De Anton Constandse wandeling

Op 15 mei 1977 werd ik (32) eindredacteur van het VPRO-radioprogramma Embargo. Een vermaard programma. Het werd wekelijks op vrijdag uitgezonden van kwart over zes tot acht uur ’s avonds. Vast onderdeel was de column of -zo u wilt- het commentaar van Dr. Anton Constandse, vrijdenker, anarchist en journalist. 

      Hij was een intellectueel, zeer belezen en had een enorme staat van dienst. Grote kennis van de internationale politiek. Hij was -met zijn raspende stemgeluid, eloquentie en intelligentie- de superieure tegenhanger van de zoetgevooisde Mr. G.B.J. Hiltermann, de AVRO-columnist, die ook wekelijks op zijn manier de toestand in de wereld besprak.

Anton Constandse was toen 77 jaar. Hij woonde in Scheveningen met zijn echtgenote, die gezondheidsproblemen had. Het werd hem allemaal wat teveel om wekelijks naar de studio in Hilversum te komen en daarom werden de columns opgenomen.
      Omdat ik min of meer in de buurt woonde, werd mij de eer gegund om iedere vrijdagochtend naar Scheveningen te gaan. Dat waren gezellige bezoekjes. Er was vers sap of koffie met cake, er waren warme broodjes en iedere week kreeg ik een cadeautje. Een nieuw boek van hemzelf bijvoorbeeld; met een opdracht er in. Of er waren cadeautjes voor mijn kinderen, die in de vakantie ook wel eens mee gingen.

Esthetiek & imperialisme

Hij liet mij zijn commentaar eerst lezen en informeerde dan even of het ermee door kon. Het kon er altijd mee door. Mijn God wat wist die man veel.
      Hij was ondermeer redacteur buitenland bij het Algemeen Handelsblad geweest, had een paar duizend publicaties op zijn naam, tientallen boeken geschreven, was cum laude afgestudeerd en later -ook cum laude- gepromoveerd op Frans en Spaans en was actief geweest  in de Spaanse Burgeroorlog.

      In oktober 1940 werd hij door de Duitsers opgepakt en naar Buchenwald gedeporteerd. Later kwam hij in kamp Vught terecht.
      Omdat ik mijn beide opa's niet bewust had meegemaakt begon ik hem een beetje als mijn opa te zien. En omdat Anton niet zoveel meer te doen had, duurden de bezoekjes steeds langer.

      Maar er moest nog worden uitgezonden; dus vertrok ik toch om een uur of elf richting Hilversum en was dan weer geheel op de hoogte van de internationale politiek, hoewel hij af en toe ook verhandelingen hield over erotiek, esthetiek of casuïstiek, over atheïsme, imperialisme of kapitalisme.

Brouwershaven

Anton Constandse was geboren in het stadje Brouwershaven op Schouwen-Duiveland.
      Een paar dagen geleden was ik daar. Het standbeeld van Jacob Cats was door meeuwen ondergescheten.
Cats heeft een wandelroute gekregen in Brouwershaven.
      Maar er is geen straat of steeg of plein of park naar Constandse vernoemd.

Laat ik hier met u dan maar een Constandse-wandeling maken.

Binnenhaven

Voormalig gemeentehuis

Centrum

Zwartgeteerde schuren

Korenmolen

Jachthaven

Jacob Cats