1. PORTUGAL; Een Gids voor Vrienden

In 1988  verscheen het boek PORTUGALvan José Rentes de Carvalho. Een mooi boek. Degelijk en humoristisch. De ondertitel was: ‘’Een gids voor vrienden’’. José woonde na nogal wat omzwervingen in Nederland. Hij kwam met enige regelmaat in Het Gebouw van de VPRO en vertelde dan smakelijke verhalen over zijn land, zijn gebuiiken en zijn inwoners.

     Ik kende hem dus vaag en was natuurlijk geen vriend. Maar ik had zijn boek met veel plezier gelezen en besloot het jaar daarop met vakantie naar Portugal te gaan. Wij kwamen terecht op een camping in de buurt van Porto en volgden de door Rentes beschreven route Villa Real-Amarante-Guimãraes-Viana do Castelo.

      Daarin staat de volgende passage: ‘’Het landschap is van een verblindende schoonheid, waarna menigeen onder u verrast zal zijn wanneer hij Ermelo ziet staan. Als u belangsetlling heeft voor het ongerepte en het ongewone moet u rechtsaf slaan, de N311 op die middels een klim van 12 kilometer naar de Ato do Fojo leidt. Een miradouro vlakbij het boswachtershuis vergast ons op de Fisgas do Rio Olo, ontoegankelijke watervallen in wier rotsen de weinige nog in Portugal voorkomende adelaars nestelen’’.

      Wij hebben dat allemaal gedaan en keken met het boek in ons hand naar boven op zoek naar de adelaars. En toen botsten we bijna op een ander Nederlandse stel, dat ook zo’n boek had en eveneens op zoek was naar die adelaars.
Zij noch wij zagen die vogels, maar vonden wel dat het een bijzonder boek was met goede tips.

           
       Een paar maanden later was Rentes weer eens in Het Gebouw en ik vertelde hem dat verhaal. Maar in plats van trots te zijn reageerde hij nogal ontstemd. Hij vond het maar niets. In een boek dat jaren later verscheen kwam hij er zelfs op terug.

2. Veertig jaar Anjerrevolutie

Het begon even na middernacht. Op 25 april 1974. 00.20 uur. Op het Portugese omroepstation Rádio Renascença wordt het verboden verzetslied Grândola Vila Morena van Zeca Alfonso gedraaid. Een soort startsein voor de Anjerrevolutie morgen precies veertig jaar geleden.
      Het revolutionaire leger nam de macht over en zette het dictatoriale en vaak als fascistisch en corrupt aangeduide regime van Marcello Caetano af. Na een overgangsperiode van ruim een jaar wordt Portugal een parlementaire democratie onder leiding van de ex-banneling Mario Soares.

Bijgaande foto’s ontving ik van Ernst Schade, die in Lissabon woont. Gemaakt op het Praça do Comércio, het grote plein waar het veertig jaar geleden allemaal begon.
      Ernst is ook betrokken bij de totstandkoming van een documentaire over de staatsgreep.

                        
Het zal wel feest worden hoewel het in een aantal opzichten momenteel helemaal niet zo goed gaat met Portugal. Maar meezingen met Grândola Vila Morena gebeurt massaal. HIER.

3. ONHANDIG OF GEWOON NIET GOED WIJS

 Door Peter Flik (1938)

 Was ik nogal dol op haar? Zeker. Maar dat ik ooit met haar op reis zou zijn had ik niet durven dromen.
      Goed, er was een alibi: dit was een werkreis met de schrijver R. Hij zou ons Portugal laten zien zoals geen tourist dat land ooit zou zien.
Eenmaal in Portugal maakte hij zijn belofte waar en toonde ons een land vol verrassingen. We zaten met z'n drieën in de huurauto en kwamen door een dorp. Er stak een meisje over. R. liet het raam zakken en sprak het meisje aan. U hebt de mooiste ogen die ik ooit heb gezien. Ze straalde en we reden verder.
      Maar R., begon ik. Hij: Ik weet wat jij als Hollandse kaaskop nu gaat zeggen... Dat meisje had helemaal geen mooie ogen en waarom zeg je dat dan ? Precies, antwoordde ik, dat wilde ik vragen. R.: Jullie Hollanders zullen nooit begrijpen dat het leven af en toe gelogen moet worden, dat maakt alles veel dragelijker. Dat meisje heeft nu een gelukkige dag. Een oudere man, die verder niets van haar wil, geeft haar een compliment.
      We zijn dus met een Portugees en dat merken we een uur later nogal fel.

Hij kiest het Bussaco hotel in de buurt van Coimbra. Bij het benaderen door een enorme tuin zijn we diep onder de indruk.
      Het is zestienhonderdvijftig, daar valt niet aan te ontkomen. Wat zeg je daar nog in die ambiance. Als R. even naar het toilet is vraag ik haar hoe de nacht door te brengen. Er zijn maar twee kamers. We besluiten samen een kamer te delen. Dan zegt zij onmiddellijk dat ik niet te veel verwachtingen moet hebben want ze is inmiddels met een nieuwslezer.
      De avond moet nog beginnen en nu al dit. R. komt terug en verneemt de kamerindeling. Hij is tot het uiterste beledigd en vertrekt met een taxi. Wij nemen een fles witte wijn. Ik proost met haar op de nieuwslezer, wat zij niet echt waardeert. De stemming zit er goed in, zo mogen we dat wel zeggen.

Beledigd

De ober heeft vanaf een afstand de zaak waargenomen en stelt ons gerust.
      Onze vriend is beledigd, maar dat gaat bij Portugezen gewoon weer over.
Hij zal terugkomen en doen alsof er niets aan de hand is. En zo geschiedt.

Sterker nog hij biedt ons een fles rode wijn aan en tot onze stomme verbazing wordt die met een gloeiende tang aan tafel onthoofd.
      Na enige tijd vraagt de schrijver hoe deze wijn smaakt. Ik neem een slok en zegt tussendoor dat het allemaal oké is.

Weer een toestand, want wat blijkt: de schrijver heeft een wijn besteld uit het jaar 1938!
      Ik ben de volgende dag jarig en dat wilde hij nu vast vieren...

De avond moet nog verder en wat de nacht zou brengen daar hadden we op dat moment nog geen idee van. R. begint opnieuw over de waarde van de leugen in de Portugese cultuur.

 
Zeventiende eeuw

      Neem dit hotel; je waant je in de zeventiende eeuw, maar de werkelijkheid is dat het gebouwd is in 1910.

De nacht kondigt zich aan en zij gaat als eerste naar de kamer. Ik praat nog wat door met de schrijver, die ook zeer onderhoudend is.
      Het licht wordt plotseling gedempt en op de tast vind ik onze kamer. Zodra ik de deur open doe zie ik iets wat ik nog nooit eerder gezien heb. Er is een grote wolk in onze kamer binnen gedreven. Ik roep haar naam, maar zij slaapt al.

      Op handen en voeten sluip ik de kamer in op zoek naar het bed. Ik zie niks en voel iets later een bed. Kruip erin en tast naar haar, zonder resultaat.
      Pas de volgende morgen blijkt waarom: ik lig op een aparte sofa. Zij ligt in het grote bed en heeft een blauw oog.

 Ze vertelt me hoe dat toch gekomen is. Haar man (niet de nieuwslezer!) belde als zij in het buitenland was tweemaal per dag en daar kreeg ze in  die dikke mist goed de ziekte over in. Woedend bracht ze in die mist de telefoon naar haar oor, maar het bleek haar oog. Dit waren de gevolgen.
      We moesten nog met de schrijver ontbijten, wat zou die nu weer denken.

4. Vissers in De Taag

 Deze foto kreeg ik opgestuurd van Ernst Schade.
      Hij woont in Lissabon Portugal, maar is net vertrokken voor een zeiltocht naar Guadeloupe in de Caraïben.
De foto is genomen vanaf het terras van restaurant Urban Beach aan de Taag.

5.Portugees, een wereldtaal