Jubileum met ondertoon
Dat was een bijzondere bijeenkomst deze week in de villa van de VPRO in Hilversum. Twee oud-radiocollega’s van mij vierden daar hun 25-jarig jubileum. Dini Bangma en Ger Jochems. Het was bomvol. Een soort reünie van werkenden en gepensioneerden, die elkaar soms heel lang niet gezien hadden.
En toch was er een ondertoon van onrust & onbehagen.
Op maandag 3 juni namelijk tussen tien en twaalf uur krijgen medewerkers per e-mail te horen of ze bij een komende reorganisatie worden betrokken. Bij de VPRO verdwijnen door de bezuinigingen 61 full-time arbeidsplaatsen.
Dat betekent ontslag voor zo’n 80 tot 90 mensen. Ik hoorde dat de klappen vooral bij de radio zullen vallen. Leidinggevenden hebben al een training gehad om de slechtnieuws gesprekken te voeren.
De jubilarissen werden echter gewoon in een bankje gezet om het samenzijn met verve & reserve te ondergaan. Er werden radiofragmenten herhaald, oude foto's geprojecteerd en er waren feestelijke toespraken.
Ik mocht iets tegen Ger Jochems zeggen. Dat ging -ik hou me niet altijd aan de uitgeschreven tekst- ongeveer zo:
Scherp & alert
Op vrijdag 15 maart 1985 schreef ik na afloop van de radio-uitzending van Het Gebouw in een dagboekje de volgende passage:
Ger Jochems heeft zich ontwikkeld tot een bekwaam interviewer. Hij bereidt zich goed voor, luistert scherp, reageert alert en stelt de juiste vragen. Hij is een -tachtiger jaren woord- kanjer.
Ik geloof niet dat ik hem dat destijds gezegd heb. Zeker niet in die bewoordingen. Dus 28 jaar later moet het er maar uit. Je bent nu te oud om nog kapsones te krijgen.
In die tijd werd het Nederlands ook verrijkt met een nieuw woord en een nieuwe gevleugelde uitdrukking.
Het woord was Belmemo; de leus: Bellen Jochems.
In de aanloop en voorbereiding van de Gebouwuitzendingen belde Ger namelijk erg veel. Langdurig en vasthoudend.
Vaak legde hij dan de telefoon neer en zei: ‘’Hij weet meer of hij liegt of hier zit meer achter. Maar ik hou hem vast‘’.
Soms ging dat over onderwerpen waarvan ik dacht:
‘Ger, is dat nou wel al die moeite en al die opwinding waard?’
Vaak konden we er ook niets mee. Hoewel…
Ik besloot toen een keer om een tekst voor Cor Galis te schrijven, waarbij Cor de opdracht gaf aan Ger om iets tot op het bot uit te zoeken. Dat ging in de meester- knecht rol.
Cor zei: Bellen Jochems, bellen nu.
En Ger moest het gesprek beginnen met:
Ik moet u bellen van meneer Galis.
Ger wilde dat laatste nog wel eens vergeten. Zogenaamd per ongeluk.
Dat was dus niet goed en dan moest het over.
Dat vond hij niet altijd leuk om het maar zacht uit te drukken.
Het werd een populair onderdeel van Het Gebouw.
Soms belden er mensen met de vraag of de belmemo al geweest was.
Hoe kwam Ger bij de VPRO? Kijk even naar deze foto.
Een Pershing raket van tien meter zestig wordt geplaatst in de tuin van de VPRO-villa van Jan Haasbroek aan de 's Gravelandseweg. Geplaatst in de NRC en geschreven door Ger Jochems.
Februari 1983.
In Nederland moeten Pershing II en kruisraketten geplaatst worden. In Amsterdam was daar al eens grootscheeps tegen geprotesteerd, later dat jaar zou in Den Haag een nog grotere demonstratie gehouden worden.
Er waren toen geruchten, dat die raketten al in Nederland aanwezig waren.
Wij zijn nog C-Omroep en maken een aantal programma’s onder het motto
‘En dan nu de toekomst’.
Ton van der Graaf verzint het plan om een Pershing raket en twee kruisraketten te laten namaken van polyester.
We huren een truck met oplegger en gaan met die raketten door Nederland rijden. We gaan naar kazernes en luchtmachtbases. Ede, Soesterberg, Leeuwarden. ''Wij komen de kruisraketten brengen''.
We rijden rondjes om de kerk in dorpen en steden en om de Dam in Amsterdamin. ''Oh'', zeggen de mensen. ''Zijn dat nou die kruisraketten''.
Beetje lauw allemaal. Maar ook veelbetekenend.
Veel mensen op de been bij demonstraties maar nog veel meer mensen interesseerde het niets.
Ger Jochems volgt die tocht voor de NRC en denkt:
''Bij zo’n omroep wil ik wel werken''.
Die mogelijkheden komen er als wij in 1984 B-Omroep worden.
Ger komt bij Het Gebouw en maakt samen met Cees Grimbergen een paar programma’s voor Het Spoor Terug. Onder andere over FastFood.
En wie treffen we in die serie aan?
Een studente. We noemen haar Dini. Ze is verslaafd aan hamburgers en vette sausen en vertelt daar uiterst smerig maar ook smakelijk over. En kijk eens naar haar. Mooi figuur toch voor een fastfood junk!
En hier zien we dus een link tussen de twee jubilarissen, die elkaar toen volgens mij voor het eerst ontmoetten. Beiden waren natuurlijk nog niet in vaste dienst.
Dat gebeurde pas in 1988.
Ger en ik gingen toen -om in zijn specifieke jargon te blijven- een bakkie doen en hadden een gesprek over de toekomst.
Ik zei toen ergens: ‘Ger! Je zou hier nog wel eens een jubileum kunnen vieren’.
Hij keek mij toen aan en zei weer in dat jargon.
‘’Hoe je gedeisd zeg. Sodemieter op’.
Tja.
‘Maar wat ga je dan hierna doen Ger.
Je hebt al bij de NRC gewerkt en nu ben je in dienst van de VPRO.
De beste krant en de beste omroep van dit land.
Alles wat je hierna in de journalistiek gaat doet is minder’.
‘Verrek, zou je echt denken?’
Die term kende ik al van Ger. Ik zal het vertellen, want het is geen geheim meer.
In 1987 gingen we in het kader van zomerprogramma’s met luisteraars in bussen naar het Oostblok. Henk van Hoorn ging niet mee. Hij sprak namelijk toen de memorabele woorden. ’Ik ga niet , want ik ben vorig jaar al naar Egypte geweest’.
Ger, Ton en ik gingen naar Hongarije en Roemenie. Klaas Vos was reisleider.
In Cluj op een camping gebeurde het.
Ger was er niet zo bij met zijn gedachten. Dat was niet zo gek want het waren verwarrende tijden. Ceaucescu was nog aan de macht, de repressie was enorm, mensen mochten niet met ons praten en we werden voortdurend heel openlijk achtervolgd door de Securitate, de geheime dienst.
Opnames werden gemaakt in tenten en bandjes werden verstopt in het chemisch toilet van de bus. In de winkels lagen vooral beschimmelde spullen.
Ger zei toen: ‘Ik weet niet wat ik heb, maar het gaat allemaal niet zoals ik wil. Ik ben er niet bij met mijn gedachten’.
Kwam dat door die Roemeense toestanden?
Welnee.
‘Weet je het echt niet Ger?’
‘’Wat moet ik dan weten?’
‘Ger. Je bent verliefd‘’.
Hij keek mij toen verbaasd aan en zei weer ‘Verrek. Zou je echt denken?’
Een zekere naïviteit? Misschien.
We gaan naar de Marathoninterviews. 3 januari 1992.
Ger heeft het in zijn hoofd gehaald om mr. G. B. J. Hiltermann te vragen. En Mr. Gustavo Bernardo José wilde wel. Hij vond het een soort erkenning om nu eens voor de VPRO te mogen spreken, want hij was in onze kringen altijd neergezet als een rechts populistische tegenhanger van Anton Constandse.
Wij hadden er vrij lang van tevoren over gesproken. Waarom die man zo’n podium geven. Ik bedoel: Ger met Vincent Icke dat wil wel maar hoe moet je Hiltermann vijf uur lang interviewen? Te agressief werkt tegen je en te lief ook.
Ik heb ’t nog eens beluisterd en het is een interessant en onderhoudend gesprek. Juist door de rol van Ger, die zich niet laat afbluffen. Én door het één en ander te relativeren.
Als Hiltermann bijvoorbeeld spreekt over de CUBA-crisis en over Fidel Castro , zegt Ger: ‘Zullen we nog maar een bakkie doen’.
En als Hiltermann, die toch hoofdredacteur was geweest van Elsevier en de Haagse Post zegt dat Zuid-Afrika er beter aan had gedaan om een blank Bantoestan -een blank thuisland dus- te vestigen is dat dankbare onzin om tegen in te gaan. Inkoppertje.
Maar de beste tijd had Ger volgens mij op Radio V. Het programma De Vrolijke Wetenschap. Debat op universiteiten met wetenschappers en met studenten in de zaal. Groningen, Leiden, Utrecht, Amsterdam in mijn herinnering.
Ik ben wel eens mee geweest en was dan echt onder de indruk. Van de hele entourage, de belangstelling, maar vooral van de manier waarop Ger die gesprekken leidde.
Hier was niet alleen een interviewer bezig, maar een gespreksleider die zich weer voortreffelijk had voorbereid en die lang niet altijd eenvoudige onderwerpen tot in details beheerste.
Ger je bent nog steeds een kanjer.
