Tijd; Een verzinsel

(Door Peter Flik, photosooph te Hongarije)

Tijd is een verzinsel van de mens. Geen plant, dier of hemellichaam houdt zich er ooit mee bezig. Ik moet erbij zeggen dat ik dit in mijn eentje verzonnen heb, maar dat het verre van oorspronkelijk is. Dan had ik vroeger maar filosofie moeten studeren en zou kennis genomen hebben van inzichten die al heel lang geleden werden uitgedacht en opgeschreven. Maar nu in mijn eentje dus. En ik schrijf het nog met schroom op ook. Schroom omdat ik nu iets van mijzelf blootgeef dat kwetsbaar is; het kan zo bestreden worden. Dat mag best hoor, maar niet meteen.
      Tijd is dus een verzinsel, tijdsduur niet. Dat is een groot onderscheid. Zonder de mogelijkheid van tijdmeting, geen sport, geen ruimtereizen, geen zacht gekookte eieren! Tijdsduur is geen probleem, tijdstip wel. Iemand is lang geleden met het verzinsel begonnen, we weten niet wie het precies is maar als we die persoon vinden zwaait er nog echt wat. De consequenties zijn nogal dramatisch, Als er tijd bestaat volgt daar uit dat er dus een heden, een verleden en een toekomst is. Gebeurtenissen die nog moeten plaats vinden liggen in de toekomst, er zijn gebeurtenissen die zich in het nu afspelen en ook die zich hebben afgespeeld en in het verleden zijn terecht gekomen. En het is zo heel erg erg, dat iedereen in die constructie gelooft en als perfect waar beleeft.

      MAAR ER IS HELEMAAL GEEN NU. Zo die is eruit. Ik kwam daar achter toen ik een bezoek ging brengen aan het Dr. Neher laboratorium in Leidschendam. Een laboratorium waar men zich vooral met de tijd bezig houdt. Op weg daarheen in een Deux Chevaux, een auto die niet meer gemaakt werd toen (in het verleden !) maar waar ik wel in reed( in het nu). Doel van mijn bezoek was om te weten te komen wanneer nu eigenlijk NU was. Ik had de vraag verpakt in een sprekend voorbeeld. Een technicus stond me te woord. Ik zei tegen hem het volgende. Laten we eens kijken naar een zonnewijzer. Die werpt een streep op een schaal met tijden. Maar die streep heeft een zekere dikte! Wanneer is het dan het tijdstip dat wordt aangegeven.
      De technicus die al jaren met de tijd bezig was werd bloednerveus en stelde uiteindelijk voor om maar naar de directeur te gaan. Ook die wist zich met deze kwestie geen raad en kwam na een uur praten en denken tot de volgende suggestie. Zij waren slechts technici en konden alleen hun werk doen als ze konden rekenen op zekere aannames. De aanname bijvoorbeeld dat tijdstippen er wel zijn en dat er derhalve een nu bestaat. Zouden ze dat niet langer mogen doen, dan was hun werk zinloos en konden ze beter maar naar huis gaan. Ik moest dit soort vragen niet bij hen neerleggen, dan hoefden ze ook niet naar huis. Ik moest maar filosofen raadplegen, misschien kwam ik dan verder. Op de terugweg naar huis raakte ik in een moedeloze stemming, maar besloot wel dat ik me met deze materie moest blijven bezig houden. Die gelegenheid deed zich spoedig voor.

      We zijn in Thailand. Doel is Chiang Mai in het Noorden tegen de grens met Birma aan. Daar woont een bergvolk. Eigen taal, eigen cultuur, eigen eigenaardigheden. Al eeuwen verbouwden zij papavers. Van papavers werd opium gemaakt. Die opium gebruikten zij bij pijn en ziektebestrijding. Vermoedelijk hadden ze veel pijnen en ziektes, zo gaat dat nu eenmaal. Maar er kwamen uit de Golden Triangle ook handelaren hen op hun berg opzoeken om de opium op te kopen en die wisten daar in hun land wel weg mee. Er werd heroïne van gemaakt en dat bracht hen veel geld en ellende op. Het bergvolk had daar niks mee te maken. Zij leefden en konden bestaan. Wisten zij veel dat er ook nog zoiets bestond als de Oorlog tegen Drugs in de VS. Nee dat wisten zij niet. Pas toen, geheel illegaal, Amerikanen verkleed als toeristen hun gebied betraden en met vlammenwerpers hun papavervelden platbrandden wisten zij het. Hun bron van inkomsten vernietigd. Maar de Amerikanen waren sluw. Na de vernietiging stelden zij zich op als welzijnswerkers en haalden hen over om in plaats van papavers tomaten te gaan kweken.
      Nu als ik daar kom zie ik het debacle. Vroeger werd hun oogst opgehaald uit Birma, maar nu moeten zij hun opbrengsten op een lange bergweg naar beneden in de gloeiende zon naar de dichtstbijzijnde stad brengen. Op hun gammele voertuigen. Tomaten als halve puree beneden. De inkomsten in het dorp kelderden. Prostitutie werd een uitweg, heroïne was een andere uitweg. Misdaad kwam op.
      Ik ben daar een paar dagen en kom tot een ontdekking. ZIJ VAN HET BERGVOLK KENNEN GEEN TIJD. Horloges zijn er niet, de dagen van de week zijn er niet. Ze slapen als ze moe zijn, ze nemen een vrije dag als ze dat willen, elk besef van tijd ontbreekt. Sterker nog: ER IS GEEN TIJD. Vroeger, nu en later zijn één. Diep onder de indruk keer ik terug naar West Europa en vat mijn leventje met tijd, haast en alles er omheen weer op. Hoe je het ook went of keert: het dagelijkse bestaan is niet te rijmen met het besef dat tijd niet bestaat. Zeker niet als je bij de radio werkt. Deadlines, tijdseinen, afspraken, je kent het wel.

      Dan komt er nog een wending. Er gaan veel mensen in mijn directe omgeving dood. Verdriet, tranen, aanvaarding. Maar de vraag blijft knagen. WAAR ZIJN DIE MENSEN. Zijn die in het verleden beland en waar is dan dat verleden en waarom zijn zij niet meer te benaderen. Alleen denken biedt wat soelaas. Na heel veel jaren erover te hebben gepiekerd kom ik tot een overtuiging. Het ontbreken van TIJD en DE DOOD hebben met elkaar te maken. En tegelijkertijd nog een ander besef. De taal is zeer ontoereikend om tot inzicht te komen. Muziek geeft veel meer toegang tot het diepe inzicht dat er alleen eeuwigheid is. Eeuwigheid en niets anders. Daarin heeft alles een plaats. De doden zijn er nog altijd, alleen in een vorm waarin wij geen toegang meer hebben, maar zij BESTAAN. En: er is geen NU, er is geen Verleden en geen Toekomst. Er is alleen ZIJN. Alles is. Er is geen was.

Klik HIER voor alle Photosophieën