Kuifje, Tintin, Kuifie & Túfke.
Kuifje is een enigszins wereldvreemde verslaggever, die -zonder ooit één aantekening te maken- de wereld bereisde en de merkwaardigste avonturen beleefde.
De boeken van Hergé verschenen in maar liefst 96 talen en dialecten.
In maart 2008 schreef ik hier al eens over en legde u de vraag voor om welke taal het in het onderstaande boekje gaat.
(Algemeen 36: De avonturen van een eigenwijs mannetje).
De redding van het Rhaeto-Romaans
Vierde taal
Het was Rhaeto-Romaans, de -naast Duits, Frans en Italiaans- vierde officiële taal van Zwitserland.
De taal wordt nog gesproken door zo’n 40.000 mensen.
Mijn collega Guido Spring (Te gast: 9) maakte er voor het VPRO-radioprogramma Ongehoord een bijdrage over en nam dit boekje mee voor het zogeheten Ongehoord- Museum.
Zijn uitleg:
Het was niet meer dan een feit dat ik op school had geleerd: in Zwitserland worden vier talen gesproken: Duits, Frans, Italiaans en.... Rhaeto-Romaans. Wat was dat voor taal? Een kleine, bedreigde taal die alleen de bewoners van wat bergdorpen spreken. Jaren later, in het voorjaar van 2002, ging ik op onderzoek uit in het oostelijke kanton Graubunden om er een radiovertelling over te maken.
Het bleek een verhaal vol bizarre feiten. De taal zou ontstaan zijn in het jaar 15 voor Christus; alsof een taal in een bepaald jaar spontaan kan beginnen. Er bleek popmuziek in het Rhaeto-Romaans te bestaan, en zelfs hiphop. En volksliedjes met vreemde teksten over lieveheersbeestjes met grootheidswaan.
Maar het allergekst bleek een stuk geschiedenis te zijn dat buiten Zwitserland begon. In 1938 waren de nazi's in Duitsland aan de macht en zij lieten hun buurland weten dat het gewenst was als er voortaan uitsluitend Duits werd gesproken in Zwitserland. En de fascisten die Italië bestuurden, wilden het zuidelijke Italiaanssprekende kanton Ticino inlijven. Bovendien maakte Mussolini aanspraak op het Rhaeto-Romaanssprekende kanton Graubunden.
De sprekers van deze kleine taal vroegen de overheid om hun taal te beschermen en officieel te erkennen. Er werd een referendum uitgeschreven. De uitslag was duidelijk: de Zwitsers stemden massaal voor erkenning van het Rhaeto-Romaans als nationale taal van Zwitserland. En zo zorgden Hitler en Mussolini totaal onbedoeld voor de emancipatie van het Rhaeto-Romaans...
Tschertamain
Als je bijvoorbeeld goed Frans en behoorlijk Italiaans kunt lezen is het Rhaeto-Romaans aardig te volgen.
Museum Ongehoord
Het boekje wordt bijgezet in het Ongehoord Museum.
Overzicht:
1: Karakteristieke hoed uit Maseru.
Hoofdstad van Lesotho.
Reizen 5:
Twaalf verkoopsters & 24 Hoedjes
2: Wereldbol uit Pyong Yang.
Hoofdstad van Noord-Korea
3. Telegrafiekabel
Landsend Engeland
Beelden 157: Een fysieke navelstreng
4. De laatste communistenlucht.
Blikjes uit het Mementopark.
Budapest, hoofdstad van Hongarije.
Beelden 152: Ingeblikt & bewaard
5. Een motor van ijzerdraadjes.
Gemaakt in Maputo.
Hoofdstad van Mozambique.
Beelden 155: Overlevingsdrang in Afrika
6. Een olifantenbot.
Meegenomen uit Caprivistrip Namibië .
Reizen 46: Een illegale borstwervel
7. Een houten bison.
Het laatste oerbos van Europa.
Meegenomen uit Polen.
Beelden 160: Fout op fout op fout
8. Een aandoenlijke dodo
Uitgestorven op Mauritius
Albanië-bunker
9. Curieuze herinnering aan
Communistisch gekkenhuis.
Visitekaartjes
10. Meegenomen uit
de hele wereld
Dinkapijp
11. Gekregen van Dinkavrouw
in Zuid-Sudan
Rhaeto Romaans
12: Kuifje in bedreigde taal
Meegenomen uit Zwitserland
Beelden 172
Kuifje;Kuiffie,Tintin & Túfke
13. Liechtensteiner Fürstenhütchen
Chocolade uit Vaduz, hoofdstad van Liechtenstein (volgt)
14. Honingboom in Oost-Kalimantan (Borneo)
Gered van de illegale houtkap (volgt)
15. Bezweringsmasker uit Bhutan
Gekregen in Thimphu, hoofdstad van Bhutan (volgt)
16. Gebreide pinguïn uit Tristan da Cunha
Meegenomen van meest geisoleerde bewoonde eiland ter wereld; Zuidelijke Atlantische Oceaan (volgt)
17. Gekneusd bordje uit Guyana
Gekocht van verward verkopertje in Georgetown , hoofdstad van Guyana (volgt)