Landarbeidersstaking
Geëengageerde poëzie is een begrip uit vorige eeuwen. In de jaren zestig, begin zeventig van de vorige eeuw en in de jaren tachtig van de negentiende eeuw was het alom aanwezig en geaccepteerd. Tegenwoordig kom je het nauwelijks tegen. Stelling nemen in poëzie, of -sterker nog- verontwaardiging laten horen of oproepen tot actie is een beetje raar. ‘Niet van deze tijd weetjewel’.
Neem het onderstaande gedicht van Garmt Stuiveling uit 1929. Landarbeiders-staking.
Poëzie over één van de grimmigste arbeidsconflicten uit de vorige eeuw. De Landarbeidersstaking begon op 1 mei 1929 en zou bijna vijf en een halve maand duren. Landarbeiders in het Groningse Oldambt, die tegen zeer lage lonen hard en langdurig moesten werken kwamen in opstand tegen de rijke landbouwers. Zij werden gesteund door de Nederlandse Landarbeiders Bond, maar vonden christelijke landbouworganisaties tegenover zich.
Het conflict werd steeds grimmiger omdat zogeheten onderkruipers -veelal van cristelijke origine- het werk gingen overnemen en daarvoor veel beter werden betaald dan de oorspronkelijke landarbeiders. Werkgevers begonnen ook processen om stakers uit hun huizen te zetten en de gemoederen kwamen bijna niet meer tot bedaren toen Eltjo Siemens uit Finsterwolde door de marechaussee werd doodgeschoten. Een man die niets met de staking van doen had. Uiteindelijk werd de staking gebroken omdat de NLB vrijwel geen geld meer in kas had.
Garmt Stuiveling was in 1929 nog maar 21 jaar. Zijn geëngageerde gedicht vertoont nogal wat aandoenlijke en amateuristische trekjes:
Toch is het leuk om te lezen.
Het gaat zo:
Van Garmt Stuiveling
Landarbeiders-staking
De distels en het giftig bilzenkruid
groeien verstikkend boven ‘t koren uit
dat anders, wiegeldeinend in de wind,
met rijpe glans van volle korrelvrachten
op ‘t snerpen van de sikkels staat te wachten
en op ‘t gebaar der vrouw die ‘t samenbindt.
Nu zijn de velden wild zo ver men ziet:
geen werkers hebben ‘t onkruid uitgewied,
en ook geen werkers, die de halmendracht
straks zullen oogsten als elk jaar te voren;
zij hebben lang genoeg de boer het koren,
zichzelf de schamelheid in huis gebracht.
Dit zomer mag de oogst verloren gaan.
Hoe dicht de distels woekren tussen ‘t graan
Hoe hulploos plat slagregen alles slaat,
geen hand zal nu de late zaden winnen;
niet eerder zal het zichten hier beginnen
voor dat de boer een hoger loon toestaat.
In ‘t vlammend vlak van laaie zonnelucht
drijft elke schuur een wig, diep en geducht
en onaandoenlijk scherp en strak en zwart;
maar onder ‘t masker van ‘t alomme zwijgen
voel ik de spanning sidderen en hijgen
en de verbeten wil: hard tegen hard!
ZoekPoëzie 1: Slauerhoff (1)
Maneschijn te Tsingtao
ZoekPoëzie 2; Natasha Lako
De vier heldinnen van Mirdita
ZoekPoëzie 3: Ursula Krechel
Boetedagen
ZoekPoëzie 4; Hugo Claus
Voor Gerrit Kouwenaar
ZoekPoëzie 5; Jan Engelman
En Rade
ZoekPoëzie 6; Johnny the Selfkicker
Dendermonde 63
ZoekPoëzie 7; Carlos Drummond de Andrade
De liefde, natuurlijk
ZoekPoëzie 8: James S. LaVilla-Havelin
Silver nights in Rochester
ZoekPoëzie 9; Simon de Geus
Jeugdherinnering
ZoekPoëzie 10: C.S. Adama van Scheltema
De Dijk
ZoekPoëzie 11: Wyslawa Szymborska
Een bewogen herbegrafenis
ZoekPoëzie 12; Drs.P
Heen & Weer
ZoekPoëzie 13: Tan-te Pol-lie
Voor de klei-ne-ren
Zoekpoëzie 14: Paul Rodenko
Bommen
Zoekpoëzie 15: Paul van Vliet
Meisjes van dertien
Zoekpoëzie 16: Joan Hambidge & Elisabeth Eybers
Bloedbanden
ZoekPoëzie 17: Marc Chagall & Blaise Cendrars
De dichter (Half vier)
ZoekPoëzie 18: Homero Aridjis
Droom in Tenochtitlán
ZoekPoëzie 19; Jan Hanlo
's Morgens
ZoekPoëzie 20; Slauerhoff (2) versus Schotman
Benard advies
ZoekPoëzie 21; Pablo Neruda
Een witte bungalow op Capri
ZoekPoëzie 22: David Shapiro
Empathy for Dave Winfield
ZoekPoëzie 23: Maurice Gilliams
Winter te Schilde
ZoekPoëzie 24: Saul van Messel
Restaurant
ZoekPoëzie 25: Jacques van Tol
De olieman heeft een Fordje opgedaan
ZoekPoëzie 26: Lucebert
Hoop op Iwosyg
ZoekPoëzie 27: Sujata Bhatt
The stinking Rose
ZoekPoëzie 28: Bert Schierbeek
Remembrandt
ZoekPoëzie 29: Peter Paul Zahl
In naam van het volk
ZoekPoëzie 30; Marnix Gijsen & René de Clercq
Mijn moeder was een heilige vrouw
ZoekPoëzie 31; Simon Vestdijk & Willem Elsschot
Slachtoffer Marinus van der Lubbe
ZoekPoëzie 32; Bertus Aafjes & Han G. Hoekstra
Achter de Ruit (Van Han G. Hoekstra)
ZoekPoëzie 33: K.Schippers & J.H.
The value of comma's
ZoekPoëzie 34: Denise Levertov
Misschien Geen Gedicht Maar Alles Wat Ik Zeggen Kan
En Ik Kan Niet Zwijgen
ZoekPoëzie 35: Ben Cami
Vier uitééngereten kinderen
ZoekPoëzie 36: Jan Kal & de kale berg
Mont Ventoux
ZoekPoëzie 37; Jac. van Hattum
Modern schilderij van een Fries dorp
ZoekPoëzie 38: Martinus Nijhoff & Simon Vestdijk
De ingenieur
ZoekPoëzie 39: Slauerhoff (3)
Paschen
ZoekPoëzie 40: Hans Andreus
Huizen op zwemvogelvoeten
ZoekPoëzie 41: Hans van de Waarsenburg
Berlin -1900- zoveel
ZoekPoëzie 42: Menno Wigman & J.J. Slauerhoff (4)
Kaspar Hauser
ZoekPoëzie 43; C.Buddingh'
De Specht
ZoekPoëzie 44; Constant & Gerrit Kouwenaar
Een essaytje in dichtvorm
ZoekPoëzie 45: Rutger Kopland
De Drentse A
ZoekPoëzie 46: Judith Kazantzis & Anna Achmatova
Muze
ZoekPoëzie 47: J.B.Charles
De kinderen van Marcinelle
ZoekPoëzie 48: Henk Kooijman
Dorpsbewoner