Zomer 1995
1. Vis & slagbomen
Slowakije was even in het nieuws, want Willem-Alexander en Maxima waren op bezoek ter gelegenheid van het dertigjarig bestaan van de republiek.
‘Wij weten weinig van Slowakije’, hoor ik dan op de radio. ‘Veel mensen kunnen niet eens aanwijzen waar het ligt’.
Dit laatste lijkt mij geen doorslaggevend argument voor de bekendheid van een land. Ik herinner me nog uitzendingen van vakantieman Frits Bom, waarbij mensen altijd werd gevraagd om aan te wijzen waar een bepaald land lag. Vaak wees iemand dan Engeland aan als Oostenrijk bedoeld werd of Rusland werd Spanje of Zwitserland. Ik had altijd het vermoeden, dat de mensen een soort beloning kregen om met zulke stommiteiten de hilariteit van het programma te verhogen. Maar dat was geloof ik te veel eer.
Slowakije dus. Een land dat op 1 januari 1993 zomaar onafhankelijk werd, toen Tsjechoslowakije werd opgeheven. Tegen de wil overigens van een overgrote meerderheid van het Slowaakse volk. Het was altijd een soort boerenachterland van Tsjechië -of liever van Praag-. Er waren wapenfabrieken, die vrijwel onmiddellijk dicht gingen. Tsjechische auto’s behielden CZ op het nummerbord -de oude letters van Tsjechoslowakije- en Slowakije kreeg de nieuwe letters SK.
In de zomer van 1995 was ik in het grensplaatsje Hodonin in Tsjechië. Er stond een grote visfabriek, die enorm stonk. Maar omdat er veelal een zuidwestelijke wind was, hadden vooral de mensen in Slowakije last van die stank.
De landen waren in 1995 nog geen lid van de E.U. Bij de grens stonden douanemensen in gloednieuwe pakken voor slagbomen, die daar nooit gestaan hadden. Die slagbomen waren van simpel materiaal en hadden een verfbeurt nodig. Een paar inderhaast neergezette huisjes moest de mannen tegen de regen beschermen.
En … er stond een oude computer.
De Slowaakse douaneman maakte duidelijk, dat mijn paspoort door die computer gecontroleerd moest worden. Maar ja, de computer werkte niet en daarom mocht ik van hem niet de grens over. Omdat ik daar protest tegen aantekende kwam er een soort chef, die bevestigde dat het paspoort gecontroleerd moest worden met behulp van die computer. Hij negeerde het biljet van 20 US$ in mijn paspoort en gaf daarmee aan dat hij het vak nog moest leren.
Ik moest zo’n veertig kilometer omrijden naar een volgende grenspost, waar de douanemannen ook al van die gloednieuwe pakken aan hadden. En.. Ook daar stond een computer.
Er was echter geen enkel probleem.
Toen ik maar eens vroeg of ze niet in de computer moesten kijken werd de douaneman een beetje ongeduldig.
‘Meneer rijdt u toch door'.
'Waarom zou ik in godsnaam in die computer moeten kijken’.
Voorjaar 2014
2. Een UFO boven de Donau
Als je een eerste indruk wilt hebben van de Slowaakse hoofdstad Bratislava moet je naar de Novy Most gaan, de nieuwe brug over de Donau. Op één van de brugpijlers is een toren van 85 meter hoog. Daar is een restaurant dat UFO heet en er inderdaad uitziet als een vliegende schotel. Op de hoogste verdieping is een uitkijkplatform.
Je neemt 360 Graden Bratislava in je op. Pas daarna ga je de stad verkennen.
De NOVY Most werd in 1972 geopend. Zij heette toen de Most SNP, brug van de Slowaakse Nationale Opstand. Na de onafhankelijkheid op 1 januari 1993 werd het de Novy Most.
Brug met oude stad
DONAU Richting Oost
Buitenwijk richting zuid
DONAU Richting west
Buitenwijk richting west
Buitenwijk richting oost
Voorjaar 2014
3. Bratislava. Een stad met eigenwaarde
Slowakije hing er altijd een beetje bij. Eeuwenlang bij de dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije en in de twintigste eeuw tientallen jaren lang bij Tsjecho-Slowakije.
Bratislava was 300 jaar lang de hoofdstad van Hongarije, maar alleen omdat Budapest voor een deel bezet was door de Turken. En Bratislava was in Tsjecho-Slowakije na Praag altijd een soort tweederangsstad.
Pas na de onafhankelijkheid op 1 januari 1993 vond Bratislava zijn eigenwaarde, zijn trots, zijn zelfbewustzijn.
Oud Stadhuis
Het is de op één na jongste hoofdstad in Europa. (Na Podgorica Montenegro). De oude stad is mooi, gevarieerd & gezellig. Prachtige paleizen, de Stadsburcht, karakteristieke gebouwen, kerken en huizen, klinkerstraten met een zeer divers en modern winkelbestand. Musea, beeldhouwwerken, restaurants, cafés, terrassen en straatmuzikanten. Dat alles maakt het tot een aangenaam geheel.
Het is niet zo groot en goed te belopen. Het oude stadhuis stamt uit de vijftiende eeuw. Later vonden er diverse restauraties plaats.
Michaelpoort
De toren is ruim vijftig meter hoog. De poort is nog de enige bewaard gebleven toegang tot de oude stad.
Burcht van Bratislava
De Burcht ligt op de noordelijke oever van de Donau en is vrijwel altijd in beeld. Meer dan duizend jaar oud.
In de Burcht is het Slowaaks Nationaal Museum.
Slowaaks Nationaal Theater
Gebouwd eind negentiende eeuw.
L’udovit Štúr
L’udovit was een vermaard taalkundige. Grondlegger van het geschreven Slowaaks.
Achter het beeld
Napoleontisch krijger
Grassalkovitch Paleis
Het presidentieel paleis ligt even buiten de oude stad. Stamt uit 1760 en werd later uitgebreid.
Binnenplaats
Achter ieder gebouw en iedere poort in Bratislava is wel iets. Geheimzinnige plekjes, die je pas ontdekt als je kleine straatjes ingaat en achter donkere poortjes zoekt.
Wat dat betreft lijkt het erg op Praag.
Paleis van de Primaat
Eind achttiende eeuw gebouwd voor de aartsbisschop van Bratislava.
Zomer 1995
4. Andy Warhol in de middle of nowhere
Medzilaborce is een stadje in het uiterste noordoosten van Slowakije.
Het ligt dicht bij de Oekraïne en nog dichter bij Polen. Het is goor en grijs en wordt volledig gedomineerd door een soort cultuurpaleis in felle kleuren. Wit, rood, blauw, paars, geel noem maar op.
Vòòr dit paleis midden op een pleintje staat een bushokje in de vorm van een soepblik. Niet zomaar een soepblik; nee een Campbell’s
HET blik van Andy Warhol.
Het cultuurpaleis is namelijk het Museum voor moderne kunst Andy Warhol. Geopend in oktober 1991
BEZOEKERS 641 & 642
Ik kwam er in de zomer van 1995 enigszins toevallig terecht. Samen met Nanda Tulner maakte ik in de Hoge Tatra van Slowakije een radioprogramma. Zij had gelezen dat dit museum ‘ergens in de buurt’ moest liggen. Het bleek nog een halve dag rijden over zeer bochtige wegen zonder vangrails.
Het museum verkeerde in zeer matige staat van onderhoud. Er kwamen ook niet veel bezoekers, want wij waren -getuige het gastenboek- op die dag in eind juni de bezoekers 641 en 642.
Niet van die dag, niet van die week, niet van die maand maar van dat hele jaar.
WAAROM STAAT ER IN EEN GODVERGETEN OORD ALS MEDZILABORCE SLOWAKIJE EEN MUSEUM TER ERE VAN ANDY WARHOL?
Ach!
De ouders van de grote kunstenaar kwamen hier vandaan. Hoewel: vader Andrej Warhola en moeder Julia Warholava-Zavacka kwamen uit Mikova, een dorpje zeventien kilometer verderop. Maar dit dorpje werd te klein geacht voor zo'n groot museum.
Het zijn Roethenen, een zowel in Slowakije als Oekraïne gediscrimineerde minderheid.
Initiatiefnemer was Michal Byrko, voorzitter van de Andy Warhol Society. Hij ontmoette John Warhol -een broer van Andy-, toen die een reis maakte op zoek naar z’n roots.
Zij kregen het voor elkaar met als resultaat dit bijzondere en bizarre museum in de middle of nowhere. Het is een soort familiemuseum geworden, waar ook werk wordt tentoongesteld van John, Paul en James Warhol. Er hangen volop familiefoto’s.
Maar het belangrijkste is uiteraard de verdieping met echte Andy Warhols.
En ze zijn er.
De elektrische stoelen, schilderijen van dollarbiljetten, zeefdrukken van Campbell’s soep, portretten van Liz Taylor, Lenin, Mao, Marlon Brando, Ingrid Bergman en natuurlijk Marilyn Monroe: HET Cultwerk van deze periode.
HOMMAGE AAN POPART
De wanden, plafonds en zelfs de trappen zijn volop bedrukt, waardoor het originele werk soms te niet valt.
Eigenlijk is heel het museum een hommage aan POPART.
Ga er eens heen. Het is een mooi gebied waar nauwelijks toeristen komen.
In 1995 kon je logeren in Pension Andy, recht tegenover het museum.