Giftig & Explosief
(Door Rolf Weijburg)
Het was 8 november 1798 toen het Britse schip Snow Hunter op weg vanuit Nieuw Zeeland naar China in de centrale Grote Oceaan op een onbekend klein eiland stuitte. Geen enkele Europese zeevaarder had het eiland tot die tijd nog gezien, de regio werd gemeden omdat er geruchten gingen over het bestaan van een eiland waar piraten hun toevlucht namen.
Toch voer de kapitein, John Fearn, tot vlak voor de kust. Onder de palmbomen waren huizen zichtbaar. Achter de branding schitterden witte 
stranden. Het hele eiland zag er diep groen uit en liep vanaf de kust geleidelijk omhoog naar een afgevlakt plateau van zo’n 70 meter hoog.
Bij het zien van het vreemde schip peddelden talloze eilandbewoners in grote kano’s de branding door totdat ze vlakbij waren en de witte mannen met gezang en gejuich konden verwelkomen. Geen van de eilanders kwam aan boord en Fearn verbood, waarschijnlijk vanwege de piratengeruchten, zijn bemanning om het eiland te bezoeken. Ook Fearn zelf ging niet aan land, noch claimde hij het eiland in naam van de Britse Kroon, of plantte er een Union Jack. Fearn vertrok.
De kapitein was echter zo onder de indruk van de aanblik van het eiland en het welkom dat hij er had gekregen, dat hij het Pleasant Island noemde.
Zo verscheen het later ook enige tijd op de kaarten, Pleasant Island, een klein eiland van krap 21 km2, eenzaam midden in de Pacific, net onder de evenaar.
Pleasant Map
Weinig pleasant
Hoewel van de vroege geschiedenis van Pleasant Island weinig bekend is - zo is bijvoorbeeld onbekend vanwaar de oorspronkelijke bevolking afkomstig is, de eilandbewoners spreken een taal die nauwelijks enige overeenkomst vertoont met de talen die op de omringende eilandgroepen worden gesproken –, is de latere geschiedenis van Pleasant Island weinig pleasant.
Op het eiland leefden 12 verschillende stammen, die elk hun eigen cultuur koesterden. Niet zelden leidde dat tot conflicten die nogal eens uit de hand liepen, met doden tot gevolg.
In de eerste helft van de 19e eeuw werd de eilandbevolking van hooguit 6000 zielen uitgebreid met Europeanen – veel Duitsers - die zich er vestigden, cacaoplantages stichtten en kopra oogstten. De kusten werden intussen bevolkt door een flinke hoeveelheid Britse convicts, bevrijde of gevluchte veroordeelden, die de stranden onveilig maakten en de lokale bevolking aanvielen.
De sfeer op het eiland was giftig en explosief. De eilandbewoners voelden de vijandigheid van convicts en kolonisten, maar ook van de andere stammen en zochten steeds vaker hun toevlucht tot de alcohol die ze, net als wapens, van de westerlingen kregen in ruil voor diensten en producten. In de tweede helft van de 19e eeuw was Pleasant Island weggezakt in lethargie. De bevolking verkeerde in een soort permanente dronkenschap, er werd nog nauwelijks verbouwd, geoogst of gevist. Het traditionele leven was totaal ontwricht, terwijl bijna iedere man in het bezit was van een vuurwapen.
Dat kon niet lang goed gaan natuurlijk.
Koning Auweyida 
(Koning Auweyida (met hoge hoed) en gevolg.
Huwelijk
Tijdens een belangrijke huwelijksviering in 1878 die werd bijgewoond door leden en chiefs van alle stammen en de toenmalige koning Auweyida, ontstond er een ruzie over notabene de juiste etiquette die bij een huwelijk in acht genomen moest worden. Iemand trok een pistool en schoot een lokale chief dood. Oude tribale wonden openden acuut en de viering werd een veldslag die in een burgeroorlog veranderde die 10 jaar duurde.
Niemand greep in terwijl de eilandbevolking zichzelf in een eindeloze geweldsspiraal uitmoordde. Geen van de twaalf stammen durfde het aan om de strijdbijl als eerste te begraven.
Duitsland
Pas in 1888 toen de Duitsers, onder grote druk van de Duitse kolonisten, het eiland annexeerden en alcohol en vuurwapens verboden, kwam er verandering.
Duitse militairen kwamen aan land en eisten dat als niet iedereen zijn wapens inleverde alle 12 stamhoofden zouden worden geëxecuteerd. Dat hielp. In één dag werden 765 wapens en enkele duizenden kogels in beslag genomen.
Bijna 60% van de bevolking had de afgelopen 10 jaar het leven gelaten.
De nieuwe Duitse machthebbers, bewust van het feit dat Pleasant Island alles behalve pleasant was, gaven het eiland zijn oorspronkelijke lokale naam terug: Nauru, ofwel Anaoero, Nauruaans voor “Ik ga naar het strand”.
Maar ook deze, op het oog onschuldige, benaming zou weinig goeds brengen.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Rolf Weijburg's Atlas van de 25 kleinste landen in de wereld
Klik HIER voor alle afleveringen
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------