Jonassen & pasteuriseren

Ik schreef gisteren een stukje over de film Easy Rider en liet de song “Don’t bogart that joint my friend’’ horen. Hierin is de acteur Humphrey Bogart een werkwoord geworden. Het betekent zoiets als toe-eigenen en slaat op de wijze waarop hij zijn sigaretten rookte..
      Er is hier sprake van een eponiem. Een woord voor een begrip, een ding, een wetenschappelijke ontdekking, een gerecht, etc. dat is afgeleid van een persoon. Er zijn heel veel eponiemen; ook in het Nederlands. Maar het aantal werkwoorden is beperkt zoals ik merkte toen ik wat ging zoeken.

      In Duitsland spreekt men tegenwoordig van merkeln naar Angela Merkel. Het staat voor ‘’intellectueel treuzelen”.
In Nederland kennen we in dit verband belubberen -bewust niet goed informeren- naar Ruud Lubbers.
      En in Zweden is het werkwoord zlataner geijkt. Het betekent domineren en is afgeleid van de voetballer Zlatan Ibrahimovic.

      Het oudste voorbeeld is waarschijnlijk filibusteren. Dat is het extreem lang rekken van redevoeringen, met het doel de behandeling van een wetsvoorstel te blokkeren of minstens te vertragen.

      Het meest bekend: pasteuriseren naar de Franse scheikundige Louis Pasteur.

Andere voorbeelden die ik heb kunnen vinden zijn:

      Jonassen
Dit verwijst naar de profeet Jona die op een dag door een aantal zeelieden overboord werd gegooid.

      Onaneren
Volgens een bijbelverhaal was de zelfbevlekker Onan de tweede zoon van Juda en Sua

     Sonjabakkeren 
Een dieet volgen van Sonja Bakker

     Montignaccen
Een dieet volgen van Montignac

     Appelen
Een beetje aanklooien naar een uitspraak van Karel Appel

     Lynchen 
Hier komen diverse heren Lynch voor in aanmerking

     Boycotten
Afgeleid van kapitein James Boycott, rentmeester op een landgoed in Ierland, 

     Fletcheren
Het langdurig kauwen van voedsel. De methode is genoemd naar de Amerikaanse fabrikant  Horace Fletcher

Ach. U bent opgesloten. Maak er een spellettje van. En geef mij de voorbeelden door. 

Bogart-Bacall Syndroom

Overigens staat Humphrey Bogart ook model voor een ander eponiem: Het Bogart-Bacall syndroom.
      Lauren Bacall was zijn echtgenote en mede-filmster.  
Het syndroom verwijst naar de gevolgen van het geforceerd en voortdurend met een te lage stem praten, waardoor een slechte ademhaling ontstaat en de stembanden worden aangetast.