Onafhankelijk in roerig Italië

(Door Rolf Weijburg)

      San Marino, het op vier na kleinste land ter wereld, niet meer dan een flinke rots met wat heuvels eromheen, is een onafhankelijke republiek midden in het glooiende landschap van het Italiaanse Emilia-Romagna.

      Hoe kan het dat dit mini-land, terwijl in de roerige en complexe Italiaanse geschiedenis alle kleine onafhankelijke landjes in het kielzog van oorlogen, allianties en invloedsferen werden opgeslokt door uitdijende koninkrijken om uiteindelijk op te gaan in de Italiaanse Republiek, tot op de dag van vandaag zijn onafhankelijkheid heeft kunnen behouden?

Marinus

Het begon allemaal met Marinus. Deze christelijke steenhouwer uit Dalmatië was betrokken bij de door de Romeinse Keizer Diocletianus verordende bouw van de haven en stadsmuren van Rimini.
      Diocletianus voerde talloze hervormingen in om het kwijnende Romeinse Rijk nieuw leven in te blazen. Daarbij zag hij de christenen als belangrijke oorzaak van de achteruitgang van het Romeinse Rijk. Onderdeel van zijn hervormingen was dan ook de vervolging en uitroeiing van alle christenen.
      In het jaar 301 werd het Marinus in Rimini te heet onder de voeten en besloot hij de stad te ontvluchten. Hij vond uiteindelijk zijn veiligheid in isolement bovenop de moeilijk bereikbare 750 meter hoge berg Monte Titano.

Donna Felicissima

Andere vervolgde christenen voegden zich bij hem en zo ontstond langzaam een kleine vredige christelijke nederzetting boven op die berg.
      Er kwam een klooster en een kapel, er werden huizen gebouwd en na verloop van tijd, zo gaat het verhaal, werd de eigenaresse van de berg, de tot het christendom bekeerde Romeinse Donna Felicissima, dusdanig gecharmeerd van de vredig samenlevende christenen daar, dat ze besloot de berg aan de kleine gemeenschap te schenken.
      Marinus werd heilig verklaard en de nederzetting van gevluchte Christenen kreeg zijn naam: San Marino, net als het dorp van Asterix en Obelix een andersdenkende enclave in het vijandige Romeinse Rijk.

Theodotius

(San Marino in de Atlas van Blaeu)

Toen in 394 Keizer Theodotius het christendom tot staatsgodsdienst van het Romeinse Rijk verklaarde, werden de bewoners van San Marino opeens niet meer vervolgd. Hoewel daarmee de noodzaak van het zelfgekozen isolement was komen te vervallen verkozen de bewoners om in veiligheid en zonder inmenging van buitenaf op hun eigen berg te blijven wonen.
      De kleine gemeenschap breidde zich uit en in de eeuwen die volgden werd het landje steeds vaker geprezen om zijn goed georganiseerde, open en trotse samenleving.

Arengo
San Marino had geen staatshoofd maar werd geregeerd door de zogenaamde Arengo, een assemblee van hoofden van de belangrijkste families. Dat ging eeuwenlang goed maar omdat familievetes uiteindelijk steeds vaker een eerlijke gang van zaken in de weg stonden werd in 1243 de Arengo vervangen door een gekozen assemblee, de Opper en Algemene Raad. 
      Deze raad kiest iedere zes maanden naar oud Romeins gebruik twee staatshoofden –inderdaad: eerst géén staatshoofd en daarna gelijk maar twee-  de Capitani Reggenti.  
      Aanvankelijk waren deze Regenten een soort rechtsprekende magistraten maar met de jaren werden hun taken steeds symbolischer. Om tegenwoordig Regent te worden moet je Sammarinees van geboorte zijn, ouder zijn dan 25, zitting hebben in de Opper en Algemene Raad en niet de afgelopen drie jaar al eens Regent zijn geweest. 

Kamer

(De Kamer van de Opperste en Algemene Raad met een schilderij van Emilio Retrosi: “De Verschijning van San Marino aan zijn volk”)

De Arengo, de Opper en Algemene Raad en de grondwet uit 1600 zijn allemaal redenen waarom iedere Sammarinees in de overtuiging leeft dat hij of zij in de oudste republiek ter wereld woont. En misschien wel terecht.
      De grondwet is nog steeds van kracht en het twee staatshoofden-systeem, de diarchie, werkt nog onveranderd behalve dan dat (pas) in 1972 per wet geregeld werd dat ook vrouwen zich verkiesbaar konden stellen. De eerste vrouwelijke Regent trad aan in 1981 en in 2017 waren er voor het eerst twee vrouwen gezamenlijk Regent.
      Het komt uiteraard door de korte regeerperiodes eerder dan door de vrouwvriendelijkheid van de Sammarinese politiek, maar San Marino is wel het land met de meeste vrouwelijke staatshoofden ter wereld.

Regentessen

(1 april 2017, de eerste keer dat twee vrouwelijke Regenten werden geïnstalleerd, Mimma Zavoli en Vanessa d’Ambrosio (r) tevens de jongste Regent ooit (29 jaar)

 
Wordt vervolgd

 

Rolf Weijburg's Atlas van de 25 kleinste landen in de wereld

Klik HIER voor alle afleveringen