Kruidenbrouwsels voor een zieke man

   (Door Marga de Graaf, bibliothecaresse te Bellingwolde)

   Mijn man is ziek; zijn stem is van de één op de andere dag verdwenen.  Hij snottert, hoest en proest. En nee, de test wees uit dat het geen Corona is. Wel heeft hij een middeltje nodig om zijn keel te verzachten, “Heksje Wymeer,” hoor ik hem fluisteren.

   Of ik blij ben met deze bijnaam weet ik niet zo goed, maar als hij mij zo aanspreekt weet ik dat zijn hoop gevestigd is op mijn kruidenbrouwsels en dat de nood héél hoog is…..

   Zo vond hij het ook heel passend dat ik in de bibliotheek eens een tentoonstelling maakte over Heksen in Westerwolde. Ja, grappig - maar deze vrouwen eindigden op de brandstapel….

IN EUROPA

Tussen ca. 1450 en 1750 raasden de heksenvervolgingen door Europa. Het aantal slachtoffers wordt geschat op zo’n 30. tot 60.000, waarvan ongeveer 80% vrouwen. Het merendeel van de vrouwen dat werd beschuldigd van hekserij was relatief oud, arm en alleenstaand.
      Volgens de (veelal kerkelijke) autoriteiten hadden zij een ‘pact met de duivel’ gesloten. De meeste ‘heksen’ werden gemarteld tot ze hun schuld bekenden. Daarbij werden zij gedwongen om namen van andere ‘heksen’ te noemen. Zo ontstonden er massaprocessen, soms ook tegen kinderen en mannen. Als de ‘heksen’ de martelingen al overleefden, werden zij gewurgd of op de brandstapel gegooid.

IN WESTERWOLDE

De heksenvervolgingen ontstonden in het zuiden van Europa, maar verspreidden zich in rap tempo over het hele continent.
      Ten tijde van de heksenvervolgingen maakte het gebied Westerwolde geen deel uit van het gewest Stad en Lande (wat nu Groningen heet). Westerwolde was een ‘Generaliteitsland’: dit betekende dat het onder het directe gezag van de Staten-Generaal viel.
      De machtigste persoon in Westerwolde was de drost. Die huisde op de Wedderborg (ook wel Burcht Wedde genoemd). onder zijn toeziend oog, begonnen in mei 1587 de gruwelijke heksenvervolgingen van Westerwolde.

Burcht Wedde

De Waterproef

Er werden in mei 1587 drie vrouwen beschuldigd van hekserij. Zij werden onderworpen aan de ‘waterproef’: de vrouwen werden met handen en voeten vastgebonden en in het water gegooid. Omdat zij bleven drijven, werden ze schuldig bevonden. Vervolgens werden de vrouwen twee dagen lang gemarteld door de beul van Farmsum. Uiteindelijk werden zij op 13 mei openbaar verbrand op de Geeselberg bij Wedde.

Geeselberg

De eerste vervolging werd al snel gevolgd door een tweede, waar vier mensen het leven lieten. Tussen 11 en 27 september 1589 werden twaalf personen vermoord, waaronder nu ook twee mannen.

(Elly en Willy maken de tentoonstelling)

Het proces van Alke & Hemcke

Daarna leek de rust terug te keren in Westerwolde. Toch was het acht jaar na de laatste verbrandingen opnieuw mis. In 1596 werd het kind van de pastoor van Blijham ziek na het eten van een appel. De appel zou zijn vergiftigd en dat kon alleen maar hekserij zijn.
      De 80-jarige weduwe Alke Engels werd beschuldigd de appel te hebben gegeven. Zij paste perfect in het plaatje van heks: oud, alleen, arm. Ze werd samen met haar zus en nog een andere vrouw gearresteerd en gemarteld bij het verhoor in de kerkers van de Wedderborg.

      Tijdens dit proces wees Alke Engels naar de veel jongere en rijkere Hemcke Aldericks. Volgens Alke had Hemcke haar de appel gegeven en deed ook zij aan hekserij. Alke Engels werd verbrand.
      Intussen werd Hemcke Aldericks opgepakt voor verhoor. Ook zij deed na de martelingen haar bekentenis en vertelde dat zij samen met andere vrouwen danste in het holst van de nacht en dat zij zich inliet met de duivel. Toch werd Hemcke Aldericks niet verbrand. Haar man kon de enorm hoge geldboete van 600 daalders betalen.

Na haar vrijlating trok Hemcke Aldericks haar bekentenis in. Haar man diende een officiële aanklacht in tegen de drost bij de Hoofdmannenkamer van het gewest Stad en Lande. Die kamer verwees de partijen echter naar de Staten-Generaal. In 1601 kwam de uiteindelijke uitspraak: Hemcke en haar man verloren de rechtszaak en moesten uiteindelijk voor het gehele proces betalen.

https://www.deverhalenvangroningen.nl/alle-verhalen/de-heksenverbrandingen-te-westerwolde

Blij dat ik in 2021 leef….en mijn man ook.

Klik HIER voor alle biebverhalen