Details

Categorie: Reizen (518)

Gepubliceerd: 18 oktober 2017

De Walgvogel van de Admiraal

Zomer 1996

Een aandoenlijke dodo

Wij zijn die ochtend de enige bezoekers in het scheepvaartmuseum van Mahébourg, een stadje op Mauritius, eiland in de Indische Oceaan. 
      Een mooi museum in een vorstelijk pand, dat daar door de Nederlanders is opgericht.
Je vindt er prachtige oude scheepswrakken, kaarten en mappen -o.a. van Abel Tasman- , schelpen , beeltenissen van Paul & Virginie, de Romeo & Julia van het zuidelijk halfrond en fossielen van vissen.
      En uiteraard zijn er reconstructies van dodo’s, het nationaal symbool van dit eiland.
Overal vind je souvenirs met de –vermeende – afbeelding van deze vogel, die alleen op Mauritius voorkwam. 
      Een wat onbeholpen, aandoenlijke dikke vogel met een rudimentaire staart en onderontwikkelde vleugels. 
De vogel die uiteraard niet kon vliegen, stierf uit in de zeventiende eeuw. 
      Dat gebeurde door de activiteiten van de Nederlanders, die toen de scepter zwaaiden op het eiland.

Alice in Wonderland  

Wie ooit Alice in Wonderland heeft gelezen, denkt via de prenten te weten hoe de dodo er uit heeft gezien.
      De vogel in dat prachtboek is een wat protserig beest, dat bijvoorbeeld andere dieren het idee aan de hand doet om –als ze allemaal drijfnat van de tranen van Alice zijn geworden- hard in de wind te gaan lopen om zo weer snel op te drogen.
      In sommige publicaties lees je, dat de vogel is uitgestorven omdat de Nederlandse zeelieden ze vingen en in kooien stopten om ze mee te nemen op hun tocht naar de Oost. 
      Zo zouden ze verzekerd zijn van verse etenswaren.

Onzin; grote onzin  

De directeur van het museum spreekt ons aan en zegt het leuk te vinden dat wij uit Nederland komen. 
      Vroeger op school heeft hij geleerd waar Amsterdam lag. 
Hij zou er graag eens heen willen.

Als we over de dodo beginnen en zeggen dat het toch wel treurig is, dat die beesten allemaal door onze voorouders zijn opgegeten, begint hij hard te lachen. 
      ’Onzin’, zegt hij. ’Grote onzin’.
Hij gaat ons voor naar de zolder, zoekt wat in dikke mappen en pakt dan een copy van een stukje uit het dagboek van admiraal Jacob Corneliszoon van Neck. 
      ’Hier’, dit kunt u waarschijnlijk wel lezen‘.
En ja hoor: een passage gaat over een samenzijn op het eiland van een aantal bemanningsleden, dat een paar dodo’s heeft klaargemaakt. 
      Ze proeven ervan en spugen het vrijwel onmiddellijk weer uit ‘want’ schrijft de admiraal: 

’HET WAS EENE WARE WALGHVOGEL!'  

Dan legt de directeur uit, dat de Nederlanders varkens en zwijntjes meenamen naar het eiland en dat er ook katten en ratten van boord kwamen. 
      De eieren van de vleugellamme dodo’s waren een eenvoudige prooi voor die beesten en daardoor zou de vogel uitgestorven zijn.

Pas op de terugweg naar de hoofdstad Port Louis dringt het allemaal goed tot me door en begrijp ik waarom Jan Wolkers zijn boek De Walgvogel noemde. Dat woord komt namelijk verder in dat boek helemaal niet voor.
      Maar Jan Wolkers gebruikte nogal eens titels, die hij alleen maar mooi vond. Vaak had hij al een titel zonder te weten waar zijn boek over zou gaan.

Ontmoetingen in de lucht: 

1. Jevgeni, een Oezbeek
2. Mira, een Zuid-Afrikaanse
3. Harald, een Noor
4. Ilse, een Vlaamse
5. Jolande, een Hollandse
6. Joe, een Samoaan

Ontmoetingen in de open lucht:

1. De kapitein, een Montenegrijn
2. Salomon, een Mozambikaan
3. Meri-Tuuli, een Finse 
4. Lama Tsultrim, een Bhutanees
5. De viskoopster, een Malta-ganger
6. Marco, een Boliviaan
7. Dominee Kiss, een Hongaar in Roemenië
8. Mevr. Sobolovic, een Joegoslavische
9. Uncle Basil, een indiaan in Guyana
10: Boris, een Siberiër
11: Mr. Omar, een Soedanees
12: Arvid, een Gotlander
13: Mr. T.F. Keohane Jr. een Yank
14: Stefan, een tovenaar
15: De Museumdirecteur, een Mauritiaan

Details

Categorie: Reizen (518)

Gepubliceerd: 13 oktober 2017

Een kapotte voorruit

De weg van Szigetvar naar Vásárosbéc in het zuidwesten van Hongarije is niet zo best. De laatste paar kilometer gaan over een zand-en stenenpad vol kuilen, drempels en verzakkingen, door plassen en gaten. Hoewel twee auto’s elkaar nauwelijks kunnen passeren raast de plaatselijke bevolking met onvoorstelbare snelheden over dit pad. 
      Dat doet niet alleen veel stof opwaaien; het zorgt ook voor steenslag.
Gevolg: Een barst in de voorruit van mijn Citroen XM. Zo’n vijftien centimeter.

Je kunt dan twee dingen doen. Ter plaatse proberen een reparatie te laten verrichten of wachten tot je weer thuis bent. Ik koos voor ’t laatste, maar moest de weg toen nog een aantal malen rijden.
      Gevolg: de barst werd steeds groter. Bij vertrek een halve meter; bij thuiskomst over de hele breedte van mijn ruit (Foto boven).
Ik nam contact op met Autotaalglas. Al de volgende dag kon ik terecht bij het dichtstbijzijnde filiaal op een industrieterrein in Hoogvliet. 

Ik kwam daar ‘s middags om één uur en werd geholpen door Stefan. Een zeer energieke man met getatoeëerde armen. Hij was vrij klein, had weinig haar en een gedrongen postuur. Precies Wesley Sneijder. Dat vond hijzelf trouwens ook. Maar ‘die tuinkabouter’ stond wel terecht in de basis van het Nederlands elftal. Dat vonden wij allebei.


Stefan was een vakman. Een soort tovenaar. Dat was vanaf het eerste begin duidelijk. 
      Ook was duidelijk dat de voorruit vervangen van een Citroen XM (1997) meer dan een routineklusje was. De grote ruit was er nog op een ouderwetse manier in gelijmd en de lijst moest behouden blijven, want die was niet voorradig. 


Er werd gesneden, geslepen, gezaagd, geboord, geduwd en getrokken. Toen om twee uur een volgende klant kwam voor een nieuwe ruit, was de mijne er nog steeds niet uit. Vanaf dat moment ging Stefan in looppas van de ene naar de andere auto, beantwoordde telefoontjes, rookte shagjes en maakte geintjes met andere automobilisten die sterretjes in hun voorruit hadden. 
      Om drie uur kwam een volgende klant voor een nieuwe ruit, zodat Stefan vanaf dat moment zijn aandacht op drie auto’s moest richten. Hij werd er geen moment zenuwachtig van. En ach die Wesley Sneijder zou het wel goed doen op het wereldkampioenschap. Maar hij moest ook niet al te goed worden, want Stefan was getrouwd met een Braziliaanse. En ja: ook bij dat voetbal moest hij zijn aandacht op twee teams tegelijk richten. Hij sprak trouwens behoorlijk goed Portugees. Zei hij.
      Ik geloofde hem onmiddellijk.

Nog voor vijf uur zat mijn nieuwe voorruit erin. Ik hoefde maar de helft van mijn eigen risico af te dragen. En alle vignetten die ik de afgelopen jaren op mijn voorruit had geplakt -Tsjechië, Slowakije, Slovenië (2x), Oostenrijk (2x) en Zwitserland (2x)- was ik ook kwijt.

(Eerder geplaatst: 06-06-'14) 

Ontmoetingen in de lucht: 

1. Jevgeni, een Oezbeek
2. Mira, een Zuid-Afrikaanse
3. Harald, een Noor
4. Ilse, een Vlaamse
5. Jolande, een Hollandse
6. Joe, een Samoaan

Ontmoetingen in de open lucht:

1. De kapitein, een Montenegrijn
2. Salomon, een Mozambikaan
3. Meri-Tuuli, een Finse 
4. Lama Tsultrim, een Bhutanees
5. De viskoopster, een Malta-ganger
6. Marco, een Boliviaan
7. Dominee Kiss, een Hongaar in Roemenië
8. Mevr. Sobolovic, een Joegoslavische
9. Uncle Basil, een indiaan in Guyana
10: Boris, een Siberiër
11: Mr. Omar, een Soedanees
12: Arvid, een Gotlander
13: Mr. T.F. Keohane Jr. een Yank
14: Stefan, een tovenaar 

Details

Categorie: Reizen (518)

Gepubliceerd: 12 oktober 2017

Eén grote smeltkroes

(Door Rolf Weijburg)

Malta, het op 9 na kleinste land ter wereld, ligt midden in de Middellandse Zee.
      Niet verwonderlijk dus dat het door vele volkeren is bezet en bevochten, bebouwd en bevolkt. Feniciërs, Noormannen, Carthagers, Byzantijnen, Grieken, Arabieren, Spanjaarden, Romeinen, Sicilianen, Fransen en uiteindelijk, tot aan de onafhankelijkheid in 1964, de Britten. Allemaal heersten ze gedurende zekere tijd over de kleine archipel, lieten sporen achter in het land, de architectuur, de taal en de cultuur.

Malta is één grote smeltkroes.
      Maar hoe Malta, en in het bijzonder de hoofdstad Valletta, er vandaag de dag nog uitziet, danken we vooral aan de Soevereine Militaire Hospitaal Orde van Sint Jan van Jeruzalem, van Rhodos en van Malta, kortweg de Orde van Malta, die van 1530 tot 1799 over de eilanden heerste.

De Orde van St. Jan van Jeruzalem was oorspronkelijk een kloostergemeenschap die de pelgrims in het Heilig Land in een hospitaal van medische hulp voorzagen. De activiteiten van de Orde breidden zich tijdens de kruisvaarten uit tot militaire bescherming van de kruisvaarders, en de verdediging van het Katholiek geloof.
      Al gauw verwierven de Ridders en het hospitaal grote faam waardoor in heel Europa edelen en gegoede burgers geld, goederen, gebouwen en land aan de Orde schonken. De exploitatie van al deze schenkingen genereerde voldoende geld om de activiteiten van de Orde in het Heilig Land en later ook in hulphospitalen langs de pelgrimsroutes mogelijk te maken.

Bezittingen

Jeruzalem werd in 1187 veroverd door de Turken, de Ridders vluchtten naar Akko, net boven Haifa in het huidige Israël, maar ook daar werden ze verdreven en via Cyprus kwam de Orde op Rhodos terecht. Na ruim 200 jaar werden de Ridders ook daar door de Turken verjaagd. De Grootmeester van de Orde, Philippe Villiers de l'Isle-Adam, zwierf vervolgens met de weinige overlevende Ridders en 4.000 Rhodenzers 7 jaar door Italië.
      In 1530 kreeg de Orde  van keizer Karel V Malta toebedeeld en hoewel het eigenlijk een lening was die de Ridders één valk per jaar kostte, was Malta met zijn Ridders de facto onafhankelijk.
      In 1565 verscheen Sultan Süleyman II de Grote  met een enorme vloot voor de kusten van Malta. Het kleine Fort San’Elmo op het puntje van de landtong waarop nu Valletta ligt, werd veroverd, de Turken vochten zich landinwaarts. Maar Fort San Angelo, op de landtong waarop Birgu, het hoofdkwartier van de Ridders lag, hield net lang genoeg stand om een leger Sicilianen dat door de Ridders te hulp was geroepen, de kans te geven Malta te bereiken.  Met deze versterking konden de Turken worden verslagen.

Valletta, sublieme hoofdstad

Door ervaring wijs geworden, kon nu onder Grootmeester de la Valette met financiële steun van Paus Pius V en Koning Filips II van Spanje aan de bouw van een nieuwe, enorme vesting worden begonnen: Valletta, ook nu nog de hoofdstad van Malta.
      Het moest een stad worden als een fort ter verdediging van het christendom, maar tegelijkertijd en vooral moest het ook een cultureel meesterwerk worden. Befaamde architecten werden uit Italië aangetrokken en in het rechte stratenplan binnen de formidabele verdedigingsmuren verschenen somptueuze gebouwen en prachtige kerken en kathedralen.
      Beroemde kunstenaars als Caravaggio werkten er aan grote schilderijen voor rijke en/of religieuze opdrachtgevers. Er werd een groot ziekenhuis gebouwd met wel 15 ziekenzalen en er kwam een school voor anatomie, chirurgie en algemene geneeskunde.  Een periode van rijkdom en vooruitgang brak aan waarin de Grand Harbour en de sublieme hoofdstad Valletta de hoofdrol speelden.

Maar er kwamen kinken in de kabel. Tijdens de Napoleontische oorlogen verloor de Orde het overgrote deel van haar Europese bezittingen en raakte daarmee veel van haar inkomstenbronnen kwijt. Toen in 1798 Napoleon op weg naar Egypte voor de Maltezer kust verscheen, konden de Ridders, die moeite hadden om tegen christenen de wapens op te nemen, nog maar weinig uitrichten. Ook de Maltezer bevolking was niet meer bereid te strijden voor het behoud van de ridderlijke overheersing.
      De grandioze verdedigingswerken ten spijt, viel Malta bijna zonder strijd na vijf dagen in Franse handen.

Napoleontische oorlog

De Ridders moesten het eiland verlaten en de Soevereine Militaire Hospitaal Orde van Sint Jan van Jeruzalem, van Rhodos en van Malta, was wederom zetelloos. Na jarenlange omzwervingen door Europa - met zelfs een korte periode waarin de Orde haar zetel had in Sint Petersburg en de Russische Tsaar Paul I even Grootmeester was - vestigde de Orde zich in 1834 uiteindelijk onder bescherming van het Vaticaan in de Via dei Condotti, hartje Rome.
      En daar bevindt het zich nog steeds.

Palazzo

Weinigen van de winkelende toeristen in de Via dei Condotti aan de voet van de Spaanse Trappen in het centrum van Rome, beseffen dat het fraaie pand, het Palazzo Magistrale op nummer 68 tussen de sjieke kledingwinkels eigenlijk een onafhankelijk land is.
      Als je via de monumentale poort het gebouw binnen bent gelopen heb je officieel het Italiaanse territorium verlaten.
Het Palazzo is het hart van het wereldwijde instituut dat de Orde tegenwoordig is, met diplomatieke relaties met 106 landen en een waarnemersstatus bij de Verenigde Naties.

Ambassades

De Orde heeft haar eigen ambassades en haar ambassadeurs en hun gezinnen hebben  diplomatieke SMOM (Sovrano Militare Ordine di Malta) paspoorten. Alleen de Grootmeester zelf, de Groot Commandeur en de Groot Kanselier hebben “gewone” SMOM paspoorten.

Het militaire karakter heeft de Orde inmiddels, behalve in de naam, laten vallen en de Ridders (13000 zijn het er inmiddels wereldwijd) richten zich sinds het vertrek uit Malta weer op hun oorspronkelijke charitatieve en humanitaire doelstellingen: de verzorging van zieken en behoeftigen met het katholieke geloof als inspiratie. Honderden ziekenhuizen en klinieken met duizenden medewerkers over de hele wereld worden door de Orde gerund, terwijl het zich ook internationaal inzet voor vluchtelingenhulp en bij rampen.

 KENTEKEN

Op de binnenplaats van het Palazzo - met een groot Maltees kruis in het plaveisel - staan enkele auto’s met SMOM kentekens.
      Het gebouw herbergt o.a. de residentie van de Grootmeester, de Magistrale Bibliotheek, een ziekenhuis, een kapel en het Magistrale postkantoor.

Poste Magistrali

Hier kan je SMOM (Magistrale) postzegels kopen waarmee je post kunt versturen naar 57 landen. Je kunt er ook setjes Scudi kopen, de Magistrale munteenheid die in 2005 is vervangen door de Euro.
      Met Nederland heeft SMOM geen postale verdragen, dus kon ik vanuit het Palazzo geen kaartje naar Utrecht versturen. Ik liet de postzegels wel afstempelen en kreeg daar vervolgens een mooi stempel bij: Busta filatelica non viaggiata (niet gereisd filatelistisch poststuk). Met mijn Fiat 127 reed ik het kaartje zelf naar Utrecht en stempelde bij thuiskomst een streep over het woordje “non”.

De SMOM is dan wel “onafhankelijk”, maar als het een echt land zou zijn (dat is het niet omdat er haast geen territorium is, er eigenlijk maar één inwoner is, en te veel landen het niet als zodanig erkennen) dan zou het by far het kleinste land ter wereld zijn. Ruim 200 keer kleiner dan het Vaticaan.

Villa
Toch is de Orde groter dan je denkt. Op de Aventino heuvel in het zuiden van Rome bevindt zich een tweede SMOM gebouw, de Villa Magistrale. Hier ontvangt de Grootmeester staatshoofden en ambassadeurs en hier is ook de Ambassade van de SMOM in Italië gevestigd (vreemd eigenlijk want het gebouw staat net als het Palazzo en de Villa, officieel niet in Italië).

De grote poort die toegang geeft tot een fraaie allee die door de tuinen naar de Villa leidt zit bijna altijd op slot. Als je door het sleutelgat kijkt zie je achter de Magistrale tuinen een stukje Italië met daarachter de koepel van de Sint Pieter in het Vaticaan.

Met een beetje goede wil zou je kunnen zeggen dat je hier drie landen in één oogopslag ziet.

Rolf Weijburg's Atlas van de 25 kleinste landen in de wereld

 Klik HIER voor alle afleveringen

Details

Categorie: Reizen (518)

Gepubliceerd: 06 oktober 2017

 Voorjaar 1988

'‘Past u op voor reëen en herten, want die zitten daar volop’.

Hidden Valley Ranch; een privé gevangenis

Meneer T. F. Keohane Jr. legde het enthousiast en uitvoerig uit. Je neemt in San Francisco de uitvalsweg naar het zuiden richting Mateo County. 
      Je rijdt langs de kust via Pacifica en Half Moon Bay naar San Gregorio. Sla linksaf en ongeveer een kilometer voor het plaatsje La Honda ga je rechtsaf een onverharde weg op. 
      Na een paar honderd meter staat er een klein bordje met ‘Hidden Valley ranch’. Midden in het bos op een inderdaad verborgen plek. ‘Past u op voor reëen en herten, want die zitten daar volop’.

      Ik ben hier met Lida Iburg voor een radioprogramma van de VPRO. De Hidden Valley Ranch is een privé-gevangenis. In Nederland is -1988- een plan gepresenteerd om te gaan onderzoeken of het gevangeniswezen -deels- geprivatiseerd kan worden.    
      Nu zijn die plannen er weer. De VVD begon er mee, maar ook bij de P.v.d.A. en een paar andere partijen is het niet onbespreekbaar. Volgens voorzichtige ramingen zou er zo’n 200 tot 400 miljoen € mee bespaard kunnen worden.

Meneer T.F. Keohane Jr. ziet er uit zoals hij door de telefoon klonk. Fris, opgewekt, enthousiast. Sterke after-shave. Hij zal ons rondleiden en vertellen wat de voordelen van privatisering zijn. We kunnen met gedetineerden spreken en mogen een counseling meemaken.

‘U treft het’, zegt hij. ’Dat doen we één maal per week. Onder mijn leiding. Goede resultaten behalen we hier. Absoluut goede resultaten’.

      In de gevangenis zitten 112 gedetineerden. Vrijwel allemaal zijn het drugsverslaafden, die ‘gewone’ misdaden hebben gepleegd. Overvallen, inbraken, geweld.

      Ze hebben een cel voor zichzelf en kunnen in de inrichting simpele klusjes doen. Daarnaast hebben ze een enkelband om zodat de leiding voortdurend op de hoogte is waar ze zijn. (Dat bespaart personeel). Ze kunnen bovendien ieder moment te horen krijgen dat ze onverwacht gecontroleerd kunnen worden. Controles op bezit en gebruik van drugs. 
      Als ze eenmaal gepakt worden krijgen ze een waarschuwing; na een tweede keer worden ze onherroepelijk teruggestuurd naar een staatsgevangenis.

En dat laatste willen ze in geen geval. Ze gaan dan meestal naar de St. Quentin gevangenis bij San Francisco. En het kan wel dat Johnny Cash daar zijn bekende lied heeft opgenomen, maar de regel ‘St, Quentin I hate every inch of you’ gaat voor deze gevangenen echt op. In de Hidden Valley hebben ze een eigen cel en redelijke bewegingsvrijheid; in St. Quentin zitten ze met zes op cel, hebben ze weinig bewegingsvrijheid en er is hiërarchie, corruptie, uitbuiting, seksuele intimidatie en seksueel misbruik.

      Dat horen we van alle gevangenen die we spreken. Alles, echt alles liever dan terug te moeten keren naar St. Quentin of -als ze bijvoorbeeld HIV besmet zijn- naar de California Medical Facility in Vacaville, waar plaats is voor 4.730 inmates, maar waar er op dat moment 8.035 zitten.

Bij de counseling is het druk. Lida is een aantrekkelijke vrouw en dat heeft zich snel rondgepraat. Zo’n 60 gevangenen zitten in een cirkel rond een tafel waar mister Keohane -''Het is hier nog nooit zo druk geweest'-' heeft plaatsgenomen. Wij moeten er gewoon tussen zitten en dan wordt Frank naar voren geroepen. Een man van een jaar of vijftig, die zijn hele leven al crimineel is. Alles bij elkaar heeft hij ruim twintig jaar gevangen gezeten.

      Frank moet zijn verhaal vertellen, Hoe het allemaal zo gekomen is en wat hij eraan denkt te doen om een 'normaal' burger te worden. Frank kan dat goed. Hij heeft ’t kennelijk al vaker gedaan. Hij schetst een ontroerend beeld van zijn jeugd, compleet met een dronken vader, die er op los ramde, een moeder die de hoer speelde, een jeugd van miskenning, misbruik, armoede en ellende. Iedere keer probeerde Frank er bovenop te komen, maar altijd gebeurde er weer wat, zodat hij terugviel.

      Het is een clichéverhaal, dat aanslaat vanwege de manier waarop hij het vertelt. Gedragen met beheerste pathos, stemverheffing hier en daar en soms bijna een traan.

      Als hij klaar is moeten alle inmates hun indruk geven. Eerst de negatieve indrukken, dan de positieve. Lida en ik moeten ook meedoen. Dat vinden de gevangenen prachtig. Als ik zeg dat hij een geboren loser lijkt, volgt er een beleefd applaus, maar als Lida ferm te kennen geeft dat zij hem ’een push’ wil geven -onderstreept met een vuist naar boven- , volgt hard instemmend gebrul.

      Na afloop als we weer terugrijden naar San Francisco bespreken we natuurlijk ons bezoek. Nederland is ver weg. 
        Bovendien is de situatie in de V.S. totaal niet te vergelijken met Nederland. 
En Teeven was in 1988 nog veel te jong.

(Eerder geplaatst 07-04-'13)

Ontmoetingen in de lucht: 

1. Jevgeni, een Oezbeek
2. Mira, een Zuid-Afrikaanse
3. Harald, een Noor
4. Ilse, een Vlaamse
5. Jolande, een Hollandse
6. Joe, een Samoaan

Ontmoetingen in de open lucht:

1. De kapitein, een Montenegrijn
2. Salomon, een Mozambikaan
3. Meri-Tuuli, een Finse 
4. Lama Tsultrim, een Bhutanees
5. De viskoopster, een Malta-ganger
6. Marco, een Boliviaan
7. Dominee Kiss, een Hongaar in Roemenië
8. Mevr. Sobolovic, een Joegoslavische
9. Uncle Basil, een indiaan in Guyana
10: Boris, een Siberiër
11: Mr. Omar, een Soedanees
12: Arvid, een Gotlander
13: Mr. T.F. Keohane Jr. Een Yank