En toen vond ik zomaar op de site van Holland Doc een radioprogramma uit 1978 waarbij ik betrokken was. Een destijds bijzonder actueel document over euthanasie, dat toen nog bij wet verboden was. Het is een mooi en indringend tijdsbeeld omdat het een helder en confronterend inzicht geeft in de discussie, die toen op allerlei niveaus gevoerd werd.
In het programma interviewt Djoeke Veeninga initiatiefneemster Klazien Sybrandy van het Centrum voor Vrijwillige Euthanasie; Ton van der Graaf spreekt met neurobioloog De Lange van de Erasmus Universiteit en voorzitter Medische Ethiek van de gezondheidszorg. Ik spreek lang met Diny, een mevrouw die sinds anderhalf jaar borstkanker heeft maar zich tot woede en ergernis van alles & iedereen niet wil laten behandelen.
Klazien Sybrandy voerde destijds een opvallende strijd voor het legaliseren van vrijwillige euthanasie. Zij constateert dat de ’huidige praktijk een bende is’. Omdat artsen strafbaar zijn melden ze niets. De overheid en de politiek pakken het volgens haar voorzichtig op en leggen het dan weer neer. Zij pleit voor het invoeren van een zogeheten Levenstestament en voor het oprichten van besluithuizen, ‘gasthuizen voor stervenden’.
De Rotterdamse hoogleraar Neurochirurgie De Lange geeft toe, dat er in de praktijk euthanasie wordt toegepast. Het gaat dan om ’hopeloos en ondraaglijk lijden’. Maar het moet een uitzondering blijven en het proces vraagt om een optimale medische begeleiding. Op de vraag of de wet veranderd moet worden antwoordt hij verrassend genoeg ontkennend. ‘Daar heb ik niet zo’n behoefte aan. Justitie fungeert zeer goed als controlerende instantie. Een arts kan zich eerst verstaan met een Officier van Justitie’
Diny is een gedreven nogal fanatieke mevrouw. Zij werkt voor het Centrum voor Vrijwillige Euthanasie en is vastbesloten om haar eenmaal ingenomen standpunten te verdedigen. Zij ontmoet onbegrip en wantrouwen. Niemand neemt haar serieus en men doet denigrerend. Vindt zij. Geïntimideerd en vernederd voelt zij zich. Op advies van Klazien Sybrandy laat zij haar tumor verwijderen, maar daarna wil zij niet meer behandeld worden. Zij heeft -ver voor Huib Drion- pillen in huis om er zelf een eind aan te maken als het zover is. Auto-euthanasie noemt ze dat. En ze wordt een beetje kwaad als ik dat zelfmoord noem. Auto-euthanasie is namelijk een zelfgekozen goede dood. Een weloverwogen handeling. Zelfmoord is vaak een moment van zwakte, een roep om hulp. ‘Als ik pijn krijg, als ik afhankelijk word, als mijn lichaam gaat ontluisteren, wil ik de keus zelf maken om er een waardig einde aan te maken’.
