GEO-TRIVIA 25: Schier-Enclave of -Exclave?
Gezocht: Orthodoxe rechtlijnigheid in Cartografie
Gevonden: Point Roberts VS/Canada
In februari 2013 schreef ik daar het volgend stukje over:
Starre rechtlijnigheid
Ik heb een fascinerend voorbeeld van starre rechtlijnigheid gevonden.
Kijk eens naar dit rode rondje.
Een schiereilandje onder Vancouver in Canada. Point Roberts.
Op het zuidelijk puntje van dit schiereiland bevindt zich de grens Canada-Verenigde Staten.
Dat komt zo.
Verdrag van Parijs
In 1783 werd bij het Verdrag van Parijs de grens getrokken tussen de VS en vier toenmalige Britse kolonieën die verenigd waren in de Confederatie van Canadese staten.
De grens werd langs een liniaal getrokken op de 49ste breedtegraad.
Een uitzondering werd gemaakt voor Vancouver Eiland, maar niet voor Point Roberts.
Vandaar die merkwaardige grens waar het er zo uitziet.
De grens
De tekst
Schierenclaves
Hoe noem je in de aardrijkskunde dit zuidelijk deel van Point Roberts?
Dan moeten we naar geografen en cartografen, die definities hebben gegeven voor enclaves & exclaves en voor diverse variëteiten daarop. Enclaves zijn dan meestal gebieden die geheel door één ander land worden omgeven, maar niet bij dat land horen. Exclaves zijn vaak gebieden die door één of twee andere landen worden omgeven, maar ook door zee.
Zuidelijk Point Roberts is vanuit de V.S. over land alleen te bereiken via Canada.
In die zin zou je het een exclave kunnen noemen. In Wikipedia heet het echter -in het Engels- een pene-enclave een begrip dat Rolf Weijburg (Te Gast 36) vertaalt met het mooie woord schier-enclave. Rolf is kunstenaar en maker van zeer bijzondere atlassen (HIER) en schrijft mij het volgende:
‘’Point Roberts is wat mij betreft geen pene-enclave (vertaal als schier-enclave). Pene-enclaves zijn, mijns inziens, bijna-enclaves die via een hele nauwe corridor of zelfs één enkel punt met het"moederland" verbonden zijn en dus, net zoals schier-eilanden (peninsulas) eigenlijk geen eilanden zijn, eigenlijk geen enclaves zijn.
In die zin is Point Roberts geen pene-enclave.
In wezen is het zelfs helemaal geen enclave, omdat het niet een territoir van land A is dat omsloten wordt door land B. Het is slechts een stukje land dat grenst aan een ander land en gescheiden wordt van het moederland door water. Je zou het wel een exclave kunnen noemen, net als bijvoorbeeld Melilla en Ceuta, Spaanse gebieden die door Marokko worden omgeven. Maar dan nog.
Deze gebieden zijn klein, maar hoe groot moet het worden voordat we er niet meer over peinzen om ze nog en- of exclave te noemen? Kijk eens naar ons eigen Zeeuws Vlaanderen of, dichter bij Point Roberts, het noordelijk deel van Michigan. Indonesisch Kalimantan, Irian Jaya, Noord Ierland, het Europese deel van Turkije, Sarawak en Sabah? Niemand noemt dat enclaves of exclaves.
En hoe groot moet het "scheidingswater" dan zijn? Is de Sinai een Egyptische exclave? Noord Gambia een exclave van Zuid Gambia (of andersom?).
Ach, zomaar wat overdenkingen‘’.
Nu ik dit stukje gelezen heb, bedenk ik dat Zeeuws-Vlaanderen DE ideale schier-exclave is. Ooit kon je daar over land vanuit Nederland alleen via België komen.
Maar sinds de openstelling van de Westerscheldetunnel is dit afgescheiden stuk Nederland een zuivere ’pene-exclave’ geworden.
Klik HIER voor alle Geo-Trivia