Details

Categorie: Audio (168)

Gepubliceerd: 17 mei 2023

OUD STRIJDER IN BEDREIGDE TAAL

In de atlas van bedreigde talen van de Unesco, het cultuurfonds van de Verenigde Naties staat dat wereldwijd 2.498 talen in min of meerdere mate bedreigd worden.
       Eén van die talen is West-Vlaams, dat gesproken wordt in de Belgische provincie West-Vlaanderen. In de Westhoek van deze provincie -de streek rond Ieper en Veurne- wordt een variant gesproken: het Kustwest-Vlaams.

In 1994 was ik in die streek en sprak daar met één van de zeer weinige toen nog levende Belgen, die gevochten had in de eerste wereldoorlog. (naar schatting waren dat er 200, waarvan tien 'coherent').
      Hij was 97 jaar en in die oorlog doof geworden, omdat er volgens hem beter voor de paarden dan voor de soldaten werd gezorgd.
De paarden kregen namelijk watjes in hun oren om ze te beschermen tegen het lawaai van geweervuur en bombardementen.

Hoe klinkt origineel Kustwest-Vlaams. Ga hier naar toe om het te beluisteren (1’54”)

Ik was daar in gezelschap van mijn Belgische collega Fred Stroobants en Piet Chielens uit Reningelst in de Vlaamse Westhoek, een groot kenner van de Eerste Wereldoorlog
      Zij verstaan het wel. 

Mijn kust ne keer mijn kloteland

Toen ik aan het zoeken was, vond ik ook diverse opnames van Vredesconcerten, die op initiatief van Piet Chielens van 1992 tot en met 2007 jaarlijks werden gehouden in Passendale.
      Dit ter herinnering aan de slag van Passendale in 1917., één van de meest bloedige confrontaties in de Eerste Wereldoorlog (ca. 250.000 doden)
In 1994 ging het concert de lucht in onder het motto: We’re here…. Because we’re here.
     
    https://www.youtube.com/watch?v=UA730QtjOBE

Eén van de regelmatig terugkerende gasten was de beroemdste bard van België, Willem Vermandere.
      Hij heeft veel liederen in het Westvlaams gezongen.

Luister eens naar zijn Vlaanderland.
(Mijn waanzinnige oorlogsland, mijn eindloos droevig kerkhofland 4‘16“)

 Het gaat zo:

mijn vaderland, mijn vlaanderland, mijn nondedjus patatteland
mijn edel dierbaar Belgenland, mijn afgescheurd stuk Nederland,
mijn klei- mijn zand- en waterland, mijn baksteenland, mijn mortelland,
mijn vlammend autostradeland, mijn asfaltland, mijn fileland,
mijn platgewalste duineland, mijn afgezaagde bomenland
mijn doodgesproeide akkerland, mijn varkenspest- en konijneland
mijn beuter- en mijn vleesbergland, mijn afval- en mijn strontbergland,
mijn stinkend zwart rivierenland, mijn onvervalst hormonenland,
mijn vlaanderland

mijn vaderland, mijn vlaanderland, mijn scrupeleuze kwezelland,
mijn beevaart- en processieland, mijn Lourdes- en Oostakkerland,
mijn pasters- en mijn kostersland, mijn wierook- en wijwaterland
mijn middeleeuws katholiekenland, mijn Koekelbergse koningsland
mijn leeggelopen kloosterland, mijn instortende kerkenland
mijn trouwlustige priesterland, mijn duvel- en mijn trappistenland
mijn heidens land, mijn heilig land, mijn vloekers- en mijn stoefersland,
mijn zeverland, mijn dronkaardsland, mijn kust ne keer mijn kloteland,
mijn vlaanderland

mijn vaderland, mijn vlaanderland, mijn biefstuk- en mijn frietenland,
mijn rijstpapland, mijn pensenland, mijn vetgemeste stierenland
mijn velokoers- en kermisland, mijn kaartersland, mijn toebakland
mijn luizaarsland, mijn luiaardsland, mijn Tijl, mijn Lamme Goedzakland,
mijn waanzinnige oorlogsland, mijn eindloos droevig kerkhofland,
mijn ideaal passageland, mijn doorstroomland, mijn bastaardland
mijn onverteerd repressieland,mijn nog altijd smeulend naziland,
mijn Demer- Dender- en Dijleland, mijn Leieland, mijn Scheldeland,
mijn vlaanderland

mijn vaderland, mijn vlaanderland, mijn Maasland en mijn moerenland,
mijn Ruusbroek- en mijn Rubensland, mijn gezellig Gezelleland,
mijn Mercedes- mijn shoppingland, mijn carpetland, mijn lederland,
mijn dancingland,mijn discoland,mijn hard-rockland, mijn pizzaland,
mijn moederland, mijn kinderland, mijn bekept en mijn bekakte land,
mijn dwaze land, mijn lepe land, mijn wulpse land, mijn vrome land,
mijn zotte land, mijn zalig land, mijn nie beter of nie slechter land,
mijn gruwelijk en verrukkelijk land, mijn ondanks alles liefste land,
mijn vlaanderland

Details

Categorie: Audio (168)

Gepubliceerd: 23 maart 2023

Een reis naar de bronnen van de NIJL

Het zal u waarschijnlijk niet ontgaan zijn, dat het cassettebandje terug is. In diverse media werden wij eraan herinnerd dat we zo’n veertig tot vijfentwintig jaar geleden bandjes draaiden op cassetterecorders en dat we buiten liepen met een walkman en een lopend bandje.  
       Zo vierde de VPRO-Gids de revival van het bandje met een zogenoemd cassetteweb.
Op een interactieve website werden foto’s en herinneringen verzameld van lezers, die hun favoriete bandjes inzonden. Dat waren vaak zelfgemaakte bandjes met festiviteiten en andere gebeurtenissen. Maar soms ook bandjes, die omroepverenigingen in die tijd aanboden.
      Hieronder een selectie van de volgens de Gidsredactie allermooiste inzendingen.

https://www.vprogids.nl/extra/artikelen/2022/Cassetteweb.html

Cassettedoosje

Kijk eens naar dit doosje, dat een luisteraar instuurde. Ik had het ook bewaard. Een registratie van een zeer bijzonder radio-project dat in de winter van 1984 werd uitgevoerd.  Acht programmamakers van de VPRO-Radio reisden af naar de Egyptische hoofdstad Cairo om op zoek te gaan naar de bronnen van de Nijl. De Witte en de Blauwe.
       In ieder land waar ze doorheen trokken, bleven twee verslaggevers achter, die daar reportages maakten. De anderen reisden door.

De programmamakers waren Kees Slager en Paul Aalbers, die in Egypte bleven.
Kiki Amsberg en Djoeke Veeninga (Ethiopië), Gerard Jacobs en ik (Sudan) en Ton van der Graaf en Roel van Broekhoven (Oeganda).
       Een maand lang volgden memorabele uitzendingen, die veel aandacht trokken. In rustige momenten kunt u er af en toe naar luisteren.  In totaal zijn het twaalf cassettebandjes van ieder zo’n anderhalf uur. Maar... in het doosje zit een samenvatting.

Je moet er echt de tijd voor nemen, maar ik verzeker u, dat u er dan niet meer zo makkelijk vanaf komt. Luister alleen maar naar de trailer.
Hier kunt u alle afleveringen vinden.

https://www.vpro.nl/speel~POMS_S_VPRO_056703~een-reis-naar-de-bronnen-van-de-nijl-de-nijl~.html

Details

Categorie: Audio (168)

Gepubliceerd: 25 februari 2023

Rumoer & verzet

82 jaar geleden op 25 en 26 februari 1941 vond de Februaristaking plaats. De grootste en meest imponerende verzetsactie tegen de Duitsers. In 1979 maakten Kees Slager en ik daar voor de VPRO een radioprogramma van. Luister HIER naar een samenvatting, die zeven jaar geleden in het programma OVT werd uitgezonden.   

U hoort onder meer de stemmen van stakingsleider Piet Nak (overleden 1996), bestuurder Frits Reuter (overleden 1985) van de Amsterdamse CPN en geschiedschrijver Ben Sijes (overleden 1981), die voor het -toen nog- Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie het standaardwerk De Februaristaking schreef.

De staking was meer in het algemeen een massale actie tegen de steeds enger wordende anti-joodse maatregelen. Er mochten bijvoorbeeld eerst geen joden meer in overheidsdienst en daarna werd verordonneerd, dat alle joden die een openbaar ambt bekleedden of in openbare dienst werkzaam waren, ontheven werden van hun functie. Ook waren er plannen om arbeiders te dwingen in Duitsland te gaan werken.

Veel gehoord tijdens de staking:

A B C D E F G
Weg met de moffen en de NSB

Over Seyss-Inquart, Rijkscommissaris in Nederland namens nazi-Duitsland 

Zes en een kwart
Jij met je manke benen
Zes en een kwart
Sodemieter op naar Wenen
Hier is geen (vr)eten meer
Alles is gejat
Ga naar je Heimat toe
Wij zijn je zat

HET MANIFEST  

Op maandag 24 februari 1941 werd onderstaand manifest verspreid door de CPN. (Concept: bestuurslid Lou Jansen)
      Let op de woedend geschreven woorden:

STAAKT!!!, STAAKT!!! STAAKT!!!. 

Details

Categorie: Audio (168)

Gepubliceerd: 12 november 2022

Toen het klimaat nog top was

(Door Els Smit, journalist te Rotterdam)

Ik hield van de herfst. De wilde wolkenluchten die al in september begonnen, Het steeds latere licht. En altijd het vermoeden van een storm op til. De bezem door de natuur.
‘De najaarsblaren op de grond, daar stapte je zo fijn in rond’, zong de cabaretgroep Don Quishocking in 1973 op tekst van Willem Wilmink.
      Toen was de herfst nog heel gewoon.

De seizoenen waren in de gematigde luchtstreek één van de grote zekerheden in het leven. Aan het einde van november begon de herfst langzaamaan plaats te maken voor Sinterklaas en zijn Moorse Pietermanknecht.

      En dan was het bijna Kerst.

De winkels werden twinkelende sprookjes. Het duurde allemaal niet zo lang, zoals het met twinkelende sprookjes hoort.
      Nu, in 2022, zet de Action, eind september de kerstartikelen in de schappen: lieve engeltjes, schattige gnoompjes. Ze worden meteen al goed verkocht. We zijn dan misschien de herfst kwijt, maar Kerst staat in de agenda. Kan niet missen.

Rozen in november in de tuin, je mooie winterjack nog werkeloos aan de kapstok. En de stamppot spruitjes die maar niet naar toen wil smaken.

     Kooktijdschriften, op de redacties al in de zomer gemaakt, blijven er met 'Alles voor een spetterende Kerst' ook de moed inhouden.
Ze vallen in de bus, je kunt ze meenemen in de supermarkten. En we doen dat. Nu al.

Want op is op.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Luister HIER naar De oude school van Don Quishocking

Meer van Els: HIER