Aardrijkskunde (94)

Details
Categorie: Aardrijkskunde (94)

 

Castelré: Een schierenclave

                
Kijk eens goed naar dit kaartje. Het zuiden van Brabant; gemeente Baarle-Nassau. Links ligt een soort Nederlands wormvormig aanhangsel, dat vrijwel geheel omringd wordt door België . Daar ligt het dorpje Castelré. De inwoners hier hebben Belgen als noorderburen.
      De doorgang naar Baarle-Nassau is slechts tweehonderd meter breed. Nederland op z’n smalst.
Een BIJNA-ENCLAVE of om in de terminologie te blijven van kunstenaar-reiziger Rolf Weijburg een SCHIERENCLAVE.

Zeer landelijk


Het is rustig en zeer landelijk in Castelré. Je gaat terug in de tijd. Langs het Groeske, de oudste kern met een driehoekig pleintje, staan mooie hoeves. Bosschages worden afgewisseld met weilanden en akkers. Er worden veel aardbeien geteeld.
      De elektriciteit wordt hier geleverd door België en dat betekent dat Castelré één van de laatste Nederlandse gehuchten is met elektriciteitspalen. Soms kom je nog gewoon paard & wagen tegen.
      Iedereen knikt; iedereen groet

Terug in de tijd


Aerts' paradijs


Stan Aerts heeft het hier voortreffelijk naar zijn zin. ‘Meneer, dit is een aards paradijs’.
      Hij is zaterdagkoster in het Belgische plaatsje Minderhout, dat twee kilometer verderop ligt. Als hobby houdt hij koeien. ‘Vleeskoeien! Die hoef je niet te melken’.

      Hij heeft op alle hekken met schrikdraad vlaggetjes aangebracht. Dat is om de kalfjes af te schrikken. Anders ontsnappen ze en dan moet hij er achteraan. ‘Dat is meer werk dan wat vlaggetjes vouwen’.

Zijwegen


De zijwegen in Castelré zijn niet verhard. En ook de weg door Het Groeske gaat over in een zandpad. Het isolement is volkomen,
      Meneer Aerts, die overigens plat Vlaams spreekt, weet dat er 134 inwoners zijn.’Wij voelen ons allemaal Belg. Wij worden alleen door de Nederlanders achter de vodden gezeten. Mijn vrouw bijvoorbeeld is Belgische. Iedere vijf jaar moet ze naar Den Bosch om haar verblijfsvergunning te verlengen.
      Maar wij doen boodschappen in België, gaan er naar de kerk, trouwen daar en worden er begraven. Alleen water en gas komen uit Nederland. Maar het afvalwater gaat gewoon weer naar België ’.

Paardenmelkerij


Hek met plas


Merkske


Het riviertje ‘t Merkske vormt vrijwel overal de grens tussen Nederland en België .

      Je kunt daar aardige wandelingen maken.

Castelhoeve


Bij de Castelhoeve kun je aan het eind van de tocht op het terras een consumptie gebruiken. Er is aan Het Groeske trouwens ook een bed & breakfast onder de naam Castel Suite.

 

 

　

Details
Categorie: Aardrijkskunde (94)

 

Onder grensfanaten

Vorige week schreef ik een stukje over de merkwaardige grens die getrokken is op de zuidpunt van het schiereiland Point Roberts onder Vancouver in Canada. (Aardrijkskunde 38). Een staaltje stramme rechtlijnigheid.

Rolf Weijburg (Te gast: 36) , etser, grensfanaat en maker van bijzondere atlassen wijst mij op een vergelijkbaar geval in de Caraïben. Hij ging er eens heen en schreef dit stukje.

　

GUN POINT

 


Ik heb het nog nooit echt op een kaart zien staan, maar in de Caribische staat Grenada, én onder boundary freaks, grensfanaten, want die zijn er ook, is het alom bekend: het noordelijkste topje van het Grenadaanse eiland Carriacou wordt door een internationale grens afgesneden.

Ten noorden van Grenada ligt de onafhankelijke staat Saint Vincent & The Grenadines. De grens tussen beide landen is ooit bepaald als een lijn die pal oost west loopt en de kortste afstand tussen beide staten precies door midden snijdt.   
      Die kortste afstand ligt tussen het Grenadaanse eiland Petite Martinique en het eilandje La Roche (inderdaad niet meer dan een rots in zee) dat Saint Vincent toebehoort. Trek je deze lijn door naar het westen, dan snijdt hij precies het meest noordelijke puntje van Carriacou af. Gun Point heet het daar, vernoemd naar een door de Britten in 1780 geplaatst en inmiddels verdwenen kanon.

      In feite ligt Gun Point dus aan gene zijde van een internationale grens en behoort het tot Saint Vincent.

 

                

 

Zou er ook wat van te zien zijn?

      Vanaf het dorpje Windward in het noordoosten van Carriacou liep een smal weggetje helemaal om de noord. Na een kilometer of twee, drie, kronkelde een klein zandpad rechtsaf het mangrove bos in. Half gebukt strompelden we onder de laaghangende takken en tussen de wirwar van mangrove wortels door totdat we aan het strand van Petit Carenage Bay stonden. Hier moest de grens parallel langs de branding lopen om iets verderop aan land te komen en het noordelijkste puntje van een klein schiereiland af te snijden. Het was een rotsig heuveltje vol dorre struiken dat als een vinger naar het noorden wees: Gun Point. Een overwoekerd pad slingerde door de bush de heuvel op. Boven bleek een trigonometrisch baken te staan, een betonnen paaltje, G/CA 72 – 26 stond er op, maar verder was er niets.  
      Nergens was een bordje waarop bijvoorbeeld “You are now in the State of Saint Vincent & The Grenadines” stond.

In de schaduw van een boom vleiden we ons neer in het warme strandzand. Het uitzicht was prachtig. De eilanden Petite Martinique, Petit Saint Vincent, Union en Mayerau op de horizon. We lieten ons de meegenomen picknick uitstekend smaken. Een picknick op de grens tussen twee landen.

Toen we later besloten terug te lopen, onze spullen pakten en toevallig omhoog keken, zagen we dat er recht boven de plek waar we een dik uur hadden zitten picknicken, een enorme slang opgerold aan een aantal takken hing.
De Grenadian Tree Boa, Corallus grenadensis!

 

 

 

 

Details
Categorie: Aardrijkskunde (94)

 

Point Roberts VS/Canada


(Voorbeeld van starre rechtlijnigheid)

　

Ik heb een fascinerend voorbeeld van starre rechtlijnigheid gevonden.

      Kijk eens naar dit rode rondje.
      Een schiereilandje onder Vancouver in Canada. Point Roberts.

      Op het zuidelijk puntje van dit schiereiland bevindt zich de grens Canada-Verenigde Staten.

Dat komt zo.

 

 

Verdrag van Parijs

  

      

In 1783 werd bij het Verdrag van Parijs de grens getrokken tussen de VS en vier toenmalige Britse kolonieën die verenigd waren in de Confederatie van Canadese staten.

De grens werd langs een liniaal getrokken op de 49ste breedtegraad.
Een uitzondering werd gemaakt voor Vancouver Eiland, maar niet voor Point Roberts.

      Vandaar die merkwaardige grens waar het er zo uitziet.

 

De grens

 

 

De tekst

 

 

Schierenclaves

Hoe noem je in de aardrijkskunde dit zuidelijk deel van Point Roberts?

      Dan moeten we naar geografen en cartografen, die definities hebben gegeven voor enclaves & exclaves en voor diverse variëteiten daarop. Enclaves zijn dan meestal gebieden die geheel door één ander land worden omgeven, maar niet bij dat land horen. Exclaves zijn vaak gebieden die door één of twee andere landen worden omgeven, maar ook door zee.

      Zuidelijk Point Roberts is vanuit de V.S. over land alleen te bereiken via Canada.

In die zin zou je het een exclave kunnen noemen. In Wikipedia heet het echter -in het Engels- een pene-enclave een begrip dat Rolf Weijburg (Te Gast 36) vertaalt met het mooie woord schier-enclave. Rolf is kunstenaar en maker van zeer bijzondere atlassen (HIER) en schrijft mij het volgende:


‘’Point Roberts is wat mij betreft geen pene-enclave (vertaal als schier-enclave). Pene enclaves zijn, mijns inziens, bijna-enclaves die via een hele nauwe corridor of zelfs één enkel punt met het"moederland" verbonden zijn en dus, net zoals schier-eilanden (peninsulas) eigenlijk geen eilanden zijn, eigenlijk geen enclaves zijn.

In die zin is Point Roberts geen pene-enclave.
      In wezen is het zelfs helemaal geen enclave, omdat het niet een territoir van land A is dat omsloten wordt door land B. Het is slechts een stukje land dat grenst aan een ander land en gescheiden wordt van het moederland door water. Je zou het wel een exclave kunnen noemen, net als bijvoorbeeld Melilla en Ceuta, Spaanse gebieden die door Marokko worden omgeven. Maar dan nog.

      Deze gebieden zijn klein, maar hoe groot moet het worden voordat we er niet meer over peinzen om ze nog en- of exclave te noemen? Kijk eens naar ons eigen Zeeuws Vlaanderen of, dichter bij Point Roberts, het noordelijk deel van Michigan. Indonesisch Kalimantan, Irian Jaya, Noord Ierland, het Europese deel van Turkije, Sarawak en Sabah? Niemand noemt dat enclaves of exclaves.

      En hoe groot moet het "scheidingswater" dan zijn? Is de Sinai een Egyptische exclave? Noord Gambia een exclave van Zuid Gambia (of andersom?).

Ach, zomaar wat overdenkingen‘’.


Nu ik dit stukje gelezen heb, bedenk ik dat Zeeuws-Vlaanderen DE ideale schier-exclave is. Ooit kon je daar over land vanuit Nederland alleen via België komen.

Maar sinds de openstelling van de Westerscheldetunnel is dit afgescheiden stuk Nederland een zuivere ’pene-exclave’ geworden.

 

 

Subcategorieën

Aardrijkskunde Aantal artikelen:  37