UITEINDELIJK VRESELIJK STOM
(Door Peter Flik te Hongarije)
Net als op de foto ziet het raadhuis van Oradea in Roemenië er indrukwekkend uit. Maar dat is de buitenkant. Ik heb daar een afspraak met iemand die alles zou weten over de geschiedenis van de Joden in deze stad. En eenmaal binnen in dat gebouw blijkt het een soort doolhof te zijn van gangen, trappen, zuilengalerijen, nepdeuren. Er zijn geen verwijzingen, iedere Roemeen schijnt te weten hoe je daar moet lopen en wachten, maar een buitenlander komt daar niet uit en zit zomaar zonder het te weten in een kelder.
Ik besluit terug naar de ingang te gaan, maar die ingang is ook al onvindbaar. In wanhoop bel ik de man van de Joodse geschiedenis op en leg de situatie uit. Hij vraagt waar ik in het gebouw ben, maar dat kan ik nu juist niet vertellen. Hij zegt dat ik hulp moet zoeken, ga maar een willekeurige kamer in en vraag iemand jou naar mij te brengen. Ik zoek met nogal wat achterdocht een kamer.
Ik woon bijna vijftien jaar in Hongarije en heb ervaren dat bijna niemand Duits of Engels spreekt. Ook opgeleide artsen en verpleegsters niet. Zou dat hier in Roemenië niet net zo zijn. De verrassing was groot. Het eerste meisje dat ik aansprak, sprak een soort Engels dat in Cambridge niet zou misstaan. Zij leidde mij behendig via gangenstelsels en paternosterliften naar de juiste kamer. Ik vroeg haar of ik haar aan het einde van de middag nog eens zou kunnen ontmoeten in een schitterend café in de binnenstad. Ze wilde graag en zou enkele vriendinnen meenemen. Die ontmoeting laat in de middag zal ik niet gauw vergeten. Ze was met drie vriendinnen gekomen. Alle vier spraken vloeiend Engels. En wat bleek? De talen werden op de scholen niet via de achterhaalde grammatica methode gegeven maar via het conversatiesysteem. De Roemeense televisie zond buitenlandse films uit in de oorspronkelijke taal met ondertitels. Deze zeer eenvoudige maatregelen hadden ervoor gezorgd dat men door het hele land perfekt met Engels uit de voeten kan.
Eenmaal thuis in Hongarije begint er een zekere kwaadheid over me te komen. Kinderen in het dorp waar ik woon hebben vaak zes jaar Engels of Duits achter de rug, maar kunnen nog geen enkele zin spreken in die talen of verstaan. De Hongaarse televisie ondertitelt nooit maar zendt buitenlandse films nagesynchroniseerd uit. Hongaren horen nooit de buitenlandse talen. Ik voer een gesprek met een paar dorpelingen. Ik stel aan de orde dat het toch heel raar is, of misschien wel stom, dat driehonderd kilometer ten oosten van Budapest Roemenen wonen die beter taalonderwijs hebben gehad en waarom dat hier in Hongarije niet kan. Of het zinvol zou zijn om de Hongaarse minister van onderwijs daarop eens aan te spreken.
Unaniem halen ze hun schouders op; die mensen die hier in de regering zitten interesseert dat helemaal niet. Het enige waaraan ze denken hoe ze hun zakken kunnen vullen. Alles blijft hier in dit land bij het oude, en dat is al jaren zo. Proost.