Guyana-Brazilië-Bolivia
Ik ben twee keer in Zuid-Amerika geweest en heb daar een paar stukjes over geschreven.
Die heb ik even achter elkaar gezet.
Voorjaar 2004
Georgetown Guyana
Een kokosnoot als wicket.
In het voorjaar van 2004 liep ik zomaar wat door de straten van Georgetown, de hoofdstad van Guyana in Zuid Amerika. Mijn begeleider was René van Dongen, die daar voor Unicef werkte en vlakbij zee woonde met zijn vrouw uit Trinidad en twee puberende nichtjes.
In een stil straatje speelden jongens & meisjes cricket. De bal was met elastiekjes in elkaar gefrommeld, het bat een platgemaakte boomstronk. Het wicket was een grote kokosnoot waarop ze wiebelende houtjes hadden gelegd..
Er waren goede spelertjes bij. Zelfs een kleine spinbowler die veel grotere jongetjes regelmatig uitgooide.
Cricket is de nationale sport in Guyana. Het is namelijk een voormalige Engelse kolonie.
Hoewel: het is ook 200 jaar van Nederland geweest.
En dat kan je zien aan de kanalen door de stad en een enkel sluisje. Je kunt het terugzien in de architectuur van sommige oude gebouwen, er is een wijk die Werk & Rust heet; er is de Vlissingen road en alle boodschappen kun je doen op de Stabroekmarkt.
Guyana heeft geen eigen cricketteam.
Het is in deze sport onderdeel van de West-Indies. Daar zitten ook spelers in van Jamaica, St.Kitts en Nevis, Trinidad & Tobago en Barbados. Om er een paar te noemen.
Deze week is in de Caraïben het wereldkampioenschap cricket begonnen.
Er doen zestien landen mee, waarvan er vijftien een Angelsaksische achtergrond hebben. De zestiende is Nederland, dat dan ook geen schijn van kans maakt.
Toen wij door die straten liepen riepen de mensen met enige regelmaat ‘congratulations’.
De West-Indies hadden de dag tevoren namelijk in Georgetown tegen Engeland gespeeld en voor ’t eerst in vele jaren hadden de Engelsen gewonnen. Iedereen ging ervan uit dat wij Engelse toeschouwers waren, die nog even de stad wilden zien..
‘s Ochtends om elf uur kwamen we in een fantastisch Rumhuis terecht, dat overigens alleen voor mannen toegankelijk was.
Vrijwel alles in dit café was blauw & wit. Alleen de ramen waren geel. In het midden stond een groot poule-biljart.
Er werd veel rum geschonken op dit vroege tijdstip. Heel veel rum. Niet El Dorado. En dat was jammer want dit merk dat in Guyana wordt gemaakt is jaren achteréén uitgeroepen tot beste rum van de wereld.
Een zeer dronken man stapt op ons af. Hij neemt ons op, priemt zijn vinger in onze richting en zegt:
‘Hey man. Take a drink b’fore I kill ye‘.
Audio (1):
Het radioprogramma dat ik maakte met René van Dongen kunt u beluisteren op
http://www.vpro.nl/programma/wereldnet/afleveringen/17714520/
Najaar 1994
Rio de Janeiro Brazilië
Verleiden en verleid worden
Op een willekeurige ochtend in september ‘s ochtends om acht uur is het waanzinnig druk op Copacabana, de belangrijkste en meest bekende verkeers- en flaneer-ader in Rio de Janeiro.
Het verkeer gaat in drie rijen dik richting centrum.
Dan komt er een strook met souvenirwinkeltjes, cafetariaatjes, stalletjes met ijs en fruit , badspullen en andere prullaria, dan weer drie rijstroken richting centrum, een strook van een meter of zes waar verleidelijk uitziende mensen hardlopen en naar elkaar kijken.
De eerste badgasten
Op het brede trottoir langs de appartementen, hotels en restaurants gaan de eerste terrassen open, op het strand liggen de eerste badgasten en doet men al aan voetbaltennis, volleybal, Aerobics en andere ochtendgymnastiek en de eerste zwemmers zijn in het water.
Alle mensen doen aan body-language.
Overal wordt volop geflirt. Verleiden en verleid worden is het nationale motto van bijna alle Brazilianen.
Ineke Holtwijk schrijft er over in haar mooie boekje Kannibalen in Rio:
‘In vijf minuten weet je of een man je begeert of niet. Er zijn drie soorten vriendschappen met mannen.
Ofwel hij is je minnaar, ofwel hij was je minnaar ofwel hij wil je minnaar worden.’
En verder:
'Brazilianen, levensgenieters bij uitstek, hebben geen last van Calvinistische schuldgevoelens. Begeerte is een bewijs van levenslust.
’Ik wil de zonnestraal zijn, die je doet ontwaken. De zeep zijn, die je lichaam wast’.
Plastische chirurgie
Nergens ter wereld gedijt de plastische chirurgie beter dan in Brazilië. Dan gaat het bepaald niet alleen om flaporen en andere malheur.
Te dunne lippen, te kleine borsten, vetrandjes, niet alleen dat wordt verholpen, maar ook een vermeende kromming in de neus, een vlekje op de wang of een te veel bobbelende Venusheuvel.
Iedere ochtend liep ik tussen al dat vlees een stukje hard. Eén maal heb ik daar opnames van gemaakt. Ik vertel daarbij een paar anekdotes.
Bijvoorbeeld over de voormalige president Itamar Franco, die zich tijdens het carnaval liet fotograferen met een 27-jarige T.V.-ster, die zoals duidelijk op die foto’s te zien was, geen onderbroekje aan had.
Of het verhaal van de minister van Economische Zaken Zélia Cardoso de Mello, die een verhouding had met Bernardo Cabral, haar collega van Justitie. Terwijl in de ministerraad actuele en behartenswaardige zaken werden besproken, schreven zij elkaar stiekem geheime liefdesnotities.
En dan was er de soap Van Lichaam en Ziel. De 22-jarige hoofdrolspeelster Danièle Peres maakt het in die serie uit met haar geliefde.
De man trekt zich dat zo erg aan, dat hij Danièle vermoordt. Niet in de serie maar in het echt.
En om de triller compleet te maken, moet u weten dat de schrijfster van deze serie in het echt de moeder van Danièle is.
Voorjaar 2004
Cochabamba Bolivia
Een gebrandmerkte man
Als we uit de bus stappen bij het stadion wijst Theo de plaatselijke parkeerwachter aan.
‘Dat is Marco’.
Ik kijk de man aan en zie een gebrandmerkt gezicht met verschrikkelijke littekens.
Hij is dik aangekleed en heeft een doek over zijn hoofd. Pas 26 jaar oud.
Het gebeurde acht jaar eerder in Cochabamba, een stad in het centrum van Bolivia. Marco logeerde bij zijn vriend Victor.
Toen hij in zijn eentje het huis verliet, dachten buurtbewoners dat hij een inbreker was.
Ze pakten hem, bonden hem vast aan een lantaarnpaal, goten benzine over hem heen en staken hem in brand.
Lynchen noemen ze dat in Bolivia.
Cochabamba is een stad van bijna één miljoen inwoners. Heel druk, lawaaiig, divers, gezellig en crimineel.
Een mengelmoes van Indianen, Mestiezen, Latino’s en blanke afstammelingen van Spanjaarden, die allemaal één ding gemeen hebben.
Ze kauwen op Cocabladeren.
De stad ligt op 2600 meter hoogte en heeft volgens de Lonely Planet gids het meest plezierige klimaat ter wereld.
(There is hardly a healthier or more ideal climate on earth with clear, beautiful skies.).
Theo Roncken, een Nederlander die hier woont, vindt dit laatste een beetje onzin. Cochabamba ligt in een dal en als het warmer wordt, blijven de uitlaatgassen hangen.
‘Smog is hier jammer genoeg een heel normaal verschijnsel‘.
In de stad publiceerde de organisatie Accion Andina de getuigenis van Marco onder de kop ‘Gebrandmerkt’ als schrikwekkend voorbeeld van dit soort wraakacties.
Uit het rapport:
‘Opnieuw verscheen de vrouw met een jerrycan vol benzine. Ze maakte er geen probleem van hem helemal onder te gieten.
Daarna stak ze een lucifer aan en liep op hem toe.We hoorden de plof van een explosie en hij begon te branden.
Het was indrukwekkend hoe de jongen brandde en gilde.
Ze hadden hem met plastic koorden aan de lantaarnpaal vastgebonden. Toen de koorden gingen smelten kon Marco zich lostrekken en zichzelf bevrijden.
Hij begon te rennen en probeerde zijn T-shirt uit te doen. Hij spurtte de heuvel af, verloor zijn schoenen, maar bleef dwars door de doornstruiken rennen’.
Marco was een straatkind. Nooit naar school geweest.
Zijn ouders werkten op de markt en gingen iedere dag s’ochtends om vier uur weg om pas ‘s avonds laat terug te komen. Victor, een buschauffeur ontfermde zich over de jongen, die uit huis wegliep toen hij zeven jaar oud was.
Ze verloren elkaar een tijd uit het oog tot Marco achttien jaar was en -met die noodlottige gevolgen- bij Victor in huis werd opgenomen.
Anno 2007 hoopt Marco nog steeds dat er particuliere hulporganisaties zijn, die hem zullen helpen met plastische chirurgie.
Het is maar één verhaal uit een lange reeks van criminaliteit, geweld, seksueel misbruik, corruptie, oplichting, wraak en uitbuiting.
Daniël bijvoorbeeld had een winkel met hebbedingetjes, die hij zelf uit China haalde. Hij boerde goed en kocht op zeker moment een luxe Jeep. Een paar weken later werd de auto gestolen.
Daniël deed uiteraard aangifte, hoewel hij -zoals vrijwel alle inwoners van Cochabamba- weinig vertrouwen in de politie had. Wekenlang hoorde hij niets, tot hij een telefoontje kreeg van iemand uit de San Antonio gevangenis.
Volgens deze gesprekspartner was de auto ’ontvoerd’. Hij kon hem voor 3.000 US$ terugkrijgen.
Daniël bracht een bezoek aan de gevangene, die hem uiterst professioneel uitlegde dat hij niets met de diefstal van doen had, maar hem als tussenpersoon van dienst kon zijn.
Hij ging direct op het aanbod in.
Zijn verzekeringsagent was namelijk zeer blij met deze nieuwe situatie en zag -ook zonder betaalbon- geen problemen om de afkoopsom op zich te nemen. Ook de contactpersoon in de gevangenis handelde de zaak natuurlijk zonder enig papierwerk af.
Daniël vond na een paar aanwijzingen zijn auto terug op een braakliggend stuk land. In goede staat en zelfs met een half gevulde tank. Alleen de ingebouwde cassetterecorder ontbrak.
Van de politie kreeg hij een complimentje dat de zaak zo probleemloos was opgelost.
Toen hij met een paar vrienden naar het beste restaurant van de stad ging om de terugkeer van zijn auto te vieren, zag hij zijn ’tussenpersoon’ in gezelschap van een aantal politiemensen.
Zij hadden ook wat te vieren.
Radioportret van Theo Roncken in Cochabamba Bolivia. Theo geeft judo- en jiujitsu-les . Onder andere aan beveiligingspersoneel en kinderen van gevangenen. Hij werkt voor de organisatie Accion Andina, een onderzoekscentrum naar lokale gevolgen van internationale politiek. De nadruk ligt op de thema's drugs, veiligheid en justitie.
http://www.vpro.nl/programma/wereldnet/afleveringen/17714553/
Voorjaar 2004
Chapare Bolivia
Stenen, kuilen & een ingestorte brug
Dit is -in rood- de Chapare. Een provincie in het hart van Bolivia.
Een vaak ontoegankelijke jungle. Enorm groen. Heel vochtig.
HET gebied van de Cocaboeren.
Ik ben hier met Theo Roncken (Te Gast 16) een Nederlander, die woont in Cochabamba, een grote stad op zo’n 200 kilometer van de Chapare.
Hij is verbonden aan het centrum Accion Andia, dat onderzoek doet naar de lokale gevolgen van internationale politiek, onder andere op het gebied van drugs en drugsbestrijding.
Wonderbaarlijk mooi
Wij hebben zo’n vier uur in de bus gezeten, voordat we arriveren in het plaatsje Villa Tunari. Een wonderbaarlijk mooie tocht met steeds wisselende landschappen.
We beginnen in een gebied met een soort bergvegetatie, want Cochabamba ligt op 2600 meter hoogte.
Eerst stijgen we nog, maar daarna blijft het voortdurend dalen. Het klimaat wordt subtropisch en is tenslotte tropisch.
De bus is vol. Er zitten vrijwel alleen Indianen in.
Iedereen kauwt op cocabladeren.Theo ook. Hij heeft het mij geleerd.
Niet bijten, niet zuigen, maar voorzichtig kauwen. Een propje maken en in de wangzakken proppen.
En als het teveel wordt gooi je het weg en doe je weer nieuwe bladeren in de mond.
Vooral niet doorslikken.
Cocaboeren
De Cocaboeren in de Chapare produceren die cocabladeren. Maar er zijn er ook die cocapasta maken voor de productie van cocaïne.
De overheid in Bolivia voert tegenover die boeren een wat dubbel beleid.
Soms treedt men zeer agressief op; anderzijds wordt het ook weer getolereerd, want de productie van cocabladeren is nodig voor het land en goed voor de economie.
En ook productie en export van cocaïne levert veel geld op.
De bus wordt onderweg diverse malen aangehouden.
Iedereen moet dan uitstappen, waarna de politie de bus onderzoekt.
Ze zijn vooral op zoek naar chemische middelen waarmee de cocapasta wordt gemaakt.
Maar ook dit onderzoek gaat niet bepaald fanatiek.
En er is steeds ruimte voor vrouwen, die visjes, kaas en sandwiches verkopen.
Soms stopt de bus bij stalletjes waar die vrouwen zitten.
Villa Tunari
Villa Tunari aan de Chapare
Tropische regens
De weg is slecht en zeer bochtig. Naarmate we de Chapare naderen wordt de weg steeds slechter. Onverhard, kuilen, stenen.
De weg is al eens geasfalteerd, maar dat is niet bestand tegen de tropische regens en de vochtigheid. Palmbomen zijn hier.
We zien fel gekleurde bloemen. Vlinders. Uitbundige vogels.
Een kilometer of tien voor Villa Tunari komen we bij de staart van een file met vrachtwagens.
De bus wurmt zich langs al die vrachtauto’s en in de bus zoeken de passagiers naar een verklaring.
Ingestorte brug
Vier maanden geleden is de brug over de rivier Chapare ingestort.
Er werd een noodbrug aangelegd, die -zo weten sommige mensen- een week tevoren ook is ingestort.
Als we bij de rivier komen zien we dat een grote veerboot aan de ketting is gelegd.
Het rivierwater is te hoog en de stroming te hevig voor deze boot.
De vrachtauto’s moeten wachten tot het peil in die rivier gezakt is of tot het moment dat de brug gerepareerd is.
De overkant
Theo en ik willen naar de overkant, want daar pas begint de Chapare.
We gaan van een noodtrap af en begeven ons over rotsen en stenen door het water naar een plek aan de rivier waar lokale mensen hun kleine bootjes hebben uitgerust met een motor.
Zo kunnen ze mensen en goederen overzetten.
MENSEN & GOEDEREN
El Puente Jungle Lodge
Wij stappen aan de overkant in een taxi, die ons brengt naar de El Puente Jungle Lodge.
Een idyllisch plekje in het oerwoud.
Huisjes met airco en een zitje.
Van hieruit worden leuke uitstapjes verzorgd voor de toeristen.
