolonisten die swastika’s droegen. Het voelde alsof we hulpeloze kinderen op de slachtbank achterlieten.’

      In Karpato-Roethenië bleef het onder Hongaars bewind relatief rustig in de tweede wereldoorlog. Maar in 1944 kwamen de nazi’s, die er voor zorgden dat de Joodse bevolking nagenoeg geheel werd uitgeroeid. Niet lang daarna kwam het Rode Sovjet-leger, dat zoveel mogelijk Hongaren oppakte, die naar de Goelag-archipel werden gedeporteerd. President voor één dag Voloshyn werd naar Moskou gebracht waar hij werd geëxecuteerd.

      Het bleef daarna zo’n vijftig jaar redelijk stil in Roethenië, dat een district in de Sovjet-Unie werd. Na de onafhankelijkheid van Oekraïne in 1991 werd het een district in dit land. In 2002 werd Voloshyn uitgeroepen tot Held van Oekraïne.

      Anno 2013 wonen er ook Roethenen in Roemenië , Polen, Hongarije en vooral Slowakije.

Net over de Slowaakse grens bijvoorbeeld ligt het plaatsje Medzilaborce, waar een bijzonder museum staat ter ere van de familie Warhola, in de Verenigde Staten beter bekend als Warhol. De ouders van Andy Warhol waren Roethenen en kwamen hier vandaan. Daar schreef ik al eerder over, want ik ben in 1995 in dat museum geweest. Er is daar een hele etage ingericht met echte Andy Warhols
      Ga naar REIZEN 35.

Klik HIER voor alle GEO-TRIVIA