Ronald van den Boogaard - Poëzie 155: ZoekPoëzie 50; J.J. Slauerhoff (5)

Details: Hoofdcategorie: Poëzie (358); Categorie: Poëzie; Gepubliceerd: 04 februari 2014

Slauerhoff, Leeuwarden & Friesland

Leeuwarden is een typische provinciehoofdstad. Sfeervol, rommelig. Kleinschalig. Grachten en monumentale panden.
Er is cultuur volop. Niet alleen het verbouwde Fries Museum is zeer de moeite waard, maar ook het Keramiekmuseum. Leeuwarden is in 2018 dan ook culturele hoofdstad van Europa.

Je kunt de stad verkennen door een poëzieroute te volgen. Er is werk van 41 dichters. Vaak zijn de gedichten op de straat aangebracht en kun je er over heen lopen; soms zijn er plaquettes op huizen.
Bijvoorbeeld op Voorstreek 26, waar Frieslands grootste dichter Jan Jacob Slauerhoff zijn jonge jaren sleet. Op een plaquette zijn vier regels te vinden uit één van zijn bekendste gedichten: Woninglooze.

Waarom maar vier regels?
      Ik zou het bij god niet weten. Je neemt het aardige initiatief om een poëzieroute te maken en dan vermink je het gedicht door maar een paar regels over te nemen.
      Tenzij men dat expres gedaan heeft, omdat Slauerhoff in zijn werk nou niet bepaald een warme band met Leeuwarden had. Want één van de eerste regels uit Woninglooze luidt: ’Voor de eigen haard gevoelde ik nooit een zwak’.
      Het complete gedicht gaat zo:

Woninglooze

Alleen in mijn gedichten kan ik wonen,
Nooit vond ik ergens anders onderdak;
Voor de eigen haard gevoelde ik nooit een zwak,
Een tent werd door den stormwind meegenomen.

Alleen in mijn gedichten kan ik wonen.
Zoolang ik weet dat ik in wildernis,
In steppen, stad en woud dat onderkomen
Kan vinden, deert mij geen bekommernis.

Het zal lang duren, maar de tijd zal komen
Dat vóór den nacht mij de oude kracht ontbreekt
En tevergeefs om zachte woorden smeekt,
Waarmee ’k weleer kon bouwen, en de aarde
Mij bergen moet en ik mij neerbuig naar de
Plek waar mijn graf in ’t donker openbreekt.

Geboortehuis Slauerhoff

J.J. Slauerhoff werd in 1898 geboren in dit pand. Voorstreek 33. In 1906 verhuisde het gezin naar de overkant van de straat.
Had Slauerhoff inderdaad geen warme band met Friesland?
Gerrit Jan Zwier heeft daar onderzoek naar gedaan.
      Hij schreef het boekje ‘Alleen voor Friesland heb ik nog een zwak’.
Ook in de mooie vuistdikke biografie van Wim Hazeu komt Friesland veelvuldig voor. Maar dan toch vooral als plaats van handeling en niet omdat Slauerhoff er in zijn werk veel aandacht aan besteedde.
      Over Vlieland schreef hij overigens wel een paar mooie gedichten. Daar kwam hij vaak en had het eigenlijk wel naar zijn zin.
      Hij schreef niet in het Fries. Was te groot voor Friesland en ook te groot voor Nederland:

‘De Friesche aard is benepen en uit zich niet groot, weegt en wikt’.

En:

‘In Nederland wil ik niet sterven, en in de natte grond bederven’.

En toch was er ook nog die regel die de titel werd van Zwier’s boekje: ’Alleen voor Friesland heb ik nog een zwak’.
Dat werd tot vreugde van de hele Friese literatuurgemeenschap na zijn dood aangetroffen in een onvoltooid gedicht.

Dat gaat zo:

Ik kan niet zeggen hoe ik Holland haat

Ik kan niet zeggen hoe ik Holland haat
Bij ’t woord alleen grijpt walging mij de keel
‘k Zag ’t liefst veranderd in een grote Peel,
Waarin ’t wegzakken kon met al zijn kwaad.

Neen, ‘t is waar gróót kwaad wordt er niet bedreven
Maar wel veel valsch ge…?…….. in het geniep
Hij die er langer dan zes nachten sliep,
Heeft, weer op zee, het land voor al zijn leven.

Af zweer ik grijsgroen, melkwit, waterblauw,
Mijn kleuren zijn voortaan hardgeel, bloedrood.
Ik stierf nog liever picadorendood
Dan naar Zorg-vlied te gaan met statierouw.

Alleen voor Friesland heb ik nog een zwak,
Al is dat ……………?……………………..
…………………… ?……………………..
Maar ook in het mooiste ijs is wel een wak.

ZoekPoëzie 1: Slauerhoff (1)
Maneschijn te Tsingtao

ZoekPoëzie 2; Natasha Lako
De vier heldinnen van Mirdita

ZoekPoëzie 3: Ursula Krechel
Boetedagen

ZoekPoëzie 4; Hugo Claus
Voor Gerrit Kouwenaar

ZoekPoëzie 5; Jan Engelman
En Rade