Verbijstering in TBR-Inrichting


De laatste tijd wordt weer steeds vaker gesproken over het begrip TBS (Ter Beschikking gesteld).
      Staatssecretaris Teeven wil dat ernstige wetsovertreders en criminelen vaker TBS krijgen.
Nu kunnen potentiële kanshebbers weigeren om mee te werken aan psychologisch of psychiatrisch onderzoek, zodat ze alleen maar veroordeeld kunnen worden tot gevangenisstraf.
      Als de staatssecretaris zijn zin krijgt kan eerder onderzoek ook gebruikt worden bij het nemen van die beslissing.
En dat terwijl TBS’ers tegenwoordig steeds langer vastzitten en minder vaak met verlof mogen.
     
De voorstellen lijken er dus alleen maar op gebaseerd om psychiatrisch gestoorde criminelen langer vast te houden.


Vrijwel nooit komen die TBS’ers zelf aan het woord. Tot gisteravond.
      Toen begon bij de VPRO-T.V. de vijfdelige serie Langgestraft. 

Ton van der Graaf en ik lieten die mensen in 1978 al uitvoerig aan het woord in een serie radioprogramma’s voor de VPRO.
Wij verbleven een aantal weken in de zwaar bewaakte inrichting Veldzicht in Avereest (Overijssel).
      TBS heette in die dagen nog TBR.
Verder is er volgens mij niet zo veel veranderd. 
    


Wat zijn dat eigenlijk voor mensen?

Wie komen er voor in aanmerking?

Hoe ondergaan ze hun straf?

Wat vinden zij van de meningen in de maatschappij?

Denken zij -als ze vrijkomen- dat ze weer in de fout zullen gaan?

Komen zij in de verleiding als ze op verlof gaan?

Hoe is het om een dag met een permanente bewaker om je heen op bezoek te gaan bij dierbaren?

 

Radioarchief

Op de site van de het VPRO-radioarchief zijn een paar van die programma’s verschenen.
In deze uitzending kunt u luisteren naar vijf verhalen van TBR-gestelden.
      Schrijnende verhalen. Ongelooflijke verhalen. Verhalen vol agressie, nood, onbegrip en begrip, van trauma’s, wraakgevoelens, en meningen die door therapieën gevormd zijn.
      Luister er naar en u zult 33 jaar later nog steeds verbaasd zijn.
Wij waren dat tenminste wel. Verbaasd,  verward, verbijsterd. (Ton links)


                                       



HET VERHAAL VAN JAN


Hij is ongeveer 40 jaar. Heeft een aantal ernstige zedendelicten gepleegd. Zit al 15 jaar in de TBR.
      Jan ging in 1977 met proefverlof en werd na een dag opgepakt door de politie.
Opnieuw verdacht van een zedendelict.


Een fragment:


‘Ja. Ik was met verlof. Alleen. En toen… gebeurde er weer wat. In enkele tientallen seconden werd mijn hele verleden in vloeiende beelden voor me doorgetrokken.
      Kijk het toeval wilde dat er een vrouw bij betrokken was.
Persoonlijk had ik liever gehad dat het een auto was geweest.


Dat is toch geen toeval. Dat er een vrouw bij betrokken is?

'Een black-out hè . Je weet niet wat er gebeurt.
      Misschien was er wel een andere, een hogere macht bij betrokken, die een vrouw in het spel heeft gebracht.
En het eerste waar ze aan denken is: Oh ja dat zal wel weer zo’n vieze verkrachter zijn’.

 

HET VERHAAL VAN PAUL


Hij is ongeveer 3o jaar. Een pooier, die diverse keren grof geweld heeft gebruikt en een aantal inbraken op zijn naam heeft.
      Hij wil geen patiënt genoemd worden, want vindt zichzelf een gedetineerde.

 

Een fragment

'Dat predicaat TBR en alles wat mensen daar achter denken, dat is voor mij net iets teveel. Ik heb kunnen accepteren dat ik een straf kreeg en in een gevangenis terecht kwam.
      Daar word je op een bepaalde manier als mens behandeld en door de bewakers werkelijk geholpen.
Maar wanneer mensen van tevoren gaan zeggen: we gaan je helpen, dan moet je voorzichtig worden. Want wanneer ze je gaan helpen, gaat het fout. Ik vertaal helpen altijd door beïnvloeden.
      Helpen is zo’n wijdverbreid begrip hè . Ik vind, dat ik mezelf maar het beste kan helpen'.


Word je hier geholpen, denk je?


'Ik heb de opstelling dat ik alleen mezelf kan helpen.
      Kijk, iemand kan mij in een dusdanige situatie brengen, dat ik dingen ga doen vanuit een schijnaanpassing.
Dat ik dus iets ga doen om het niet erger te maken.
      Nou is schijnaanpassing natuurlijk ook een aanpassing, maar dat is het doel toch niet'.

 

HET VERHAAL VAN ROB


Hij is ongeveer 50 jaar. Academicus. Zit in de TBR wegens zware mishandeling. Was nooit eerder veroordeeld.
      Kreeg in eerste instantie een -vindt hijzelf- uitstekend vonnis: ‘Een jaartje tot rust komen in een psychiatrische inrichting’.
De officier van Justitie ging in hoger beroep en toen kreeg Rob TBR.


Een fragment:


Je zit hier maar hè . In een kamertje van twee bij drie meter.
      Je zit vast in een klem-situatie. Beroofd, berooid, je kunnt wel zeggen beroofbouwd. Uitgebuit door Justitie; nee verkracht door Justitie.


Je vindt het niet prettig hier?


Nee, dat kan je wel zeggen. Je zit hier maar. Af te wachten. Dag in, dag uit.
      Dit alles hier, deze chaos, dat is een gevolg van exogene depressies door de ruimtelijk situationele condities waarin ik verkeer’.
Ik stagneer. Het beklijft niet. Je komt niet verder. Iets in je doet het allemaal niet meer’.

 

HET VERHAAL VAN HANS


Hij is 26. Verslaafd aan harde drugs. Een serie overvallen achter de rug om aan geld te komen.

 

Een fragment:


'Hier houdt alles op. Ik ben wie ik ben en wil zo blijven, ondanks al die therapieën , die ze op je toepassen.
      Goed; ik ben een gebruiker, maar ik ben niet gevaarlijk. Niet voor mijn omgeving en niet voor mezelf.
En zelfs als ik mezelf dood zou willen spuiten is dat mijn eigen zaak.
     
Hier kan ik gewoon een joint roken. Je moet alleen zorgen dat ze je niet betrappen. Want dan ga je de isoleercel in. Daar heb ik al eens een week achter elkaar ingezeten.
     
En ja, wat doe je dan? Lezen. De Bijbel. Dat is het enige.
Voor ‘t eerst van mijn leven heb ik in dat boek zitten lezen.


Wie heeft hier de macht.


'De sociaal therapeuten hebben de macht. En die is vrijwel onbeperkt. Hun rapporten beslissen over jou.
      Of die TBR iedere keer weer verlengd wordt of niet.
Vorige week ben ik een dag vrij geweest met een bewaker achter me aan.
      Ik zei toen tegen die man dat ik even met m’n vrouw ging neuken. Nou dan blijft hij even beneden zitten.
‘t Is niet anders’.

 

HET VERHAAL VAN HENK


Hij is ongeveer 50 jaar. Heeft 29 veroordelingen achter de rug. Steeds voor diefstallen.
      Zat in totaal elf jaar in de gevangenis en alweer 15 jaar in de TBR.
Hij krijgt medicinale therapie en is daar erg tevreden over. Zat jarenlang in psycho-analyse.


Een fragment


Het duurt jaren voor je erdoor heen bent. Jaren voor je alles uitgedacht hebt.
     
Ik ben er dus achter gekomen dat ik op 11-jarige leeftijd gefrustreerd geraakt ben geworden.
Ja. Toen ben ik ziek geworden. Toen kwam ik in het Rijksopvoedingsgesticht en ben ik in observatie geweest.


Je bent dus eigenlijk in analyse met jezelf?


Precies. Ja . Zo is het. Maar met medicijnen. Medicinaal hè .
      Kijk. Je hebt natuurlijk wel eens van Freud gehoord?
Nou daar is het op gebaseerd. Alles op het seksuele. En dat gaat terug naar het geloof.
      Maar voordat je alles seksueel hebt uitgedokterd, maak je heel wat door.
Dat is een heel verhaal.

 

Boekje

 

 

 

Wij maakten er een aantal programma’s over, die veel aandacht trokken, grote publiciteit opleverden en politieke en maatschappelijke discussies losmaakten.
     Wij schreven er een boekje over dat binnen een week uitverkocht was.


Een paar persstemmen:


‘Een uitstekend initiatief van de VPRO. De gesprekken met verpleegden zijn onthullend en onthutsend’.  (Jacques van Veen in Het Parool).

‘Een uitstekende serie’ (Nol van Dijk in Algemeen Dagblad).

‘Een radioserie met vele schrijnende gegevens’ (Riet Diemer in Trouw).

‘Een unieke serie’ (Haarlems Dagblad).

‘Schrijnend zijn de gesprekken over seks’. (Joop van Schie in De Volkskrant).

‘De VPRO heeft een magnifieke serie samengesteld’
(Emmy van Overeem in NRC-Handelsblad.)