In Aardrijkskunde 2 (Guyana's, Guinee's en Guinea's) schreef ik ondermeer over het Portugees koloniaal verleden. Ik haalde mijn vriend Rob Pannekoek aan die vele jaren in de voormalige Portugese kolonie Mozambique werkte. Hij zei: Als je dan toch gekoloniseerd moest worden had je dubbel pech als dat door Portugal gebeurde. Hierop kreeg ik een reactie van ERNST SCHADE. Een fotograaf die in Lissabon woont. Ernst werkte als ontwikkelingswerker in Zambia en Zimbabwe (beiden voormalig Engels) en in Mozambique.
Hij schrijft het volgende:
Ik ben er niet zo zeker van of het Portugese kolonialisme zoveel slechter was dan bijvoorbeeld het Engelse. De Britten deden veel meer aan infrastructuur, zeker, maar de Portugezen lieten het traditionele leven in Mozambique veel meer in tact. Waar de Engelsen de zwarte bevolking hervestigden op marginale gronden, bleef in Mozambique de lokale landbouw gehandhaafd. Een groot verschil tussen beide vormen van kolonialisme is ook dat de Britse kolonialen vooral uit de midden klasse kwamen terwijl Portugal veelal ongeletterden naar Mozambique zonden. De laatsten mengden zich dan ook veel meer met de lokalen. Het barst in Mozambique van de kleurlingen, in Zimbabwe (vroeger Rhodesië) moet je er met een lampje naar zoeken.
Guinee-Bissau is weer een ander verhaal: de Portugezen kregen nooit greep op dit land en de talloze pacificatie campagnes hebben nooit succes gehad. Waar de Mozambikanen veelal een westerse cultuur nastreven of –bootsen, heeft Guinee-Bissau zijn oorspronkelijke cultuur behouden De Guineenses behielden hun tradities, godsdiensten en niet te vergeten, hun strijdlust. Altijd verzet gepleegd tegen de koloniale overheersing en Portugal kreeg er feitelijk nooit een voet aan de grond. Portugees wordt er maar matig gesproken en Creools is de officieuze voertaal. De onafhankelijkheidsoorlog was fel, duurde ruim tien jaar en het Portugese koloniale pleit werd hier in Guinee beslist.
Overigens, de oorlog in Guinee-Bissau duurde ´maar’ een klein jaar en was feitelijk geen burgeroorlog maar een conflict tussen twee legercommandanten. Ik denk ook dat onze Buitenlandse Zaken het inkomen per inwoner te hoog schat: volgens mij ligt het om en nabij de 80...
