Berlin -1900- zoveel
Hans van de Waarsenburg (Helmond 1943) is een geëngageerd dichter. Neem ‘Berlin -1900- zoveel’.
Is daar een exacte datum op te plakken?
Ik geloof het niet. Het speelt zich globaal af tussen 1911 en 1940.
Berlin in het gedicht -en niet Berlijn- was in die periode een cultureel rijke en enerverende stad. Een stad in verwarring ook.
Een stad van kunstenaars en een voorhoede van avant-gardisten.
Maar ook een stad in oorlog en een stad waar de opkomst van nazisme overal aanwezig was met bijvoorbeeld boekverbrandingen op 10 mei 1933 op de Bebelplatz.
Het gedicht begint zo: (Jaap Harten is een collega dichter)
Berlin -1900- zoveel
voor Jaap Harten
Een bloedhete dag op de
Kurfürstendamm;
Berlin 1900 -zoveel.
Dames & Heren van goede stand
pellen een lila Pumpernickel
& daar onder de Brandenburgertor
in een huid van rode zijde
loopt Lodeizen jong en blond
gearmd met Thomas Mann
over steeds bruiner wordend asfalt
Het schellenraam van een voorbijtrekkend
en wohltemporiertes Marschkorps
verblindt hen
Hans Lodeizen was een Nederlands dichter die kort leefde: 1924-1950.
Hij stierf aan leukemie. Thomas Mann leefde van 1875 tot 1955.
Zij zouden dus inderdaad arm in arm gelopen kunnen hebben. Hoewel….Leden van de SA (Sturmabteilung) werden bruinhemden genoemd.
In de periode tussen 1930 en 1940 waren zij in het Berlijnse stadsbeeld steeds prominenter aanwezig en ook de Marschkorpsen namen in omvang toe.
De jonge blonde Lodeizen zou toen dus jonger dan zestien jaar geweest moeten zijn.
Het gedicht gaat verder met:
Wanneer ze met knipperende oogleden
stil blijven staan
horen ze het huilen van Rosa Luxemburg
Het slopen van Cabaret Voltaire &
Het gelal van Kloos
In een doorzichtige long vliegt
Klee voorbij
gebaren makend en hoestend
Rosa Luxemburg was een van origine Poolse filosofe en communiste. Zij stierf in Berlijn in 1919 op 47-jarige leeftijd.
Kloos was één van de Tachtigers (1859-1938), inderdaad een man met een drankprobleem en Paul Klee (1879-1940) was een schilder van wie de Nazi’s in 1937 120 kunstwerken in beslag namen.
Cabaret Voltaire was een groep avant-gardistische kunstenaars. Opgericht in Zürich begin 1916.
Een jaar later werd het in Berlijn voortgezet als de meer gepolitiseerde Dada-beweging.
In 1920 werd daar de eerste en laatste internationale Dada-fair gehouden.
Het gedicht eindigt met:
Blauwe ruiters, haastig de paarden gezadeld,
rukken voor de laatste keer op.
Geheel of gedeeltelijk levend worden zij
boven een vuur van boeken gecremeerd.
Een bloedhete dag op de
Kurfürstendamm:
Berlin 1900- zoveel:
Ik veeg met een rode zakdoek
het zweet van mijn voorhoofd.
De Blauwe Ruiters (Der Blaue reiter) was eveneens een groep expressionistische kunstenaars waaronder Paul Klee en Wassily Kandinsky.
Opgericht in 1911. De beweging werd opgeheven bij het begin van de eerste wereldoorlog.
In het boekje Schrijven of Schieten van Fernard Auwera is een interview uit 1969 opgenomen met Hans van de Waarsenburg.
De interviewer begint over dit gedicht en informeert naar het engagement van de poëet over deze vooroorlogse periode.
Hij zegt:
‘Ik heb verdomme nog zoveel te zeggen, vooral over die naoorlogse situatie, maar kan dat allemaal in een nutshell?
Man, denk eens even aan Korea, Algerije, Kongo, Loemoemba, Vietnam enz.
Deze trieste rij van slachtingen groeit met de dag aan, terwijl welvaart en geluk met de gang van een verminkte slak voortgaan’.
Als je daar voor in de plaats Kongo, Syrië ,Assad, Afghanistan, Israël, Palestina en Iran zet en er de economische recessie bijhaalt, beland je vanzelf in 2012.
Brandenburger Tor Berlijn 1920
ZoekPoëzie 1: Slauerhoff (1)
Maneschijn te Tsingtao
ZoekPoëzie 2; Natasha Lako
De vier heldinnen van Mirdita
ZoekPoëzie 3: Ursula Krechel
Boetedagen
ZoekPoëzie 4; Hugo Claus
Voor Gerrit Kouwenaar
ZoekPoëzie 5; Jan Engelman
En Rade
ZoekPoëzie 6; Johnny the Selfkicker
Dendermonde 63
ZoekPoëzie 7; Carlos Drummond de Andrade
De liefde, natuurlijk
ZoekPoëzie 8: James S. LaVilla-Havelin
Silver nights in Rochester
ZoekPoëzie 9; Simon de Geus
Jeugdherinnering
ZoekPoëzie 10: C.S. Adama van Scheltema
De Dijk
ZoekPoëzie 11: Wyslawa Szymborska
Een bewogen herbegrafenis
ZoekPoëzie 12; Drs.P
Heen & Weer
ZoekPoëzie 13: Tan-te Pol-lie
Voor de klei-ne-ren
Zoekpoëzie 14: Paul Rodenko
Bommen
Zoekpoëzie 15: Paul van Vliet
Meisjes van dertien
Zoekpoëzie 16: Joan Hambidge & Elisabeth Eybers
Bloedbanden
ZoekPoëzie 17: Marc Chagall & Blaise Cendrars
De dichter (Half vier)
ZoekPoëzie 18: Homero Aridjis
Droom in Tenochtitlán
ZoekPoëzie 19; Jan Hanlo
's Morgens
ZoekPoëzie 20; Slauerhoff (2) versus Schotman
Benard advies
ZoekPoëzie 21; Pablo Neruda
Een witte bungalow op Capri
ZoekPoëzie 22: David Shapiro
Empathy for Dave Winfield
ZoekPoëzie 23: Maurice Gilliams
Winter te Schilde
ZoekPoëzie 24: Saul van Messel
Restaurant
ZoekPoëzie 25: Jacques van Tol
De olieman heeft een Fordje opgedaan
ZoekPoëzie 26: Lucebert
Hoop op Iwosyg
ZoekPoëzie 27: Sujata Bhatt
The stinking Rose
ZoekPoëzie 28: Bert Schierbeek
Remembrandt
ZoekPoëzie 29: Peter Paul Zahl
In naam van het volk
ZoekPoëzie 30; Marnix Gijsen & René de Clercq
Mijn moeder was een heilige vrouw
ZoekPoëzie 31; Simon Vestdijk & Willem Elsschot
Slachtoffer Marinus van der Lubbe
ZoekPoëzie 32; Bertus Aafjes & Han G. Hoekstra
Achter de Ruit (Van Han G. Hoekstra)
ZoekPoëzie 33: K.Schippers & J.H.
The value of comma's
ZoekPoëzie 34: Denise Levertov
Misschien Geen Gedicht Maar Alles Wat Ik Zeggen Kan
En Ik Kan Niet Zwijgen
ZoekPoëzie 35: Ben Cami
Vier uitééngereten kinderen
ZoekPoëzie 36: Jan Kal & de kale berg
Mont Ventoux
ZoekPoëzie 37; Jac. van Hattum
Modern schilderij van een Fries dorp
ZoekPoëzie 38: Martinus Nijhoff & Simon Vestdijk
De ingenieur
ZoekPoëzie 39: Slauerhoff (3)
Paschen
ZoekPoëzie 40: Hans Andreus
Huizen op zwemvogelvoeten