Stellingen betrokken; meningen gevormd

Ik heb de afgelopen dagen nogal wat reacties gehad op mijn stukje over Dyab Abou Jahjah. Al een paar voordat de aflevering van Zomergasten was uitgezonden; meer daarna. Het komt overeen met de hausse aan reacties in alle media. Veel mensen met een uitgesproken mening vooraf hebben naar die uitzending gekeken om hun gelijk te halen. De stellingen waren betrokken; de meningen gevormd.
      Natuurlijk ging het ook over presentator Thomas Erdbrink. Hij was na alle commotie vooraf enigszins opgefokt. Hij was ook geïnstrueerd om vooral kritisch te zijn. Toch deed hij het volgens mij heel behoorlijk. Hij had zich goed ingelezen, was dus goed voorbereid, bracht lijn in de avond en stelde goede beginvragen. Soms ging hij niet in op bepaalde antwoorden, omdat hij alweer bezig was om een volgende vraag te formuleren. Maar dat gebeurt heel veel op radio en t.v., vooral ook omdat vaak tevoren een vragenlijst wordt opgesteld, die dan ook keurig wordt afgedraaid.
      Erdbrink deed dat gelukkig niet. Maar het was duidelijk, dat hij nauwelijks routine heeft in dit soort live-gesprekken. Daarom was het misschien ook beter geweest om Jahjah later in de serie op te nemen en te beginnen met ‘’eenvoudiger’’ gasten. Hij had dan feed-back gekregen en zou wellicht meer zelfvertrouwen hebben gehad.

Samengevat geef ik hem een 7-

Diverse mensen vroegen ook, hoe het nu precies zat met die inval in onze radiostudio en met het televisiedebat, dat daarna volgde. Ik heb daar in 2009 al over geschreven en zal daarom deze stukjes herhalen.

Israël-Palestina; Emoties, dreigementen, lof en kritiek

Een stroom van publiciteit

Op 3, 10 en 17 oktober 1979 maakten Roel van Broekhoven en ik een serie programma’s over de positie van de Palestijnen in het Midden-Oosten. Roel ging met correspondent Gerard Jacobs naar Libanon en ik bezocht Israëli’s en Palestijnen in Israël, op de Westbank en in Gaza.
      Na de eerste uitzending, waarin ondermeer Palestijnen aan het woord kwamen die verklaringen aflegden over martelingen in Israëlische gevangenissen, kwam een stroom van publiciteit los.
      Tijdens de tweede uitzending drongen drie mannen de radiovilla van de VPRO binnen.Twee mannen vernielden in de studio met een schaar de uitzendband; een derde man hield ’de wacht’ bij de telefooncentrale. Later op de dag werd de verantwoordelijkheid opgeëist door de Joodse Defensie Liga ‘Nooit Meer’. De gebouwen van de VPRO moesten ontruimd worden vanwege bommeldingen.
      De publiciteitsstroom werd hierdoor nog veel meer versterkt. De telefoons stonden dagenlang roodgloeiend. In kranten en voor radio en T.V. verschenen commentaren en luisteraarsreacties. Discussies liepen hoog op.

Televisie-debat    

De VPRO ontving een overweldigende hoeveelheid brieven. Dat werd nog eens versterkt, nadat de VPRO-televisie besloot om zondags na de inval een rechtstreeks debat uit te zenden, waarbij de emoties hoog opliepen.    
      Dit debat stond onder leiding van Joop van Tijn. Andere deelnemers waren rabbijn Abraham Soetendorp van de Liberaal Joodse Gemeente, VPRO-commentator en publicist Anton Constandse, Ronnie Naftaniel van het Centrum voor Informatie en Documentatie Israel, Hans Knoop, public relations adviseur en ‘geestelijk vader‘van de Joodse Defensie Liga en Bert Vuijsje van de redactieraad van de Haagse Post.
      Ik deed ook mee.

Scala aan meningen  

De dagen daarna ontving ik nog meer post. Instemmende brieven, opbeurend; kritisch, soms antisemitisch, beschuldigend, dreigend, uitnodigend, cynisch, genuanceerd, wild, anoniem, vol lof en waardering; Kortom een uiterst uiteenlopend scala aan meningen en ideeën.
      Ik heb ‘t proberen te vergelijken met alle publiciteit, commentaren en discussies van de afgelopen weken, nadat Israël zijn acties in Gaza begonnen is.
      Eerlijk gezegd kan ik weinig verschil ontdekken. Vrijwel niemand, die ik las, zag of hoorde is onverschillig over dit conflict. Mensen, die in andere kwesties genuanceerd denken en verstandige meningen hebben, slaan vaak door.

Nederland & de wereld  

Ik heb de stellige indruk, dat de emoties in Nederland hoger oplopen dan bijvoorbeeld in andere Europese landen. Waarom dat zo is weet ik niet. Wel is het duidelijk, dat -getuige allerlei peilingen en onderzoeken- de sympathie in dit land voor Israël vergeleken met 1979 enorm is afgenomen.
      Toen reden ‘we’ nog rond met stickers: ‘Wij staan achter Israël’. Nu kun je zomaar meelopen in een demonstratie waar geroepen wordt:
      ‘Hamas Hamas, Hamas; Joden aan het gas’.
Laat er geen twijfel over bestaan: Ik vind dat verwerpelijk en verachtelijk. Maar waarom rabbijn Evers dat bij Pauw & Witteman een keer of tien meent te moeten herhalen, begrijp ik ook weer niet. Is hem kennelijk ingefluisterd.
      In het VPRO-radioarchief zijn de programma’s uit oktober 1979 verschenen. Ga hier naar toe om het allemaal nog eens te beluisteren. U kunt daar ook terecht voor reacties, commentaren, meningen en bijvoorbeeld de VPRO-discussie in de radiostaf.

Morgen krijgt u van mij een paar commentaren op de rechtstreekse televisie-uitzending.

Een verhit televisiedebat

We must rise from its ashes

Avraham Burg was in Nederland. Hij is auteur van het pas verschenen boek The Holocaust is over- We Must Rise From Its Ashes. Daarin schrijft hij ondermeer:
‘Als elke vijand het absolute kwaad is en elk conflict een oorlog op leven en dood - dan is alles in onze ogen gerechtvaardigd’.

Burg is een voormalig Israëlisch politicus. Hij heeft zes kinderen waarvan er momenteel twee in het leger zitten. Hij was ondermeer parlementsvoorzitter en lid van de Knesseth namens de Arbeiderspartij, was voorzitter van de Jewish Agency en de World Zionist Organisation en in 2000 een korte periode interim president van Israël.

Burg werd voor de Volkskrant geïnterviewd door Hella Rottenberg.  Dat gebeurde toen het jongste eenzijdig afgesloten bestand nog niet was afgekondigd.

  Natuurlijk vraagt zij zijn mening over het huidige conflict. Na wat aarzelingen zegt hij:

’Erger dan slecht. Deze oorlog is zinloos. Want waar staan we nadat de oorlog is beëindigd?
Als de oorlog zou leiden tot een nieuwe verhouding met de Palestijnen, een gesprek met Hamas, direct of indirect, één of andere vorm van dialoog, dan kan ik de prijs voor deze smerige oorlog accepteren. Maar als hij alleen een pauze brengt tot de volgende ronde, dan is dat onmogelijk‘.

Open gesprek  

Er moet volgens hem een open gesprek beginnen dat de weg opent naar vrede.
      ‘Aan een ronde tafel met de VS, Europa, Jordanië , Egypte, PLO, Hamas -jazeker, natuurlijk, ook Hamas- en Israël’
Burg is er met dit soort ideeën niet populairder op geworden in Israël. Hij noemt die reactie typisch Israëlisch:
      Op de boodschapper wordt karaktermoord gepleegd, zodat de boodschap er niet meer toe doet.
Toch is er volgens hem hoop. Hij wijst op enquêtes waaruit blijkt dat meer dan tachtig procent van de Joodse Israëli’s de oorlog tegen Gaza steunt, maar tegelijkertijd werd een enquête bekend, waarin een meerderheid van diezelfde bevolking meende dat de oorlog niet zal helpen om het conflict te beëindigen.

Het debat  

Gisteren beloofde ik u aandacht te besteden aan het VPRO-televisiedebat, dat plaatsvond nadat een radio-uitzending door leden van de Joodse Defensie Liga ruw werd onderbroken. (Media 40: Een Joodse aanslag in de studio).
     

Eén van de deelnemers was dr. Anton Constandse.
Journalist, schrijver, vrijdenker en commentator bij de VPRO-radio.

Een aimabele, belezen man.
     

Zijn ideeën over het Midden-Oosten kwamen overeen met die van Burg.

Maar er deden meer mensen aan het debat mee. Bert Vuijsje van de Haagse Post en ik, omdat ik de samensteller was van het gewraakte programma.
      Aan Joodse zijde deden mee Hans Knoop, ‘geestelijk vader’ van de Joodse Defensie Liga ‘Nooit meer’, Ronnie Naftaniel van het Centrum voor Documentatie en Informatie Israël en rabbijn Soetendorp. Voorzitter was Joop van Tijn. Constandse en ik werden natuurlijk uitgelokt.  Andersom gebeurde dat ook.      
De anders zo genuanceerde Anton raakte zeer geëmotioneerd en begon vergelijkingen te trekken met door Israëli's gehanteerde Nazi-methodes.
      Toen was natuurlijk de beer los. De gemoederen raakten verhit. Zeer emotionele discussies volgden. Op Constandse werd net als op Burg karaktermoord gepleegd. De boodschap van alles wat hij nog meer had gezegd viel in het niet.

Later heb ik het daar met Anton Constandse nog menigmaal over gehad. Zijn emoties waren in ieder geval oprecht.

Hij werd al op 7 oktober 1940 met 109 andere intellectuelen en vrijdenkers gegijzeld door de Duitsers, een represaille voor de internering van Duitsers in Nederlands-Indië . Hij werd overgebracht naar concentratiekamp Buchenwald en later ondermeer naar concentratiekamp Vught. Hij kwam vrij in oktober 1944.

Het televisiedebat kreeg in de publiciteit opnieuw veel aandacht. Ik heb twee recensies voor u geselecteerd.

De eerste is van Nico Scheepmaker in Vrij Nederland. Hij was zonder twijfel de beste televisie-recensent, die dit land gehad heeft. Daarnaast was hij columnist, auteur en sportcommentator.
      De tweede is van Arie Kuiper, destijds hoofdredacteur van weekblad De Tijd. Hij houdt een pleidooi voor de terugkeer van het rechtstreekse televisiedebat.

Vrij Nederland

De Tijd