IN DE ACHTTIENDE EEUW
De lezer oordeele thans, uit deze beschrijving, uit al de bijzonderheden, die ik aangevoerd heb, en uit de vergelijking van dit stuk met eenige anderen van den zelfden aard, of ik dit kunststuk niet te regt een volledig hemelsgestel genoemd heb.
(prof. J.H. van Swinden, plm 1780)
Oer oer grootvader Derk Derks Flik
(Door Peter Flik, photosooph te Hongarije)
Een paar eeuwen terugkijken, daar ben ik nu via vele zijwegen in terechtgekomen. De liefde voor geschiedenis werd al vroeg verpest. De neus, heette hij. Leraar op de middelbare school in ’s Hertogenbosch. Hij was gewend om in vijf jaar de geschiedenis van Nederland en de wereld aan de leerlingen door te geven. Maar dan via de lineaire methode. In de eerste klas van die middelbare school begon hij ongeveer bij de hunebedden en deed er vijf jaar over om bij wo2 uit te komen. Ik viel heel vaak in slaap en moest dan op de gang gaan staan. Ik keerde me van dat vak af en werd pas weer wakker in negentientachtig. Op reis met Chiel Kiel, historicus, door Albanië. Bevlogen en goed vertelde verhalen stroomden uit zijn brein. Bloedwraak, adembenemende uitzichten op landschappen en tijd. Diep onder de indruk was ik en vooral op het moment dat hij de touringcar liet stoppen bij een kleine vallei. Hij rende het land in en schreeuwde dat wij hem moesten volgen. Daar lagen diverse graven en hij riep uit dat dit de vondst van de eeuw ging worden. In alle literatuur wordt beschreven dat dit soort graven alleen in Iran voorkomen. Maar hier zie je het bewijs dat ze ook in Albanië aanwezig zijn. De Nobelprijs ligt op de loer voor me, bracht hij uit.
Vanaf dat moment was ik verloren en ging me verdiepen in vervlogen jaren, vervlogen gedachtes en vervlogen muziek.
Er gaat een telefoon op een raar tijdstip. Dan weet ik dat het Valentijn, mijn zoon, is. Hij moet naar Genua, is de boodschap. Een verre voorvader, die schipper was, is daar met man en muis vergaan in de vorige eeuw. Hij zal historische kranten raadplegen en dan moesten we maar gaan. Hij kent mij en weet dat ik snel besmet wordt door onmogelijke situties, er helemaal in op ga en tevreden ben met niks. Niks is ongevaarlijk en Iets kan ook wel eens onheil inhouden. Het is een beetje een korte omschrijving van een levenshouding. Een levenshouding die ik blijkbaar via genen of gelul heb overgebracht. De reis naar Genua heeft nooit plaats gevonden, maar de belangstelling was goed tot leven gekomen.
Ik wist dat ik een neef Gert b had die zich wel eens verdiepte in de genealogie en vroeg hem of hij de stamboom van mijn vaders kant wilde samenstellen. Er volgen allerlei briefwisselingen, maar er doet zich een gebeurtenis voor die van de grote weg afleiden….
Er is weer eens iemand dood in Nederland en ik zoek meteen mijn begrafenisschoenen alsmede een somber colbert. Vliegtuig uit Budapest naar Rotterdam besteld en een kleine tournee staat weer voor de deur. Je wilt iedereen zien, maar dat gaat niet. Het zijn er te veel. Ik bel Dini in Friesland. Zij is een vrouw met wonderbaarlijke eigenschappen en zeker in tijden van stress een baken in de Waddenzee van verdriet. De ontvangst is hartelijk en de halfonthouders gedragen zich netjes en vergeten weinig. Zij heeft een plan. Als we nu de volgende morgen naar Franeker gaan en we gaan daar eens het planetarium van Eise Eisinga bezoeken.
Planetarium Franeker
Ik was daar ooit als kind een keer geweest, maar was wel het meeste vergeten. De dood kan het beste worden begrepen als men de hemel aanschouwt, dit soort gedachtes.
Het planetarium heeft Eise gebouwd rond 1780 in zijn eigen kleine huiskamer. Was een eenvoudige wolverver en had geen boeken gelezen of bestudeerd over astronomie. Had alles zelf uitgedacht en aangebracht in die woonkamer. En nu na meer dan 250 jaar werkt alles nog exact: zonsop-en ondergangen, verschijningen van de maan en de toen bekende planeten.
Het bezoek verplettert me. Geen Jeroen Bosch toestanden met nachtelijke timeslots. Nee, met veertien mensen in die huiskamer ademloos luisteren naar een kundige gids. De kamer is al die eeuwen perfect bijgehouden, de kleuren zien er uit alsof ze een week van te voren zijn aangebracht.
En dit zal ik nooit meer vergeten:
Omdat Eise in dat huis woonde moest hij natuurlijk met zijn vrouw overleggen of dat allemaal kon in die ene kamer. Haar reactie was voor die tijd ongewoon. Zij stond het toe, mits de gewichten die het hele zaakje draaiende zouden houden niet in de bedstee hingen.
En: ze gaf Eise zeven jaar om dit te realiseren, daarna moest het klaar zijn. Dolle Mina was nog eeuwen verder….
Eenmaal thuis bestel ik meteen een tweedehands exemplaar van een in 1994 door uitgeverij van Wijnen in Franeker uitgegeven boek over dit planetarium met herdrukken van reeds in 1780 geschreven manuscripten van onder andere J.H. van Swinden. Ik hoor de telefoon niet meer, de televisie niet en veel gewone gesprekken ontgaan me. Ik bevind me op het einde van de achttiende eeuw en daar moet iedereen het mee doen.
Maar zoals U al vermoedt: wel neem ik de telefoon aan als zoon Valentijn belt. Het oproepsignaal is niet anders dan bij anderen die bellen. Maar als hij belt hoor ik dat. Dit is een weergave van het soort gesprek.
Ik: Zijn er soms doden?
Hij: Alleen maar, iedereen is dood.
Ik: Waar moeten we heen?
Hij: Naar het Skagerrak.
Ik: Dat ligt op zee.
Hij: De zoon van Derk Derks Flik is daar omgekomen in de negentiende eeuw.
Ik: Wat kunnen wij nog doen?
Hij: Daar zijn.
Het wordt tijd om neef Gert te raadplegen. Hij stuurt me stambomen die niet meer door de printer komen. Flikken waren zeevaarders dat is duidelijk. Omdat tot heel ver terug scheepsreizen en bemanningen geregistreerd werden kan Gert terug gaan tot 1682. Oer oer grootvader Derk Derks Flik had diverse zonen die allemaal op zee zijn omgekomen.
Ze komen allemaal uit Veendam. Ik ben daar jaren geleden wel eens geweest omdat ik een verkeerde bus nam uit Groningen. Voelde me er niet op mijn gemak. Ik dacht toen dat het de aanblik was van de snackbar PLAN OOST. Nu weet ik dat het anders moet hebben gelegen.
uit de Flik stamboom
--------------------------------
1 – Derk Derks Flik 1766 – 1848
2 – zoon: Derk Derks Flik de Jonge 1796 - < 1838
3 – zoon: Jan Derks Flik 1803 - > 1861
4 - neef: Derk Jacobs Flik 1771 – 1842
5 – zoon (een stamvader): Jacob Derks Flik 1814 – 1855
6 – Derk Derks Flik (1826 - ?) zoon van (2)
7 – Hindrik Flik zoon van (5)
Schepen:
http://www.marhisdata.nl/main.php?to_page=zoeken
Jonge Derk, Smak bouw: 27/3/1805, eign. Derk Derks Flik (1), prijs NLG 2900.-, 29 lasten lading
http://www.marhisdata.nl/main.php?to_page=schip&id=11354
Vrouw Ika Tjalk bouw:1809? eign. Derk Jacobs Flik (4), zeil vrachtschip, prijs NLG 1380.-, 18 lasten lading
http://www.marhisdata.nl/main.php?to_page=schip&id=11010
Goede Hoop, Kof bouw: 1816 eign. Giezen en Derk Derks Flik (1) , zeil-vracht-schip
http://www.marhisdata.nl/main.php?to_page=schip&id=12329
Twee Gebroeders (DE) Kof bouw: 19/2/1824 eign. Derk Derks Flik de Jonge (2), zeil-vracht-schip, 22 meter
http://www.marhisdata.nl/main.php?to_page=schip&id=10534
Johanna Hillegonda Smak, 2 mast bouw: 1827 eign. Jan Derks Flik, zeil vrachtschip, 20 meter, 33 lasten lading
http://www.marhisdata.nl/main.php?to_page=schip&id=10035
Vrouw Johanna Kof bouw: 1836 eign. 5 pers. waaronder Derk Derks Flik (1), 21.7 meter, 53 lasten lading
http://www.marhisdata.nl/main.php?to_page=schip&id=9875
Monsterrollen
http://www.noordelijkscheepvaartmuseum.nl/nl/collectie-en-onderzoek/onderzoek/monsterrollen
# datum schip bemanning
1815-99 5 jun Jonge Derk 1 (kapitein) 2 (kok) (18), 3 (scheepsjongen, 11jaar), Klaassens en de Wit (matroos)
1818-16 14 feb Goede Hoop 1 (schipper), 2 (kok), 3 (scheepsjongen), Klaassens en de Wit (matroos)
1819-27 6 feb Goede Hoop 1 (schipper), 2 (kok), 3 (matroos), + Gort + de Wit
1820-16 26 feb Goede Hoop 1 (schipper), 2 (kok), 3 (stuurman), + Zeven + de Wit
1821-12 15 feb Goede Hoop 1 (schipper), 2 (stuurman), 3 (lichtmatroos), + Huisman + Jonker (kok)
1822-41 2 mrt Goede Hoop 1 (schipper), 2 (stuurman), 3 (lichtmatroos), + Huisman + Jonker (kok)
1823-47 7 mrt Goede Hoop 1 (schipper), 3 (lichtmatroos), + Lever (stuurman), + Eikenberg (kok) + Zeven
1823-48 7 mrt Neptunis 2 (schipper) + Mulder (stuurman) + Jonker (kok) + Knoop + Dekker
1824-24 4 feb Goede Hoop Berend Derk Derks Flik (schipper) + Reussian (stuurman) + la Coste (kok) + 3 (matroos) + Zeven
1824-54 10 mrt Twee Gebroeders 1 (schipper) + 4 anderen (stuurman, kok, matroos, matroos)
1825-18 31 jan Broederlijke liefde vdWal (schipper), 4 (stuurman), Stuur (kok), de Wijk (matroos)
1826-26 4 mrt Vrouw Annegien Hindriks (schipper), 4? (stuurman 50jr?), Botje (kok 15jr), Hangelbroek (kok)
1827-11 5 feb Goede Hoop 1 (schipper), Brust (stuurman), Roelf Jacobs Germs (kok), van Calcar en Jonker (matroos)
1827-20 10 feb Twee Gebroeders 2? (schipper), Vos (stuurman), Uil (kok), Klomp (matroos), Vetschoen Ree (lichtmatroos)
1827-21 10 feb Johanna Hillegonda 3 (schipper), 4 (stuurman), Redeker (kok), Waker (matroos)
1827-28 17 feb Vrouw Gesina Deddes (schipper, Bakker (stuurman), Harm Derks Flik (kok)
1828-7 28 jan Twee Gebroeders 2? (schipper), Bos (stuurman), Vlas (kok), Berg en Nieborg (matroos)
1828-8 28 jan Goede Hoop 1 (schipper), Huisman (stuurman), de Haan (kok), 6 (kajuitwachter, 13 jaar), Jonker en la Coste
1830-23 24 mrt Goede Hoop Wilkens (kapitein), 4 (stuurman 56jr?), Meijer (kok), Wilkens (matroos, 16jr)
1831-25 23 feb Johanna Hillegonda 3 (schipper), Brandixsen (stuurman), Uil (kok), Tatje (matroos)
1831-26 23 feb Goede Hoop 1 (schipper), Jonker (stuurman), Boer (kok), Uil (matroos) en 5 (lichtmatroos)
1835-28 28 feb Goede Hoop 1 (schipper), 5 (stuurman), Kieft (kok), Snijder (matroos)
1836-23 17 feb Vrouw Johanna 2 (schipper), 5 (stuurman), Kieft (kok), Jager en de Vrede (matroos)
1836-34 5 mrt Johanna Hillegonda 3 (schipper), Bandiksen (stuurman), Jonker (kok), Pik (matroos)
1838-5 14 feb Vrouw Johanna 2 (schipper), 5 (stuurman), Holman (kok), Jager en de Lange (matroos), 5 (kajuitwachter, 12jr)
1839-11 26 jan Vrouw Johanna 2 (schipper), 5 (schipper), Gruppelaar (stuurman), Zeven (kok), Winters en Burema (matroos)
1839-32 30 mei Geerdina Beerta 3 (kapitein) en 4 anderen
1840-25 8 apr Jantina Stubbe (kapitein), 4 (stuurman), Bakker (kok)
1840-47 4 mrt Geerdina Beerta 3 (schipper), Waker (stuurman), vLeens (kok), Kieft en Koekkoek (matroos)
1841-19 13 feb Vrouw Johanna 5 (schipper), Jonker (stuurman), Warners (kok), Snyder en teVelde (matroos)
1841-20 13 feb Geerdina Beerta 3 (schipper), 4 anderen
1841-52 10 mrt Elisabeth Kremer (schipper), 4 (stuurman), Branbergen (kok)
1842-10 29 jan Vrouw Johanna 5 (schipper), 4 anderen
1844-11 3 feb Vrouw Johanna 5 (schipper), 4 anderen
1845 - 1857 nog een aantal reizen van vnl Jan Derks Flik
1858-3 6 feb Jacobina 7 (kajuitwachter, 13jr)
1866-5 24 jan Gezine 8 (lichtmatroos, 16jr)
1868-17 15 feb Confiance 8 (lichtmatroos, 18jr)
1872-18 10 feb Gezina 8 (stuurman, 22jr)
1875-11 30 jan Alliance 8 (schipper, 26jr)
verder is (nog) geen data beschikbaar/ingevoerd
Scheepskronieken:
http://www.marhisdata.nl/main.php?to_page=kronieken
1814: RC 041014 - Amsterdam, 2 oktober. Bij Langeroog is gezonken het schip de VROUW IDA, kapt. D.J. Flick. (opm: tjalk VROUW IKA, gezonken op 13 september 1814, kapt. Derk Jacobs Flik(4), van Koningsbergen (opm: Kaliningrad) naar Amsterdam gedestineerd. Het volk heeft zich, zonder iets te kunnen bergen, met de boot gered en is bij de Vogt (opm: oostzijde van Langeroog) aan land gegaan.
1820: RC 120920 - Amsterdam, 10 september. Het schip LUTGARDINA CATHARINA, kapt. D.J. Flik, van Memel (opm: Klaipeda) naar Rotterdam, is te Rendsburg aangekomen om te repareren, hebbende zeilen, touwwerk en een zwaard verloren.
Amsterdam, 19 september. Het schip LUTGARDINA CATHARINA, kapt. D.J. Flik, van Memel (opm: Klaipeda) naar Rotterdam, is, na volbragte reparatie, den 9 september van Rendsburg vertrokken.
Derk Jacobs Flik (4) is overleden 28-7-1842 omgeving Hamburg - dus waarschijnlijk ook schipbreuk – zonder iets na te laten (1893-0036_0160.jpg)
1822: PGC 050222 Advertentie. Mr. Berghuis van Woortman, notaris in het Canton Veendam, zal, namens zijne principalen, op morgen, woensdag den 6 februari 1822, des avonds te 6 uren, ten huize van Evert D. Everts, te Veendam, publiek bij strijk- en opbodsgelden verkopen: enige aandelen in onderscheidene schepen, als: in de Kofschepen, bevaren wordende door de schippers Pieter Derks Dik (opm: CLARA MARGARETHA), Tonnis L. Hofkamp (opm: de VRIENDSCHAP), Derk Derks Flik (opm: GOEDE HOOP), Frans B. Nipperus (opm: VROUW ELISABETH) en Albert T. Schuringe (opm: A.T. Schuringa, HERSTELLING); en in de Smakschepen, bevaren bij de schippers Christiaan F. Taai (opm: GEZINA, C.F. Taaij) en Gosse Roelfs Schippers (opm: VOLHARDING). Nader informatiën zijn inmiddels te bekomen ten kantore van voornoemden notaris.
1823: DC 021123 - Veere, 24 oktober. Heden namiddag arriveerde door contrarie wind alhier ter rede, de Nederlandse kof DE GOEDE HOOP, kapt. D.D. Flik, van Drontheim naar Dordrecht gedestineerd met traan en stokvis.
1824: RC 290224 - Rotterdam, 28 februari. Den 26 februari des morgens zeilde uit de Maas , de GOEDE HOOP, kapt. D.D. Flik, en DRIE VRIENDEN, kapt. E.F. ten Cate, beide naar Hull.
1824: RC 110524 Amsterdam, 9 mei. De kof de TWEE GEBROEDERS, kapt. J.J. Flik de Jonge, met zout en wijn van Oléron naar Muiden, is volgens bericht van Texel den 7 mei door dikke mist in de Eijerlandse Gronden vervallen, doch door hulp van vijf loodsschuiten en volk in Eijerland binnengebracht. Hetzelve moet een gedeelte der lading lossen, gaande anders te diep om op de Koopvaardersrede te kunnen gebracht worden.
1825: AC 050725 Texel, 3 juli. De wind WNW. Binnengekomen: TWEE GEBROEDERS, kapt. D.D. Flik, uit Noorwegen.
1826: RC 090226 Amsterdam, 7 februari. Scheepvaartberichten: Het schip EIZO DE WIND, kapt. W.G. Hellinga, van Bandol naar Amsterdam, is den 3 januari te Gibraltar binnengelopen, na de vele stormen uitgestaan en daardoor enige averij bekomen te hebben. Gemelde kapitein heeft den 30 december in goede staat gepraaid het schip DE TWEE GEBROEDERS, kapt. D.D. Flik de Jonge, van Cette naar Holland.
1826: RC 141026 Amsterdam, 12 oktober. Scheepvaartberichten: Het schip DE TWEE GEBROEDERS, kapt. D.D. Flik Jr., van St. Petersburg naar Amsterdam, is den 15 september in goede staat ter rede van Baltishport binnengelopen;
1827: RC 010128 Amsterdam, 30 december 1827. Het schip JOHANNA HILLEGONDE, kapt. J.D. Flik, van Koningsbergen naar Amsterdam,
was, volgens brief van Rendsburg van de 20e dezer, toen aldaar nog liggende.
RC 200528 Rotterdam, 19 mei. De 19e, des morgens, arriveerde JOHANNA HILLEGONDA, kapt. J.D. Flik, van Windau.
RC 030628 Rotterdam, 2 juni. De 2e, des morgens zeilde JOHANNA HILLEGONDA, kapt, kapt. J.D. Flik, naar de Oostzee.
AH 130828 Carga-lijsten. Amsterdam, 12 augustus. DE GOEDE HOOP, kapt. R.D. Flik en TWEE GEBROEDERS, kapt. D.D. Flik Jz.,
van Riga.
AH 030928 Advertentie. In lading liggende schepen. Te Amsterdam, 3 september. Naar de volgende plaatsen: Riga, DE GOEDE HOOP, kapt. Derk Derks Flik. Adres bij de Wed. Jan Salm & Meijer en H.A. Hespe.
AH 221128 Carga-lijsten. Amsterdam. 21 november. TWEE GEBROEDERS, kapt. T.D. Flik, van Riga.
Rotterdam, 17 december. De 16e dezer, des morgens arriveerde te Helvoetsluis DE GOEDE HOOP, kapt. D.D. Flik, van Pernau.
----- etc -----
1846: NRC 071246 Reval, 20 november. De schepen HERMAN HESSELAAR (opm: ook HERMANUS HESSELAAR), kapt. Mellema, en VROUW JOHANNA, kapt. Flik, beide van Amsterdam naar St. Petersburg, zijn met schade te Baltishport binnengelopen. Beide schepen zijn lek, hebben de zeilen verloren en meer andere schade bekomen. Zij zullen moeten lossen om te overwinteren.
---- etc ----
Klik HIER voor alle Photosophieën