Voorjaar 2012
1. Een curieuze corridor
Het was in het voorjaar van 2012. Wij reden over de hevig kronkelende A1 langs de Adriatische kust van Kroatië. Wij waren op weg naar Montenegro, maar tussen Split en Dubrovnik stuitten we op douaneposten. Eerst Kroatische en toen Bosnische.
Een kilometer of 15 verder waren daar opnieuw achtereenvolgens Bosnische en Kroatische grensposten. Ergens beneden lag het dorp Neum, onderdeel van Bosnië-Herzegovina. Een curieuze corridor!
Toeristenoord
Neum bleek een heus toeristenoord. Recreatiebungalows, appartementen en een paar grote hotels. Mostar aan Zee werd het ook wel genoemd.
Minder mondain dan Zadar of Split en veel minder karakteristiek dan Dubrovnik. Maar toch…. Het was behoorlijk druk op stranden en boulevard en er waren veel winkels. Het leven was hier -zo werd ons verzekerd- namelijk goedkoper dan in Kroatië.
Ottomaanse rijk
Waarom ligt er zo’n geografisch hoogst interessante corridor tussen Kroatië en Bosnië-Herzegovina?
Ach.
Bij de Vrede van Karlowitz in 1699 schonk de toenmalige republiek Dubrovnik dit reepje grond aan het Ottomaanse rijk. Zo wilde men voorkomen dat Venetië over land Dubrovnik kon aanvallen.
Later werd de corridor gewoon onderdeel van Joegoslavië. Tijdens de burgeroorlog werd er zwaar gevochten, maar Neum bleef na de onafhankelijkheid onderdeel van Bosnië-Herzegovina. En dat terwijl circa 90% van de ruim 4.000 inwoners Kroaat is. Bovendien: als je van Neum verder Bosnië in wil, kun je maar het best via Kroatië gaan, want anders moet je te voet hoog de bergen over.
De Pelješac-brug
De situatie is inmiddels drastisch veranderd. Er is namelijk een brug gebouwd tussen Klek op het Kroatische vasteland en het schiereiland Pelješac, zodat je voortdurend in Kroatië kunt blijven. Vorig jaar juli is die geopend.
De brug (Pelješki Most) is 2400 meter lang en maar liefst 55 meter hoog. Dit om zee- en cruiseschepen doortocht te verlenen naar Neum, hoewel het bepaald geen indrukwekkende zeehaven heeft.
In 2007 was men ook al eens met de aanleg begonnen, maar dat werd afgeblazen omdat er geen geld meer voor was. Maar Kroatië is sinds juli 2013 lid van de Europese Unie en daar is wel geld.
2. Konjic aan de Neretva
Centrum
Dit is het centrum van Konjic, een stad die prachtig ligt aan beide oevers van de Neretva in het centrum van Bosnië -Herzegovina.
Halverwge de lijn Mostar-Sarajevo.
Er zijn diverse bruggen, maar veruit de beroemdste is de Oude Stenen Brug van meer dan duizend jaar oud uit de Ottomaanse tijd.
Je ziet de brug van verre en in dezelfde blik vang je altijd wel een minaret.
Oude Stenen Brug
De brug is gebouwd op zes bogen.
In maart 1945 werd de brug opgeblazen door de Duitsers en pas tussen 2003 en 2009 werd zij in oude glorie hersteld.
Zuiveringen & kogelgaten
De stad werd voor een deel verwoest tijdens de Joegoslavische oorlog tussen 1992 en 1995.
In een aantal huizen zie je nog reeksen van kogelgaten.
Er vond hier een etnische zuivering plaats.
De stad had in 1991 44.000 inwoners: 54% Bosniërs, 26% Kroaten en 15% Serviërs.
In 1997 waren er nog maar 32.000 inwoners, waarvan 92.7% Bosniërs.
Modern
Toch is er ook veel hersteld. Er zijn bovendien moderne gebouwen verrezen.
In steen gehouwen
Sommige nieuwe huizen worden in de rotsen gehouwen en gaan er bijna in op.
Hoofdstraat
Neretva richting oost
Neretva richting west
3a. Zuiver mineraalwater
Het mooiste bergmeer van Bosnië-Herzegovina is volgens kenners het Boracko-meer.
Het ligt op 400 meter, is bijna een kilometer lang en 500 meter breed.
Je kunt er zwemmen tussen de forellen en de karpers. Meestal is het water smaragdgroen.
‘Dit water kun je gewoon drinken’, zegt een lokale uitbater.
‘Fijn’ zeg ik , ‘een soort mineraalwater dus’.
‘Mineraalwater!’, zegt de man verontwaardigd, ‘mineraalwater!’.
‘Meneer; ik zweer u dat er absoluut geen mineralen in zitten. Dit is zuiver water’.
3. Boracko Jezero
Het meer ligt zo'n twintig slingerende kilometers van de stad Konjic en dat ligt halverwege de lijn Mostar-Sarajevo.
Je kunt er appartementen huren, maar er is ook een camping.
Je kunt er vissen en zwemmen en er is een soort pad langs, waar je kunt wandelen.
4. Een dorp zucht onder zijn verleden
Het dorpje heet Glavatičevo. Het ligt prachtig aan beide oevers van de Neretva in Bosnië -Herzegovina. (Halverwege Mostar en Sarajevo).
Een aantal huizen staat beneden aan de rivier, een groter aantal ligt in de bergen.
Er is een moskee, een school en een levensmiddelenwinkeltje.
Het lijkt hier rustig & vredig. Maar dan zijn er de kapotgeschoten huizen en de lege panden.
HET monument
En HET monument, waaruit blijkt dat er in dit kleine dorp van achthonderd mensen tussen 1992 en 1995 maar liefst vijftig mensen vermoord zijn door Servische en Kroatische troepen.
Het kan niet anders; dit dorp ZUCHT nog steeds onder die moordpartijen.
Wat staat er op dit monument?
Ik benaderde Het BIH-Platform (Organisaties van burgers uit Bosnië -Herzegovina in Nederland) en kreeg snel dit antwoord van Dzevad Kuric:
Beste heer Ronald,
De betekenis van het opschrift is duidelijk als u de vertaling weet.
“BOSNO”
ZOLANG JE ZONEN BESTAAN
JE WIL VRIJ, TROTS EN FIER ZIJN
Om nooit te vergeten
Met vriendelijke groeten,
Dzevad Kuric
Tevens kreeg ik een terechtwijzing omdat ik bij mijn vragen had gerept over ‘de Joegoslavische burgeroorlog‘:
‘Voor uw informatie: In Bosnië is een agressieve oorlog van Servië -Montenegro en Croatië tegen staat B&H geweest en niet een burgeroorlog’.
Namen; namen......
Als je nog wat beter naar de grafsteen kijkt zie je dat boven de bloemen 44 namen staan.
Daaronder volgen zes namen van mensen, die bij de opening van het monument nog vermist waren.
Sommige namen komen drie maal voor (Hebibovic, Cišo en Masleša).
En dan is er nog de naam Macic. Die komt in totaal maar liefst negen maal voor.
Het kan bijna niet anders: Iedere familie in dit kleine dorpje telt slachtoffers.
Het dorp
Je kunt hier overigens uitstekend vakantie vieren. Je kunt kajakken of raften in de rivier,
Je kunt vliegvissen of mountainbiken, je kunt wandelen of zwemmen en er zijn in de omgeving genoeg kleine restaurantjes waar je visjes kunt eten.
Volgens Elmir Prevljak die hier in de buurt aan het Boracko-meer samen met zijn vrouw Goga Saric appartementen verhuurt Herzegovina Lodges zit er heel veel vis in de Neretva.
Hij is zelf een fervent visser en vertelt enthousiast over zijn vangsten.
Bijzonder lekker is volgens hem de Glavatica, een forel met een dikke onderlip.
Het dorpje Glavatičevo dankt aan deze vis overigens zijn naam.
Kapotgeschoten pand
Minaret achter muur
Huis aan rivier
Dorpsschool
Sportveld
Man op weg naar huis
Winkel
Rivier
Restaurant
Hangbrug
Mist & sneeuw
Als je verder de bergen inrijdt, kun je half mei nog in mist en sneeuw terechtkomen
5a. Een rustig ritje met historie
Als je van Kotor in Montenegro naar Vásárosbéc in het zuiden van Hongarije moet -en wie moet dat af en toe niet- , kan je het beste door Bosnië-Herzegovina rijden.
5. De schizofrenie van een nieuwe staat
Dat is een mooie, rustige route, die bijna kilometer na kilometer geschiedenis ademt. Je rijdt over een nieuwe weg richting Trebinje.
Een mooi bewaard stadje aan de “Verloren rivier” Trebisnjica. Als je aan een bosrand even stopt komt een man tevoorschijn die bessen heeft geplukt. Hij wil ze met alle plezier met ons delen.
Verloren Rivier
Je denkt Bosnië-Herzegovina te zijn binnengegaan, maar direct zijn er borden dat je hier bent in de Republika Srpska, de Servische deelrepubliek, die in twee grote delen vrijwel de helft van het grondoppervlak uitmaakt.
Soms is er een deel van zo'n bord weggehaald om de ‘schizofrene’’ situatie te symboliseren.
Verwarring
Het is een beetje verwarrend allemaal, want even verder kom je in de Federatie van Bosnië en Herzegovina en dan weer in Srpska.
Het land werd in 1992 onafhankelijk na een referendum, waaraan de Serviërs overigens uit protest niet meededen. Tot 1995 volgde een verschrikkelijke burgeroorlog waarbij vele duizenden slachtoffers (o,a. Srebrenica) vielen.
Na internationaal ingrijpen werd in 1995 het Verdrag van Dayton gesloten, waarbij Bosnië-Herzegovina volgens een soort raciale grens werd ingedeeld. (Rood is Srpska. In 1995 hoorde Montenegro nog bij Servië) Republika Srpska
Sarajevo
Halverwege kom je in Sarajevo. Ook die stad ademt intussen rust.